Język polski

Wiązka zadań

Dziecko w sidłach reklamy - wiersz "Clarence" tłum. S. Barańczak

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji

Opis wiązki zadań

Zestaw oparty jest na wierszu Shel Silverstein Clarence  w znakomitym tłumaczeniu Stanisława Barańczaka. Zadania zawarte w zestawie mają na celu ćwiczenie umiejętności analizowania i interpretowania tekstu literackiego. Rozwijają również umiejętność tworzenia wypowiedzi ustnych      i pisemnych. Zestaw skłania do refleksji nad rolą reklamy w życiu współczesnego człowieka i  uwrażliwia na uniwersalne wartości. Zadania przeznaczone są dla II i III klasy gimnazjum do wykorzystania na lekcji.

Shel Silverstein, tłum. Stanisław Barańczak

Clarence

Clarence Lee, chłopczyk z Tennessee,
Niczego tak nie kochał jak reklam w TiVi.
Rozwarte oczy wlepiał w ekran szklany
I każdy towar tam reklamowany
Sprowadzał zaraz drogą wysyłkową:
Krem, żeby skóra mogła czuć się zdrowo,
Brylantynę, by włosy elegancko lśniły,
Wybielacz, żeby biele bardziej się bieliły,
Tabletki, żeby zniszczyć ból głowy w zarodku,
Dżinsy, dopasowane do człowieka w środku,
Pastę do zębów „Biały Kieł”
Proszek dla psa, a raczej – pcheł,
Płyn do płukania sobie ust,
Stanik, co uwypukla biust,
Owsianki, buty do rodeo,
Firanki, nową grę video
Lub towarzyską-
Dosłownie wszystko.
Aż pewnego dnia - reklama:
„TRWALSZY TATO! MILSZA MAMA!
NOWOŚĆ! SENSACJA! ULEPSZENIE!
ŚPIESZ SIĘ I SKŁADAJ ZAMÓWIENIE!”
Ma się rozumieć, nasz bohater na to
Z miejsca zamówił nową mamę z tatą;
Gdy przyszła paczka z ulepszoną parą,
Opylił zaraz na pchlim targu starą,
Schował pięćdziesiąt centów do kieszeni
I wszyscy teraz są zadowoleni:
Nowi rodzice – mili, liberalni;
Starzy – znależli robotę w kopalni.
Pamiętaj zatem te proste reguły:
Jeśli rodzice każą jeść brokuły,
Myć ręce, sprzątać w pokoju bałagan,
Jeśli nie szczędzą wymówek i nagan,
Jeżeli nudzą cię i są niemili -
Znaczy to, że się po prostu zużyli.
Natychmiast zamów nową parę i
W ogóle ciesz się życiem jak nasz Clarence Lee.

Shel Silverstein, Clarence,  tłum. Stanisław Barańczak, w: Stanisław Barańczak, Fioletowa krowa. 333 najsławniejsze okazy angielskiej i amerykańskiej poezji niepoważnej od Williama Shakespeare'a do
Johna Lennona. Antologia. Poznań 1993, Wydawnictwo a5, s. 105

Zadanie 1

Opracuj projekt (np. scenopis) krótkiej reklamy telewizyjnej wylosowanego przedmiotu.

Zadanie przeznaczone do realizacji przed lekturą wiersza. Uczniowie losują zapisane na paskach papieru nazwy przedmiotów kupowanych przez bohatera wiersza  Clarence’a – brylantyna, firanki, buty do rodeo, biustonosz itd.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Możliwe są najróżniejsze realizacje tego zadania. Ważne, aby uczeń samodzielnie podjął działanie i przypomniał sobie, jakimi środkami perswazji posługuje się reklama.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.6. Mówienie i pisanie. Uczeń przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla elektronicznych środków przekazywania informacji, takich jak: SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszustwa i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii.
3.2.2. Świadomość językowa. Uczeń sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny, zna granice stosowania slangu młodzieżowego.

Komentarz

Celem zadania jest skłonienie ucznia do przypomnienia sobie i świadomego wykorzystania środków językowych i chwytów, jakimi posługuje się reklama. Uczniowie mogą wykorzystać umiejętności nabyte w trakcie wcześniejszych lekcji na temat reklamy, będą też intuicyjnie posługiwać się chwytami znanymi z reklam.

