Biologia

Wiązka zadań

Niedoczynność przysadki

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji

Zadanie

Latem 2004 roku 14-letni piłkarz, grający w zespole ze starszymi, silniejszymi kolegami, doznał trzech urazów głowy, o których niestety nie powiadomił rodziców ani swojego pediatry. Jednak kolejny uraz głowy skończył się wizytą u lekarza. Po badaniach okazało się, że ma poważną niedoczynność przysadki, ważnego gruczołu znajdującego się w mózgu. Przez następny rok chłopiec nie urósł, tracił siły i nie był w stanie zmobilizować się do gry czy innych czynności fizycznych. Chciało mu się ciągle spać i nie był w stanie się skoncentrować.

[Dane zaczerpnięte z artykułu Hypopituitarism After Multiple Concussions: A Retrospective Case Study in an Adolescent Male, Jeffrey C. Ives, Mark Alderman, Susan E. Stred, Journal of Athletic Training 2007 Jul-Sep; 42(3): 431–439.]

 

Znając objawy choroby chłopca, którą parą hormonów należy go leczyć?

`square` A. Insuliną i estrogenem.

`square` B. Hormonem wzrostu i tyroksyną.

`square` C. Testosteronem i tyroksyną.

`square` D. Hormonem wzrostu i insuliną.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

Odpowiedź B

Wymaganie ogólne

3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

6.10.2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ dokrewny. Uczeń przedstawia biologiczną rolę: hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów.

Komentarz

Zadanie sprawdza opanowanie przez uczniów wiadomości z zakresu układu dokrewnego dotyczących biologicznej roli niektórych hormonów uwzględnionych w zapisach podstawy programowej. Jego zaletą jest wstęp do zadania, w którym opisana jest historia, która zdarzyła się naprawdę, a informacje w niej zawarte zawierają istotny aspekt edukacji prozdrowotnej. Uczeń, rozwiązując zadanie, powinien skupić się na objawach obserwowanych u młodego piłkarza po uprzednim urazie głowy – nie urósł, co może oznaczać zaburzenia wynikające z niedoboru hormonu wzrostu, natomiast utrata siły, brak mobilizacji, zaburzenia koncentracji i senność mogą świadczyć o spowolnionym metabolizmie chłopca, a co za tym idzie – niedoborze tyroksyny. Istotną podpowiedzią jest informacja, iż zdiagnozowano u chłopca poważną niedoczynność przysadki. Na tej podstawie można wykluczyć leczenie insuliną. Leczenie testosteronem i estrogenami nie znajduje uzasadnienia w uwzględnionych w informacji do zadania objawach u chorego chłopca.

Pomimo, iż prawie połowa uczniów uczestniczących w standaryzacji zadania zaznaczyła poprawną odpowiedź, należy wziąć pod uwagę, że jest to prawdopodobnie w dużej mierze efekt zgadywania, a nie dogłębnej analizy tekstu i zestawienia go z wiadomościami na temat biologicznej roli tyroksyny. Uczniowie wybierali przede wszystkim odpowiedzi B (41% uczniów) i D (41% uczniów), można zatem wnioskować, że kierowali się jedynie informacją o hormonie wzrostu,  która podana jest wprost  we wstępie do zadania. Skojarzeniom z zaburzeniami wzrostu sprzyja również sama nazwa hormonu. Trudność zatem stanowił wybór drugiego hormonu. Równy rozkład odpowiedzi pomiędzy tyroksyną (B) i insuliną (D) sugeruje przypadkowość zaznaczeń. Być może niektórzy uczniowie, wybierając insulinę (odpowiedź D), zasugerowali się podwyższoną sennością u chłopca. Nie można jednak traktować podanych objawów wybiórczo, ponadto wydzielanie insuliny nie ma żadnego związku z przysadką mózgową. Tyroksyna natomiast jest hormonem, którego wydzielanie jest zależne od przysadki, a pozostałe opisane objawy występujące u chłopca po urazie głowy jednoznacznie wskazują na zaburzenia metaboliczne, charakterystyczne dla obrzęku śluzakowatego, wynikającego z niedoboru tyroksyny.

Analiza wyników tego zadania, gdzie nawet uczniowie, którzy dobrze poradzili sobie z innymi zadaniami w teście, wybierali pomiędzy odpowiedziami B i D „strzelając”, wskazuje na to, iż nawet jeśli uczeń wyuczył się biologicznej roli poszczególnych hormonów, często nie potrafi wykorzystać posiadanych wiadomości w zestawieniu z sytuacjami życiowymi. Warto więc na lekcjach próbować realizacji trudnych treści w kontekście sytuacji realnych. Ponadto istotną wartością zadania jest opisany w nim przypadek, który może być wskazówką dla młodych ludzi, iż nie można bagatelizować żadnych urazów, a w szczególności urazów głowy.


Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl

* Chcesz otrzymywać informacje o nowych zadaniach?

Zaprenumeruj newsletter na pierwszej stronie "Entuzjaści Edukacji"

* Słowa kluczowe

aberracje chromosomowe   adaptacja zwierząt   AIDS   albinizm   Alfred R. Wallace   alkohol   allel   allel dominujący   allel recesywny   aminokwasy   analiza   analiza tekstu   analiza wykresów   analiza wyników   anatomia liścia   anemia sierpowata   anoreksja   antagonizm działania   antybiotyki   argumentacja   
.