Wiązka zadań
Wisława Szymborska "Atropos"
Zestaw został przygotowany z myślą o uczniach III klasy gimnazjum i uczniach szkół ponadgimnazjalnych. Celem ćwiczeń jest doskonalenie umiejętności interpretowania tekstu poetyckiego. Kolejne zadania umożliwiają „przeprowadzenie” uczniów przez tekst w taki sposób, by nie tylko go zrozumieli, ale również dostrzegli, że motyw wykorzystany w wierszu pojawia się też w innych tekstach kultury (obraz Johna Melhuisha Strudwicka „Złota nić”). Na realizację zadań nauczyciel powinien zarezerwować dwie godziny lekcyjne. Forma wiersza – wywiad, daje również możliwość kontynuowania zajęć – wiersz może być na kolejnych lekcjach wykorzystany np. jako punkt wyjścia do pogłębienia wiedzy na temat wywiadu jako gatunku publicystycznego.
Wisława Szymborska, Wywiad z Atropos
Pani Atropos?
Zgadza się, to ja.
Z trzech córek Konieczności
ma Pani w świecie opinię najgorszą.
Gruba przesada, moja ty poetko.
Kloto przędzie nić życia,
ale ta nić jest wątła,
nietrudno ją przeciąć.
Lachezis prętem wyznacza jej długość.
To nie są niewiniątka.
A jednak w rękach Pani są nożyce.
Skoro są, to robię z nich użytek.
Widzę, że nawet teraz, kiedy rozmawiamy...
Jestem pracoholiczką, taką mam naturę.
Czy nie czuje się Pani zmęczona, znudzona,
senna przynajmniej nocą? Nie, naprawdę nie?
Bez urlopów, weekendów, świętowania świąt,
czy choćby małych przerw na papierosa?
Byłyby zaległości, a tego nie lubię.
Niepojęta gorliwość.
I znikąd dowodów uznania,
nagród, wyróżnień, pucharów, orderów?
Bodaj dyplomów oprawionych w ramki?
Jak u fryzjera? Dziękuję uprzejmie.
Czy Pani ktoś pomaga, jeśli tak, to kto?
Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni.
Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni.
Choć nie ja ich popędzam
Sami się garną do dzieła.
Pewnie i wojny muszą Panią cieszyć,
bo duża z nich wyręka.
Cieszyć? Nie znam takiego uczucia.
I nie ja do nich wzywam,
nie ja kieruję ich biegiem.
Ale przyznaję: głównie dzięki nim
mogę być na bieżąco.
Nie szkoda Pani nitek przeciętych zbyt krótko?
Bardziej krótko, mniej krótko -
to tylko dla was różnica.
A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani
i spróbował odesłać na emeryturę?
Nie zrozumiałam. Wyrażaj się jaśniej.
Spytam inaczej: ma Pani Zwierzchnika?
... Proszę o następne pytanie.
Nie mam już innych.
W takim razie żegnam.
A ściślej rzecz ujmując...
Wiem, wiem. Do widzenia.
W. Szymborska, Dwukropek, Wydawnictwo A5, Kraków 2005, s. 25.
Zadanie 1
Wyjaśnij, dlaczego wiersz został zapisany czcionką dwojakiego rodzaju (prostą
i pochyloną).
Poprawna odpowiedź
Np. Żeby rozróżnić wypowiedzi poszczególnych osób biorących udział w rozmowie.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
Komentarz
Zadanie o charakterze wprowadzającym, kieruje uwagę uczniów na specyficzną formę wiersza.
Zadanie 2
Wpisz do tabeli informacje o Atropos – kim jest, skąd pochodzi, jaka jest, czym się zajmuje? Sięgnij do wiersza i do innych źródeł.
| Informacje z wiersza | Informacje z innych źródeł |
| |
Poprawna odpowiedź
| Informacje z wiersza | Informacje z innych źródeł |
| jedna z „trzech córek Konieczności”, „ma w świecie opinię najgorszą”, ma w rękach nożyce i „robi z nich użytek” pracoholiczka, nie zna uczucia radości |
postać z mitologii greckiej, |
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
1.1.3. Czytanie i słuchanie. Uczeń porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.
1.2.1. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Odpowiedź na pytanie „Czym zajmuje się osoba udzielająca wywiadu?” jest podstawą interpretacji utworu.