Słowa kluczowe

tekst literacki

Zadanie 2

Skomentujcie wasze reklamy. Które są najbardziej udane, przekonujące? Zwróćcie uwagę na zastosowane środki perswazji.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Uczniowie z pomocą nauczyciela analizują wymyślone reklamy, zwracają uwagę na różne środki perswazji, którymi posługuje się reklama.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

1.1.6. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
3.1.6. Mówienie i pisanie. Uczeń przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla elektronicznych środków przekazywania informacji, takich jak: SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszustwa i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii.

Komentarz


Zadanie 3

Przeczytaj uważnie poniższy tekst.
[Dajemy uczniom do przeczytania tylko „realistyczną” część wiersza.]


CLARENCE
Clarence Lee, chłopczyk z Tennessee,
Niczego tak nie kochał jak reklam w TiVi.
Rozwarte oczy wlepiał w ekran szklany
I każdy towar tam reklamowany
Sprowadzał zaraz drogą wysyłkową:
Krem, żeby skóra mogła czuć się zdrowo,
Brylantynę, by włosy elegancko lśniły,
Wybielacz, żeby biele bardziej się bieliły,
Tabletki, żeby zniszczyć ból głowy w zarodku,
Dżinsy, dopasowane do człowieka w środku,
Pastę do zębów „Biały Kieł”
Proszek dla psa, a raczej – pcheł,
Płyn do płukania sobie ust,
Stanik, co uwypukla biust,
Owsianki, buty do rodeo,
Firanki, nową grę video
Lub towarzyską-
Dosłownie wszystko.
(…)

Pogrupuj w dowolne kategorie przedmioty kupione przez Clarence’a. O jakich cechach bohatera świadczą kupione produkty?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Uczniowie tworzą kategorie dowolnie, do każdej kategorii dobierają odpowiednie cechy bohatera. Jeśli pojawi się np. kategoria kosmetyki; pasta do zębów, płyn do płukania ust, brylantyna, krem, to odpowiednie będą np. takie cechy: dba o zdrowie i urodę, próżny, elegancki, zadbany itp.  Może ktoś podzieli przedmioty na przydatne i kompletnie niepotrzebne (zwłaszcza chłopczykowi – stanik, firanki).

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
2.2.1. Analiza. Uczeń przedstawia najistotniejsze treści wypowiedzi w takim porządku, w jakim występują one w tekście.

Komentarz

Zadanie porządkuje treść wiersza. Zwraca uwagę na bohatera tekstu, pozwala go scharakteryzować. Po analizie pierwszej części wiersza powinna pojawić się refleksja, że Clarence kupuje rzeczy bezmyślnie, pod wpływem reklam.

Słowa kluczowe

tekst literacki

Zadanie 4

Jak określiłbyś / określiłabyś  życie prowadzone przez Clarence’a? Jak wygląda jego świat?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Swobodne wypowiedzi uczniów. Niektórzy uczniowie zauważą, że Clarence jest chyba bogaty, bo dużo kupuje. Nie sposób też nie zauważyć, że jego życie jest nudne, zapełnione przedmiotami, których bohater pewnie nigdy nie użyje, wygląda na to, że nie ma znajomych, przyjaciół, całymi dniami ogląda telewizję. Chodzi do szkoły? Można stwierdzić, że treścią jego życia jest szklany ekran i zakupy. Gdzie są rodzice? Jak reagują na to, że Clarence kupuje i kupuje… Obok odpowiedzi może się pojawić kilka pytań, na które uczniowie nie znaleźli odpowiedzi.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.

Komentarz

Zadanie wymaga od ucznia, aby na podstawie informacji uzyskanych na temat bohatera, wyciągnął wnioski interpretacyjne dotyczące świata ukazanego w wierszu. Tezy interpretacyjne powinny być zakotwiczone w tekście, chociaż będą to siłą rzeczy odczytania cząstkowe (mamy tu do czynienia z fragmentem tekstu). Uczniowie mogą stworzyć listę przypuszczeń na temat świata Clarence’a. 

Słowa kluczowe

tekst literacki

Zadanie 5

Czego spodziewasz się w drugiej części wiersza? Zwróć uwagę na słowo wszystko kończące zamieszczony fragment.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Swobodne wypowiedzi uczniów. Uczniowie zastanawiają się, co może kryć się pod słowem wszystko kończącym fragment. Mogą pojawić się różne propozycje, ostatni wyraz dopuszcza wiele możliwości.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Zadanie jest kontynuacją poprzedniego – propozycje uczniów związane będą z treścią znanego im fragmentu. Zadanie powinno pobudzić ciekawość uczniów i uruchomić ich wyobraźnię.

