Wiązka zadań
Owidiusz i barbarzyńcy
Wiązka składa się trzech zadań, które uczeń ma rozwiązać na podstawie dość trudnego tekstu autorstwa współczesnego historyka. W cytowanym fragmencie autor stara się zobrazować zmiany znaczenia słowa barbarzyńca w świecie starożytnym. Dwa pierwsze zadania sprawdzać mają umiejętność analizy i interpretacji tekstu, ostatnie z zadań sprawdza myślenie chronologiczne.
W czasie lekcji fragment ten może stanowić pomoc w wyjaśnieniu uczniom znaczenia posługiwania się jednym językiem dla powstania wspólnoty. Dzięki jego lekturze łatwiej będzie uczniom zrozumieć znaczenie języka greckiego, jako czynnika integrującego starożytnych Greków. W tekście znajdują się też wzmianki dotyczące recepcji kultury greckiej - autor wskazuje, że osiągnięcia kultury greckiej były przyjmowane i modyfikowane przez starożytnych Rzymian. Te walory tekstu sprawiają, że zadanie może zostać zastosowane zarówno na lekcji podsumowującej starożytność, jak również w trakcie omawiania cech charakterystycznych dla kultury antyku.
Na podstawie tekstu wykonaj zadania.
Grecki wyraz barbaros wywodził się z naśladowania niezrozumiałego bełkotu: bar-bar-bar... W ten sposób starożytni Grecy przedrzeźniali tych, których mowy nie mogli zrozumieć. I tak nazywali wszystkie ludy obcojęzyczne. Od Greków zapożyczyli ten termin Rzymianie i używali go w nowym znaczeniu, osnutym na przeciwstawieniu barbarzyństwa i cywilizacji. Zachowała się jednak, przynajmniej wśród wykształconych elit, pamięć o pierwotnym znaczeniu słowa „barbarzyńcy”. Do tej pamięci odwołał się Owidiusz*, gdy na wygnaniu, samotny wśród Getów**, napisał: „To ja jestem tu barbarzyńcą, którego nikt nie rozumie/ i śmieją się głupi Getowie z brzmienia łacińskich słów”.
* Owidiusz – słynny poeta rzymski, żył w latach 43 p.n.e.–18 n.e.
** Getowie – lud zamieszkujący tereny dzisiejszej Rumunii
K. Modzelewski, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004, s. 8
Zadanie 1
Pierwotnie słowem barbaros określano
A. wszystkich oprócz obywateli Aten.
B. tych, którzy nie posługiwali się greką.
C. tych, którzy nie posługiwali się greką lub łaciną.
D. wszystkich, którzy mieszkali poza basenem Morza Śródziemnego.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
1.2 Chronologia historyczna. Uczeń dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
4.3 Cywilizacja grecka. Uczeń charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków – język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie.
5.3 Cywilizacja rzymska. Uczeń podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską.
Komentarz
Zadanie to sprawdza, na ile uczeń rozumie czytany tekst i czy potrafi na podstawie zawartych w nim informacji dostrzec zmianę znaczenia słowa “barbaros”, o której pisze autor. Wymaga to więc od ucznia umiejętności związanych z dwoma punktami podstawy ogólnej: wyszukania odpowiednich informacji, wyciągnięcia na ich podstawie poprawnych wniosków oraz dostrzeżenia zmian w życiu społecznym. Żeby poprawnie rozwiązać to zadanie uczeń musi zrozumieć, że w tekście odwołano się do dwóch różnych epok i obszarów - w pierwszej części mowa jest bowiem o znaczeniu słowa barbarzyńca w Grecji, w drugiej autor pokazuje, jak zmieniło się znaczenie tego słowa w starożytnym Rzymie. Kluczowe zatem jest uchwycenie przez ucznia sekwencji czasowej pomiędzy opisywanymi faktami.
