Wiązka zadań
Mgły radiacyjne
Zadanie
Często po bezchmurnych, chłodnych nocach, nad wilgotnymi łąkami i polami unoszą się mgły. Są to tzw. mgły radiacyjne. Powstają one wówczas, gdy na skutek braku chmur ziemia szybko wypromieniowuje ciepło (stąd nazwa – radiacja to inaczej promieniowanie). Następuje wówczas wychłodzenie gruntu i w efekcie obniża się temperatura przygruntowej warstwy powietrza. Dlatego zawarta w powietrzu para wodna ulega kondensacji i tworzy się mgła.
Korzystając z informacji podanych w opisie, uszereguj podane niżej elementy w takiej kolejności, aby poprawnie opisywały powstawanie mgieł radiacyjnych. Wpisz litery w puste pola tak, by każdy kolejny element był skutkiem poprzedniego i jednocześnie przyczyną następnego.
A. Ochłodzenie przygruntowej warstwy powietrza
B. Brak zachmurzenia
C. Kondensacja pary wodnej zawartej w powietrzu
D. Szybkie wypromieniowanie ciepła przez ziemię
Poprawna odpowiedź
B – D – A – C
Wymaganie ogólne
2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
Wymaganie szczegółowe
3.1. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat.
Komentarz
Podstawa programowa geografii podkreśla konieczność odchodzenia od encyklopedycznego – często bezrefleksyjnego – podejścia do wiedzy geograficznej, na rzecz kształtowania umiejętności wyciągania wniosków i wskazywania zależności przyczynowo-skutkowych. O prawdziwej wiedzy geograficznej możemy bowiem mówić jedynie wówczas, gdy znajomość pojęć idzie w parze z gruntownym zrozumieniem zjawisk i procesów otaczającego nas świata, do których te pojęcia się odnoszą. Na takim właśnie założeniu opiera się niniejsze zadanie.
Należy zauważyć, że aby wskazać poprawną kolejność wymienionych w zadaniu elementów (B, D, A, C), uczeń nie musi znać definicji terminów użytych w opisie. Do zrozumienia tekstu wystarczy bowiem intuicyjna interpretacja wykorzystanych w nim sformułowań (np. bezchmurna noc, wypromieniowanie ciepła, kondensacja pary wodnej). Konieczne jest natomiast zrozumienie (na podstawie tekstu) mechanizmu powstawania mgieł radiacyjnych, jakże częstych w naszym klimacie.
Jest to typowe zadanie rozwijające myślenie. Nie sprawdza opanowania konkretnych wiadomości z zakresu geografii, jednak wymaga od uczniów głębszego zastanowienia. Zadanie bowiem rozwiążą poprawnie ci gimnazjaliści, którzy zrozumieją mechanizm przedstawiony w opisie. Dobrze jest, żeby nauczyciel, rozwiązując zadanie z uczniami, uzyskał od nich informacje, kiedy i gdzie mgły radiacyjne można obserwować najczęściej. Dobrym pomysłem jest również wyświetlenie uczniom fotografii przedstawiającej mgłę radiacyjną. Zjawisko to często jest obserwowane latem, więc łatwo będzie przy rozwiązywaniu przywołać miłe wrażenia związane z tą porą roku.
Zadanie trudno jest przypisać do konkretnego punktu wymagań szczegółowych. Z całą pewnością jest ono mocno osadzone w punkcie II wymagań ogólnych (identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów). Nie sprawdzamy znajomości terminu, lecz zrozumienie mechanizmu powstawania mgieł radiacyjnych. Można zaryzykować stwierdzenie, że uczniowie, którzy ten mechanizm zrozumieją, zapamiętają również termin i, być może, zainteresują się opisanym zjawiskiem. Tym samym zadanie wzbudza ciekawość świata (IV pkt. wymagań ogólnych).
Można jeszcze dodać, że podstawowym narzędziem poznawczym geografa jest obserwacja. Z tego względu dobrze jest, aby zadania geograficzne odnosiły się do zjawisk, które uczeń może obserwować w otaczającej rzeczywistości.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