Słowa kluczowe

tekst literacki

Zadanie 6

Przeczytaj dalszy ciąg wiersza.


Aż pewnego dnia - reklama:
„TRWALSZY TATO! MILSZA MAMA!
NOWOŚĆ! SENSACJA! ULEPSZENIE!
ŚPIESZ SIĘ I SKŁADAJ ZAMÓWIENIE!”
Ma się rozumieć, nasz bohater na to
Z miejsca zamówił nową mamę z tatą;
Gdy przyszła paczka z ulepszoną parą,
Opylił zaraz na pchlim targu starą,
Schował pięćdziesiąt centów do kieszeni
I wszyscy teraz są zadowoleni:
Nowi rodzice – mili, liberalni;
Starzy – znależli robotę w kopalni.
Pamiętaj zatem te proste reguły:
Jeśli rodzice każą jeść brokuły,
Myć ręce, sprzątać w pokoju bałagan,
Jeśli nie szczędzą wymówek i nagan,
Jeżeli nudzą cię i są niemili -
Znaczy to, że się po prostu zużyli.
Natychmiast zamów nową parę i
W ogóle ciesz się życiem jak nasz Clarence Lee.

Jakie są twoje wrażenia po przeczytaniu drugiej części wiersza? Co je wywołało?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Uczniowie swobodnie wypowiadają się na temat swoich odczuć. Pojawią się określenia: dziwne, śmieszne, fajne, bezsensowne, smutne, okropne. Uczniowie na tym etapie powinni spróbować wyjaśnić, dlaczego wiersz wywołuje określone wrażenia.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.1.1. Wstępne rozpoznanie. Uczeń opisuje odczucia, które budzi w nim dzieło.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.

Komentarz

Zadanie pobudza do uważnej obserwacji, analizy całego tekstu, wywołuje pierwsze refleksje na jego temat. Propozycje kolejnych zadań przewidują niejako zagadnienia, które zaintrygują uczniów, jednak warto rozwinąć to, co zostało przez nich zauważone, w dalszej kolejności należy kierować pracę  w stronę zagadnień niedostrzeżonych.


Zadanie 7

Czym różni się pierwsza część wiersza od drugiej? Jaki efekt wywołuje połączenie obydwu części?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Uczniowie powinni zauważyć kontrastowe zderzenie realistyczności pierwszej części
z absurdalnością części drugiej. Opisując skutki tego zestawienia, uczniowie powtórzą pewnie określenia, które pojawiły się przy okazji zadania poprzedniego – komizm, dziwność, niepokój…

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.2.5. Analiza. Uczeń omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego).

Komentarz

Zadanie uświadamia uczniom powody ich pierwszych wrażeń czytelniczych. Zwraca uwagę na to, że konstrukcja utworu, zderzenie realizmu z absurdem wywołuje określone skutki.

Słowa kluczowe

tekst literacki

Zadanie 8

Przeanalizuj reklamę, która pewnego dnia pojawiła się w telewizji. Jakimi środkami perswazji posłużyli się jej twórcy? W jaki sposób te środki oddziałują na odbiorcę?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Uczniowie, analizując reklamę z wiersza, powinni dostrzec: stopień wyższy przymiotników, określenia: nowość, sensacja, tryb rozkazujący, sugestię, że towaru jest mało (spiesz się), wykrzyknienia. Powinni zauważyć, że te chwyty działają głównie na emocje odbiorcy (a nad emocjami trudno zapanować).

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.6. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Zadanie wykorzystuje obserwacje uczniów dokonane podczas wykonywania zadania 2. Utrwala wiedzę na temat środków perswazji wykorzystywanych przez reklamę, a także uwrażliwia uczniów na różne chwyty manipulacyjne, z którymi stykają się na co dzień w swoim życiu, co być może pozwoli na uniknięcie wielu zagrożeń wywoływanych coraz bardziej agresywną reklamą.


