Kiełkowanie nasion

Poprawna odpowiedź

1 – Tak

2 – Nie

3 – Tak

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
2.2 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

5.5. Budowa i funkcjonowanie organizmu roślinnego na przykładzie rośliny okrytozalążkowej. Uczeń przedstawia budowę nasienia (łupina nasienna, bielmo, zarodek) oraz opisuje warunki niezbędne do procesu kiełkowania (temperatura, woda, tlen)

Komentarz

W zadaniu tym sprawdzana jest umiejętność wskazania właściwego problemu badawczego w doświadczeniu oraz interpretacji i analizy danych. Zadanie jest zakotwiczone w treściach kształcenia (opis warunków niezbędnych do kiełkowania nasion), niemniej diagnozuje jedynie cele kształcenia, czyli wymagania ogólne. Aby poprawnie rozwiązać zadanie, uczeń nie musi wiedzieć, jakie są warunki kiełkowania nasion,  wystarczy, jeśli prawidłowo przeanalizuje podane w tabeli wyniki w odniesieniu do określonych w doświadczeniu warunków i na tej podstawie ustali problem badawczy, który można rozwiązać, wykonując opisane w zadaniu doświadczenie. Opis doświadczenia stanowiący informację do zadania może ponadto służyć jako instrukcja, według której uczeń może poprawnie zaplanować podobne doświadczenie (uwzględnienie odpowiedniej liczby prób, zestawów badawczych etc.).

Analiza wyników rozwiązania tego zadania pozwala jednoznacznie stwierdzić, iż zasadniczą jego trudność stanowi właściwa interpretacja polecenia. Uczniowie zamiast określić, czy na podstawie wyników można rozwiązać podany problem badawczy, odpowiadają na pytanie stanowiące problem badawczy. Pierwszy z podanych problemów badawczych, „Czy światło jest niezbędne do kiełkowania nasion badanej rośliny?”, może być rozwiązany na podstawie opisanego doświadczenia i uzyskanych wyników (większość nasion kiełkuje zarówno przy dostępie do światła, jak i bez jego dostępu, z zachowaniem takich samych pozostałych warunków, czyli światło nie jest niezbędne do kiełkowania – problem badawczy został więc rozwiązany). Należy zatem odpowiedzieć twierdząco, jednakże tylko co trzeci uczeń odpowiedział prawidłowo. Drugi podany problem badawczy, „Czy tlen jest niezbędnym czynnikiem do procesu kiełkowania nasion?”, nie może być rozwiązany przez tak zaplanowane doświadczenie (ponieważ w każdej z sześciu prób tlen jest dostępny, nie ma więc punktu odniesienia i stwierdzenie, że jest niezbędny, jest nieuprawnione). Aż 71% uczniów odpowiedziało błędnie, czyli twierdząco, prawdopodobnie dlatego, iż wiedzą, że obecność tlenu jest warunkiem koniecznych do kiełkowania, a więc niewłaściwie interpretują polecenie. Najłatwiejszy okazał się do oceny problem badawczy „Czy temperatura ma wpływ na kiełkowanie nasion badanej rośliny?” – 84% poprawnych odpowiedzi uczniów, prawdopodobnie dlatego, iż faktycznie większość nasion wykiełkowało tylko w jednej z podanych temperatur czyli jest to podwójna pozytywna odpowiedź – na pytanie, czy wynik doświadczenia pozwala rozwiązać dany problem badawczy, a jednocześnie stanowi to rozwiązanie samego problemu badawczego.  Całe zadanie prawidłowo rozwiązało jedynie 14% uczniów. Wynika z tego, iż znajomość metodyki badań naukowych jest bardzo trudnym zagadnieniem dla ucznia i należy położyć szczególny nacisk na ten element podstawy programowej w jej realizacji na zajęciach lekcyjnych.

Słowa kluczowe