Wybór odpowiedzi A wskazywać może na to, że uczeń poprawnie dostrzega tę sekwencję, ale utożsamia starożytną
Zadanie 2
Z cytowanej wypowiedzi Owidiusza wynika, że
A. Owidziusz nie chciał rozmawiać z Getami.
B. Owidiusz nie znał języka Getów.
C. Owidiusz nie znał łaciny.
D. Getowie nie znali greki.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
6.1 Dziedzictwo antyku. Uczeń charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze.
Komentarz
Zadanie to, podobnie jak poprzednie, wymaga od ucznia wykazania się umiejętnością analizy tekstu. Tym razem uczeń proszony jest o zanalizowanie jedynie przytoczonego przez autora cytatu z dzieł Owidiusza, opisującego jego odczucia z pobytu na wygnaniu wśród Getów. Uczeń postawiony tu zostaje w sytuacji, w jakiej często staje historyk zajmujący się historią starożytną: musi wyciągnąć wnioski jedynie z krótkiego fragmentu zachowanego tekstu.
Wybór odpowiedzi błędnej wskazywać może, że uczeń nie zrozumiał przytoczonego zdania, w którym Owidusz skarży się, że Getowie nie rozumieją łaciny i wyśmiewają się z brzmienia jej słów. Z przytoczonego zdania wynika, że Owidiusz mówił do Getów (a więc wyrażał chęć rozmowy z nimi, co prowadzi do odrzucenia odpowiedzi A) po łacinie (znał więc ten język, co wksazuje na odrzucenie odpowiedzi C). Nie można natomiast na podstawie cytowanej wypowiedzi Owidiusza orzec, czy Getowie znali język grecki czy nie (odpowiedż D). Wybór tej odpowiedzi sugeruje, że uczeń nie potrafi pracować z tekstem i wybiera odpowiedź w oderwaniu od tekstu. Spośród zaproponowanych odpowiedzi jedynym uprawomocnionym wnioskiem jest ten, że Owidiusz nie znał języka Getów (B).
Zadanie 3
Która z postaci urodziła się po śmierci Owidiusza?
A. Jezus Chrystus
B. Mojżesz
C. Abraham
D. Mahomet
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
Wymaganie szczegółowe
3.1 Starożytny Izrael. Uczeń charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu.
7.1 Chrześcijaństwo. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.
8.1 Arabowie i świat islamski. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich.
Komentarz
Zadanie to sprawdza umiejętność chronologicznego myślenia. Uczeń proszony jest o poprawne umieszczenie w czasie względem siebie ważnych postaci świata starożytnego. Do rozwiązania tego zadania potrzebna jest podstawowa znajomość historii Izraela, początków chrześcijaństwa oraz islamu, a także zrozumienie pojęć p.n.e. i n.e. W pierwszej kolejności uczeń powinien odnaleźć zawarte w przypisie daty życia Owidiusza, a następnie określić, która z wymienionych postaci urodziła się po śmierci Owidiusza. Warto zauważyć, że uczeń nie musi znać dat urodzin Abrahama i Mojżesza. Powinien natomiast kojarzyć obie postacie z najdawniejszymi dziejami Izraela. Do odrzucenia odpowiedzi A konieczne jest zrozumienie pojęć n.e. i p.n.e. Zadanie to nie powinno jednak sprawić kłopotu uczniowi, który poprawnie lokuje w czasie osoby zaproponowane w odpowiedziach.
Wybór każdej innej odpowiedzi niż poprawna (D) wskazuje, że uczeń ma problemy z lokowaniem w czasie wydarzeń związanych z dziejami Izraela (odpowiedzi B i C) lub nie potrafi umieścić w czasie początków chrześcijaństwa (odpowiedź A). Dodatkowo uczniom wybierającym odpowiedź A problem może sprawiać dostrzeganie związków równoczesności i następstwa. Chrystus bowiem urodził się za życia Owidiusza, ale został ukrzyżowany już po jego śmierci.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
