Niedoczynność przysadki

Poprawna odpowiedź

Odpowiedź B

Wymaganie ogólne

3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

6.10.2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ dokrewny. Uczeń przedstawia biologiczną rolę: hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, adrenaliny, testosteronu, estrogenów.

Komentarz

Zadanie sprawdza opanowanie przez uczniów wiadomości z zakresu układu dokrewnego dotyczących biologicznej roli niektórych hormonów uwzględnionych w zapisach podstawy programowej. Jego zaletą jest wstęp do zadania, w którym opisana jest historia, która zdarzyła się naprawdę, a informacje w niej zawarte zawierają istotny aspekt edukacji prozdrowotnej. Uczeń, rozwiązując zadanie, powinien skupić się na objawach obserwowanych u młodego piłkarza po uprzednim urazie głowy – nie urósł, co może oznaczać zaburzenia wynikające z niedoboru hormonu wzrostu, natomiast utrata siły, brak mobilizacji, zaburzenia koncentracji i senność mogą świadczyć o spowolnionym metabolizmie chłopca, a co za tym idzie – niedoborze tyroksyny. Istotną podpowiedzią jest informacja, iż zdiagnozowano u chłopca poważną niedoczynność przysadki. Na tej podstawie można wykluczyć leczenie insuliną. Leczenie testosteronem i estrogenami nie znajduje uzasadnienia w uwzględnionych w informacji do zadania objawach u chorego chłopca.

Pomimo, iż prawie połowa uczniów uczestniczących w standaryzacji zadania zaznaczyła poprawną odpowiedź, należy wziąć pod uwagę, że jest to prawdopodobnie w dużej mierze efekt zgadywania, a nie dogłębnej analizy tekstu i zestawienia go z wiadomościami na temat biologicznej roli tyroksyny. Uczniowie wybierali przede wszystkim odpowiedzi B (41% uczniów) i D (41% uczniów), można zatem wnioskować, że kierowali się jedynie informacją o hormonie wzrostu,  która podana jest wprost  we wstępie do zadania. Skojarzeniom z zaburzeniami wzrostu sprzyja również sama nazwa hormonu. Trudność zatem stanowił wybór drugiego hormonu. Równy rozkład odpowiedzi pomiędzy tyroksyną (B) i insuliną (D) sugeruje przypadkowość zaznaczeń. Być może niektórzy uczniowie, wybierając insulinę (odpowiedź D), zasugerowali się podwyższoną sennością u chłopca. Nie można jednak traktować podanych objawów wybiórczo, ponadto wydzielanie insuliny nie ma żadnego związku z przysadką mózgową. Tyroksyna natomiast jest hormonem, którego wydzielanie jest zależne od przysadki, a pozostałe opisane objawy występujące u chłopca po urazie głowy jednoznacznie wskazują na zaburzenia metaboliczne, charakterystyczne dla obrzęku śluzakowatego, wynikającego z niedoboru tyroksyny.

Analiza wyników tego zadania, gdzie nawet uczniowie, którzy dobrze poradzili sobie z innymi zadaniami w teście, wybierali pomiędzy odpowiedziami B i D „strzelając”, wskazuje na to, iż nawet jeśli uczeń wyuczył się biologicznej roli poszczególnych hormonów, często nie potrafi wykorzystać posiadanych wiadomości w zestawieniu z sytuacjami życiowymi. Warto więc na lekcjach próbować realizacji trudnych treści w kontekście sytuacji realnych. Ponadto istotną wartością zadania jest opisany w nim przypadek, który może być wskazówką dla młodych ludzi, iż nie można bagatelizować żadnych urazów, a w szczególności urazów głowy.

Słowa kluczowe