Wiązka zadań
Rzeczpospolita i Europa Zachodnia
Przeczytaj zamieszczony poniżej tekst historyka Janusza Tazbira i wykonaj zadanie.
Przedstawiając w syntetycznym skrócie dzieje naszego stosunku do kultury zachodnioeuropejskiej, można stwierdzić, że przez pierwszych pięćset lat istnienia państwa polskiego różnice dzielące Polskę od Francji, Anglii czy Włoch ulegały stopniowemu zmniejszaniu. Wiek XV i XVI, a więc jesień polskiego średniowiecza i rozkwit odrodzenia, stanowiły okres, w którym dysproporcje* te były chyba najmniejsze i najmniej istotne. Wiek XVII odwraca z powrotem stosunek na naszą niekorzyść. Większość krajów Europy Zachodniej znalazła się wówczas na wirażu dziejowym. Ich rozwój, dokonujący się między innymi kosztem słabiej rozwiniętych krajów Europy Wschodniej oraz nowoodkrytych ziem Ameryki i Azji, poszedł wtedy olbrzymimi krokami naprzód, gdy tymczasem na losy naszego kraju zaczęły oddziaływać ujemnie wojny, kryzys gospodarczy i anarchia polityczna. Wydaje się przy tym, że o ile Anglia, Francja czy Niderlandy prześcigały nas wówczas na polu gospodarki i kultury (zwłaszcza nauki), to najbliżsi sąsiedzi Polski zaczęli górować nad nią przede wszystkim sprawnym aparatem państwowym, którego niedowład w XVIII wieku miał się tak bardzo dać Rzeczypospolitej we znaki.
* brak harmonijnego stosunku między zjawiskami; potocznie różnice
Źródło: Janusz Tazbir, Rzeczpospolita i świat. Studia z dziejów kultury XVII wieku, Ossolineum, Warszawa 1971, s. 170.
Zadanie
Oceń, czy podane w tabeli stwierdzenia są zgodne z opiniami autora.
| Lp. | Stwierdzenie | Czy jest zgodne z opinią autora? |
|
1. |
Polska zbliżyła się najbardziej do poziomu rozwoju Europy Zachodniej za panowania Jagiellonów. |
TAK NIE |
|
2. |
Dysproporcje między Polską a Europą Zachodnią pojawiły się ponownie w stuleciu, w którym dokonano rozbiorów Polski. |
TAK NIE |
|
3. |
Rosja, Prusy i Austria zdystansowały Polskę gospodarczo i kulturowo już w XVII wieku. |
TAK NIE |
Poprawna odpowiedź
1 – tak, 2 – nie, 3 – nie
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
Wymaganie szczegółowe
16.2 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata.
27.1 Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze.
Komentarz
Tym razem podstawą zadaania jest po fragment pracy naukowej historyka Janusza Tazbira. Na lekcjach historii warto oswajać uczniów z tym rodzajem narracji. Cytowany fragment odwołuje się do uwarunkowań rozwoju dziejowego Polski. Posłużyliśmy się tym tekstem, by sprawdzić umiejętności w zakresie chronologii, zapisane w wymaganiach ogólnych. Tym razem sprawdzamy tylko, czy uczniowie rozumieją czytany tekst w warstwie chronologicznej, a zadanie wymaga rozstrzygnięcia, czy podane trzy informacje są zgodne z opiniami autora. Kluczem do tego jest wnikliwa lektura tekstu.
Weryfikacja pierwszego zdania wymaga poprawnego umieszczenia w czasie panowania dynastii jagiellońskiej w Polsce. Sposobem udzielenia poprawnej odpowiedzi jest powiązanie faktów wskazanych w tekście wyznaczników chronologicznych z okresem rządów Jagiellonów w Polsce. Przystępując do weryfi kacji drugiego zdania, uczeń powinien poprawnie odczytać informacje o dysproporcjach między Polską a Europą Zachodnią, które pojawiły się w XVII wieku i odrzucić zdanie przesuwające to zjawisko do stulecia rozbiorów. Rozpatrując zdanie trzecie, uczeń powinien ustalić sąsiadów Polski, a następnie sprawdzić, czy podana informacja odnosi się do nich oraz do wskazanego okresu. Powinien zweryfi kować ten zapis jako odnoszący się, we wskazanym stuleciu, do innych państw niż przywołane w zdaniu.
Dla niektórych uczniów sam tekst, w warstwie leksykalnej i informacyjnej, okazał się zbyt trudny do przyswojenia, co automatycznie rzutowało na poprawność wykonywanych dalej operacji. Najczęściej błędnie weryfikowane było zdanie trzecie. Uczniowie, nie widząc w tekście słów Rosja, Prusy i Austria, nie rozumieli, że to są właśnie wspomniani w cytowanym fragmencie Tazbira sąsiedzi. Co ciekawe, pytani o zaborców, potrafi li ich wymienić i uznawali za oczywiste, że byli to sąsiedzi Polski. Oto kolejny przykład tzw. martwej wiedzy – wiadomości, których uczniowie nie potrafią zastosować do rozwiązania choćby najprostszego problemu.
Zadanie ukazało się w książce Umiejętności złożone w nauczaniu historii i przedmiotów przyrodniczych, red. B. Ostrowska i K. Spalik, Warszawa 2010
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