Zadanie 9

 I wszyscy teraz są zadowoleni. Kto jest zadowolony? Dlaczego? O czym to świadczy?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Np. Clarence – nikt mu nie zawraca głowy, nie męczy (należy zwrócić uwagę na określenie rodziców „liberalni”). Czy oznacza to, że nie był w ogóle związany z rodzicami? Nowi rodzice – ktoś ich „wybrał”, czują się potrzebni. Godzą się na „bycie towarem”. Starzy rodzice – znaleźli robotę w kopalni (to lepiej niż żyć z Clarencem pod jednym dachem?) Nie kochali chyba syna, nie czują smutku, tęsknoty…

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.

Komentarz

Zadanie zwraca uwagę na fragment tekstu – wydaje się, że jego analiza pozwala na przejście do głębszej warstwy wiersza, dotyka ważnego problemu poruszonego przez tekst – problemu zaniku wartości, takich jak rodzina, więzi międzyludzkie. Należałoby zwrócić uwagę uczniów na lekkość, ironię wiersza.


Zadanie 10

Wiersz „Clarence” przypomina bajkę. Odszukaj morał i wyjaśnij, jak go rozumiesz. Czy morał i cały wiersz można odczytywać tylko w sposób dosłowny?

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Pamiętaj zatem te proste reguły:
Jeśli rodzice każą jeść brokuły,
Myć ręce, sprzątać w pokoju bałagan,
Jeśli nie szczędzą wymówek i nagan,
Jeżeli nudzą cię i są niemili -
Znaczy to, że się po prostu zużyli.
Natychmiast zamów nową parę i
W ogóle ciesz się życiem jak nasz Clarence Lee.

Uczniowie powinni dostrzec, że morał jest przewrotny – jego dosłowne odczytanie spowoduje, że wiersz pozostaje żartem, absurdalną bajeczką, lekką i miłą w odbiorze, pokazującą co najwyżej odwieczny konflikt pokoleniowy. Dopiero odczytanie go „na opak” powoduje, że nagle otrzymujemy obraz świata koszmarnego, świata, w którym człowiek też jest towarem, świata, w którym jeśli ktoś nie spełnia oczekiwań drugiego człowieka, jeśli się „zużyje” (starość), jeśli się narazi, zostanie szybko i skutecznie „wymieniony”. Ten świat jest prosty i okrutny, na pozór szczęśliwy – zawsze można kupić coś nowego, to świat konsumpcji, zaniku, (taniości – 50 centów) wartości (rodzina). Świat bezproblemowy, bezuczuciowy, doskonale hedonistyczny.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
2.4.1. Wartości i wartościowanie. Uczeń ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane, np. patriotyzm-nacjonalizm, tolerancja-nietolerancja, piękno-brzydota, a także rozpoznaje ich obecność w życiu oraz w literaturze i innych sztukach.
2.4.2. Wartości i wartościowanie. Uczeń omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość/ dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne.

Komentarz

Zadanie skłania uczniów do pogłębionej interpretacji wiersza. Ważne, żeby uczniowie uświadomili sobie (może z pomocą nauczyciela) przewrotność wiersza, jego „podwójność” – na pozór prosty i miły w odbiorze porusza sprawy bardzo poważne. Może uczniowie dojdą do wniosku (słusznego), że wiersz jest zbudowany jak reklama – przyjazne opakowanie kryje często ponurą zawartość – chęć wyciągnięcia od klienta pieniędzy. Zadanie powinno sprowokować refleksję na temat problemów poruszanych przez wiersz.


Zadanie 11

Reklama – pomaga świadomie kupować różne rzeczy i usługi czy zwodzi? Rozważ zagadnienie w rozprawce.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.2. Mówienie i pisanie. Uczeń stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.
3.2.9. Świadomość językowa. Uczeń wykorzystuje wykrzyknik jako część mowy w celu wyrażenia emocji/ stosuje wołacz w celu osiągnięcia efektów retorycznych.

Komentarz

Zadanie zamyka omawianie wiersza, a jednocześnie otwiera uczniom szerszą perspektywę, pokazuje, że teksty literackie są związane z ich życiem i często dotyczą spraw codziennych.
Na kolejnej lekcji warto przeprowadzić dyskusję na temat oddziaływania reklamy. Poprzez napisanie rozprawek uczniowie są do takiej dyskusji dobrze przygotowani (przemyśleli zagadnienie, zajęli stanowiska i zgromadzili odpowiednie argumenty).


Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl