Wiązka zadań
Koczownictwo a osadnictwo
W wiązce zadań wykorzystano fragmenty dwóch tekstów o charakterze informacyjnym. Pierwszy z cytowanych fragmentów pochodzi z podręcznika szkolnego i zawiera informacje o czasie, miejscu i znaczeniu rewolucji neolitycznej. Drugi tekst zaczerpnięty został w Wikipedii, czyli popularnego i często wykorzystywanego przez uczniów portalu internetowego. Przedstawiono w nim nieznany zapewne uczniowi skądinąd afrykański lud koczownicy - Tuaregów. Połączenie tych dwóch tekstów pozwala pokazać, że niektóre zjawiska typowe dla epoki prehistorycznej można zauważyć również współcześnie.
Przeczytaj dwa poniższe teksty i wykonaj zadania
Tekst 1
Neolit to ostatnia faza epoki kamiennej. Jego początek na terenach Bliskiego Wschodu przypada na ok. 10 tys. lat przed Chr., a koniec u schyłku IV tys. przed Chr. Ze względu na znaczenie i jakość zmian w dziejach ludzkości jakie zaszły w tym czasie, okres ten nazwany został rewolucją neolityczną. Polegała ona na zmianie trybu życia z koczowniczego na osiadły.
Na podstawie L. Mrozewicz, Historia. Dzieje starożytne., Poznań 2002, s. 9.
Tekst 2
Tuaregowie – lud berberyjski zamieszkujący obszary Sahary. Tradycyjnie są nomadami, podróżują po pustyni i jej obrzeżach, zajmują się hodowlą bydła i kóz, transportem karawanowym oraz wytwarzaniem biżuterii i turystyką. W 2012 r. podjęli próbę utworzenia suwerennego państwa. Tradycyjnym trybem ich życia jest koczownictwo, choć znane są przypadki uprawiania przez nich roli.
Na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/Tuaregowie
Zadanie 1
Oba teksty dotyczą
A.rewolucji neolitycznej.
B. wydarzeń z czasów prehistorycznych.
C. wydarzeń, które rozgrywały się na terenie Afryki.
D. przechodzenia z koczownictwa do osiadłego trybu życia.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
1.1 Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego.
Komentarz
Pierwsze zadanie w wiązce sprawdza umiejętności analityczne uczniów. Do jego poprawnego wykonania niezbędne jest zrozumienie obu tekstów i dostrzeżenie w nich elementów wspólnych. Wybór odpowiedzi A oznacza, że uczeń niewłaściwie zrozumiał podane w tekście pierwszym informacje dotyczące okresu trwania rewolucji neolitycznej i jest skłonny umieszczać ją nawet w czasach współczesnych. Uczeń, który wybrał odpowiedź B prawdopodobnie nie rozumie znaczenia słowa prehistoryczny lub też niewłaściwie zinterpretował datę podaną w drugim tekście. W obu przypadkach oznacza to, że uczeń ma trudności z wykorzystaniem informacji pochodzących z jednego tekstu, do rozumienia innego. Z kolei uczeń, który wybrał jako prawidłową odpowiedź C, nie rozróżnia Bliskiego Wschodu i Afryki.
Zadanie 2
Tuaregowie nie mogliby być nazywani koczownikami, gdyby
A. zajęli się hodowlą zwierząt.
B. żyli zgodnie ze swoją tradycją.
C. mieszkali na terenie pustynnym.
D. większość z nich zajęła się uprawą roli.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
2.1 Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu.
Komentarz
Drugie zadanie w wiązce sprawdza, czy uczeń potrafi zastosować znaną sobie (czy to z tekstu pierwszego, czy też z lekcji) definicję koczownictwa. Do rozwiązania tego zadania potrzebna jest świadomość, że rewolucja neolityczna polega na porzuceniu trybu koczowniczego na rzecz osiadłego i zajęciu się rolnictwem.
Wyboru odpowiedzi A dokona uczeń, który prawdopodobnie nie odnalazł w tekście drugim informacji o tym, że Tuaregowie zajmują się hodowlą zwierząt, a mimo tego nazywani są koczownikami. Do wyboru tej odpowiedzi może zachęcać także znajomość podręcznikowej definicji mówiącej, że rewolucja neolityczna polegała na przejściu z trybu zbieracko-łowieckiego na rolniczo-hodowlany. Zadanie to jednak nie odnosi się bezpośrednio do samej definicji rewolucji neolitycznej, a jedynie do sposobu życia, jaki prowadzą Tuaregowie, którzy są koczownikami. Natomiast wybór pozostałych dystraktorów (B i C) wskazuje, że uczniom może sprawiać problem wykorzystywanie informacji zaczerpniętych z jednego źródła do analizy innego. Ważne jest, żeby uczniom, którzy zdecydowali się na wybór odpowiedzi C, wyjaśnić, że choć Tuaregowie zamieszkiwali pustynię, to jednak w jej obrębie stale zmieniali miejsce swojego przebywania, co jest właśnie istotą prowadzenia koczowniczego trybu życia.
Zadanie 3
Jednym z następstw przyjęcia osiadłego trybu życia było
A. opanowanie rozniecania ognia.
B. wykształcenie się języka.
C. wynalezienie narzędzi.
D. pojawienie się pisma.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
2.3 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.
Wymaganie szczegółowe
1.1 Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego.
Komentarz
Zadanie to nie donosi się bezpośrednio do analizy tekstów. Sprawdza jednak, na ile uczniowie potrafią myśleć w kategoriach przyczynowo-skutkowych. Warto zwrócić uwagę, że w niewielkim stopniu odwołuje się ono do wiadomości posiadanych przez uczniów. Do jego wykonania potrzebna jest jednak świadomość, że początki pisma wiażą się z kształtowaniem się pierwszych organizmów opartych na sprawnej administracji, która w świecie starożytnym wiązała się z określonym, stałym terytorium. Uczeń, który ma świadomość tych związków bez problemu powinien wskazać na pojawienie się pisma jako jednego ze skutków przyjęcia osiadłego trybu życia. Wybór każdej z pozostałych odpowiedzi sugeruje, że uczniowie mają problem z myśleniem przyczynowo-skutkowym.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
