Wiązka zadań
Sprawa polska na początku I wojny światowej
Na podstawie fragmentów trzech odezw adresowanych do Polaków, wydanych w sierpniu 1914 roku przez walczące w I wojnie światowej strony, wykonaj zadanie.
TEKST 1.
Do Narodu Polskiego! (...). Przywitajcie nasze sztandary z ufnością (...). Sztandary te nie są Wam (...) obce. Wszakże przez półtora przeszło wieku rozwija się wspaniale Wasz naród pod berłem Austro-Węgier i Niemiec i pełne sławy tradycje Waszej przeszłości łączą się jak najściślej jeszcze od czasów króla Jana Sobieskiego, który pośpieszył ze skuteczną pomocą zagrożonemu państwu Habsburgów (...).
TEKST 2.
Polacy! (...) Wolność Wam niesiemy i niepodległość, za którą tyle wycierpieli Ojcowie Wasi. Niech ustąpi barbarzyństwo wschodnie przed cywilizacją zachodnią, wspólną Wam i nam. (...) Przynosimy [Wam] też wolność, swobodę wyznaniową (...). Niech z przeszłości i z teraźniejszości przemówią do Was jęki Sybiru, krwawa rzeź Pragi, i katowanie unitów. (...)
TEKST 3.
Polacy! (…) nadejdzie godzina zmartwychwstania dla Narodu Polskiego i dla pojednania się (…) z Wielką Rosją. Wojsko rosyjskie niesie Wam błogą wieść owego pojednania. Niechaj się zatrą granice, rozcinające na część Naród Polski. (...) Z sercem otwartym, z ręką wyciągniętą, kroczy na Wasze spotkanie Wielka Rosja. Wierzy ona, iż nie zardzewiał miecz, który poraził wroga pod Grunwaldem. (...)
Źródła: Kazimierz Władysław Kumaniecki, Odbudowa państwowości polskiej, Księgarnia Czerneckiego, Warszawa 1924, s. 25, 27. Stanisław Dzierzbicki, Pamiętniki z lat wojny 1915-1918, PIW, Warszawa 1983 s. 380.
Zadanie
Przyporządkuj każdemu tekstowi właściwe autorstwo oraz wybierz jeden komentarz spośród podanych poniżej.
|
Tekst |
Wydało go dowództwo wojskowe jednego z państw |
Komentarz |
| 1. | Trójprzymierza Ententy | I II III IV |
| 2. | Trójprzymierza Ententy | I II III IV |
| 3. | Trójprzymierza Ententy | I II III IV |
Komentarze
I. Tekst odwołuje się do działań podjętych w obronie chrześcijaństwa.
II. Tekst przywołuje więź kulturową Polski ze światem łacińskim.
III. Tekst odwołuje się do nastrojów antyniemieckich.
IV. Tekst zapowiada utworzenie monarchii austro-węgiersko-polskiej.
Poprawna odpowiedź
1, Trójprzymierze, I
2, Trójprzymierze, II
3, Ententa, III
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
15.2 Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów.
21.3 Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w.
39.1 Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych.
39.3 Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.
Komentarz
W tym zadaniu uczeń czyta fragmenty trzech tekstów źródłowych. Są to adresowane do Polaków, pochodzące z sierpnia 1914 roku odezwy dowódców wojsk państw zaborczych. Rozwiązując to zadanie, uczeń powinien posiadać podstawowe wiadomości o przynależności państw zaborczych do sojuszy wojskowych przed 1914 rokiem.
Zadaniem ucznia jest rozpoznanie autorstwa zamieszczonych fragmentów. Oczekujemy właściwego połączenia tekstów z państwami, których dowództwa wojskowe je opublikowały, a następnie przypisania tych państw do odpowiednich sojuszy (Trójprzymierza bądź Ententy). Drugim etapem pracy jest interpretacja tekstów. Uczeń powinien zidentyfi kować w cytowanych fragmentach wskazane treści: odwołanie do działań podjętych w obronie chrześcijaństwa (Wiedeń 1683); powołanie się na więź kulturową, przynależność Polski do świata łacińskiego; odwołanie do nastrojów antyniemieckich (tu przywołany Grunwald); powinien odrzucić utworzenie monarchii austro-węgiersko-polskiej, bo tej zapowiedzi nie ma w żadnym tekście.
W przypadku tekstu pierwszego uczeń powinien wskazać Trójprzymierze, gdyż autorzy tekstu podkreślają wagę sojuszu niemiecko-austriackiego oraz nawiązują do wspólnych, polsko-austriackich doświadczeń historycznych (państwo Habsburgów, odsiecz Wiednia). Drugi fragment też powinien być wiązany z Trójprzymierzem. Autorzy tekstu piszą o barbarzyństwie wschodnim (Rosja) i nawiązują do symboli polskiej martyrologii związanej z zaborem rosyjskim (np. Sybir). Autorzy trzeciego fragmentu wprost wskazują Rosję. Uczeń powinien fragmentowi trzeciemu przypisać Ententę.
Najczęstszą przyczyną błędów w tej części zadania był brak wiedzy na temat przynależności poszczególnych państw zaborczych do odpowiednich sojuszy. Analiza wyników pilotażu pokazuje jednak jeszcze inne, niepokojące zjawisko. Okazuje się, że uczniowie nie zauważają, iż autorzy odezw numer 1 i numer 2 byli sojusznikami. Abstrahując od nazwy sojuszu, wydaje się on oczywisty w odniesieniu do dwóch pierwszych fragmentów. Może to oznaczać, że uczniowie, nie znając nazwy sojuszu, rezygnowali z innych dróg rozwiązania tego zadania i znalezienia poprawnej odpowiedzi. Następnie sprawdzamy, czy uczeń znajduje w tekstach odwołania historyczno- ideowe. Właściwa identyfi kacja treści zapisanych w pierwszym komentarzu wskazuje na tekst 1 (odsiecz wiedeńska). Uczeń powinien rozpoznać to wydarzenie jako przykład starcia państw chrześcijańskich z islamską Turcją. Tę wiedzę zaliczamy do podstawowej. Zdanie drugie odwołuje się do poprawnego rozumienia pojęcia kultura łacińska. Uczeń powinien odróżniać kulturę łacińską od kultury wschodniej – bizantyjskiej i pochodnej kultury rosyjskiej. Zdanie trzecie mówi o nastrojach antyniemieckich. W żadnym z tekstów nie ma o nich mowy wprost. Uczeń jednak powinien znaleźć antyniemiecką aluzję w tekście 3, w którym wspomina się o bitwie pod Grunwaldem. Zdanie czwarte powinno być przez uczniów odrzucone, jako że w żadnym z tekstów nie pojawia się zapowiedź powstania takiego państwa. Pilotaż jednak pokazał, że uczniowie nie rozumieli terminów podstawowych użytych w tych czterech komentarzach. Odrzucali np. zdanie mówiące o kulturze łacińskiej, tłumacząc, że o łacinie nie było mowy w żadnym z tekstów. Nie umieli często połączyćodsieczy wiedeńskiej z obroną chrześcijaństwa.
Zadanie ukazało się w książce Umiejętności złożone w nauczaniu historii i przedmiotów przyrodniczych, red. B. Ostrowska i K. Spalik, Warszawa 2010.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