Poszukanie informacji o bohaterce w wierszu oraz poza nim (w innych źródłach) stworzy okazję do ćwiczeń w posługiwaniu się różnymi źródłami informacji. Mając to na względzie, nauczyciel powinien stworzyć możliwość dostępu do tych źródeł – może to być Internet oraz źródła książkowe, np. encyklopedie, leksykony, „Słownik mitów i tradycji kultury” W. Kopalińskiego.
Zadanie 3
Jakie różnice dostrzegasz między informacjami z wiersza a tymi zebranymi z innych źródeł? Z czego wynika takie zróżnicowanie?
Poprawna odpowiedź
Informacje z wiersza są mniej „oficjalne”, dotyczą raczej osobistej charakterystyki Atropos. Wiersz nie pełni funkcji informacyjnej, wymaga od czytelnika podstawowej wiedzy mitologicznej.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.3. Czytanie i słuchanie. Uczeń porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
Komentarz
Zadanie zwraca uwagę uczniów na różnice między informacjami odnalezionymi w wierszu a informacjami pochodzącymi z innych źródeł. Powinno skłonić uczniów do refleksji nad odmiennością tekstów literackich i informacyjnych, a także budzić świadomość tego, że rozumienie tekstów literackich wymaga pewnej ogólnej wiedzy kulturowej.
Zadanie 4
Wyjaśnij:
a) dwa znaczenia wyrazu „konieczność” (na podstawie odpowiedniego słownika);
b) dlaczego wyraz „konieczność” został zapisany w wierszu wielką literą;
c) dlaczego prowadząca wywiad nazwała Atropos „córką Konieczności”.
Poprawna odpowiedź
Np.
a) Znaczenie 1: to, co jest konieczne, niezbędne; znaczenie 2.: coś , co jest nieuchronne, nie dające się uniknąć.
b) Wyraz zapisano wielką literą, ponieważ w wierszu oznacza on imię matki Atropos.
c) Poetka wykorzystała drugie znaczenie wyrazu. Matkę Atropos nazwała Koniecznością, czyli czymś, co jest nieuchronne jak los, przeznaczenie. Jej córka Atropos jest właśnie boginią życia i śmierci. Wspólnie z siostrami wyznacza ludzki los, nieuchronnie prowadząc do śmierci, która jest koniecznością, a więc czymś, czego nie da się uniknąć.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
1.2.3. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich – w formie książkowej i elektronicznej.
3.2.5. Świadomość językowa. Uczeń stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach/ dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką nadaje przekazywanym informacjom.
Komentarz
To kolejne zadanie skupiające uwagę na postaci bohaterki wiersza. Pierwsze działania uczniów mają co prawda charakter językowy, ale ich rozwiązanie ma w konsekwencji doprowadzić do rozszyfrowania jednego z określeń, jakim poetka nazwała swoją bohaterkę.
Zadanie 5
Jakie cechy postaci Atropos ujawniają się w poszczególnych fragmentach prowadzonej rozmowy? Uzupełnij tabelkę.
| Cytat z wiersza | Cechy Atropos |
| „A jednak w rękach Pani są nożyce. /Skoro są, to robię z nich użytek.” „Cieszyć? Nie znam takiego uczucia.” „Widzę, że nawet teraz, kiedy rozmawiamy...” „Jestem pracoholiczką, taką mam naturę.” „Byłyby zaległości, a tego nie lubię.” „Choć nie ja ich popędzam/Sami się garną do dzieła.”, „Bardziej krótko, mniej krótko - / to tylko dla was różnica.” |
Poprawna odpowiedź
| Cytat z wiersza | Cechy Atropos |
| „A jednak w rękach Pani są nożyce. /Skoro są, to robię z nich użytek.” „Cieszyć? Nie znam takiego uczucia.” „Widzę, że nawet teraz, kiedy rozmawiamy...” „Jestem pracoholiczką, taką mam naturę.” „Byłyby zaległości, a tego nie lubię.” „Choć nie ja ich popędzam/Sami się garną do dzieła.”, „Bardziej krótko, mniej krótko - / to tylko dla was różnica.” |
konkretna, rzeczowa pozbawiona emocji bardzo pracowita, |
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Zadanie ma na celu scharakteryzowanie bohaterki wiersza – Atropos. Uczniowie analizują kolejne wypowiedzi bohaterki, szukając jej cech charakteru ujawniających się poprzez język, którym się posługuje, oraz stosunek do osoby zadającej pytania. Informacje o zachowaniach Atropos podaje również wprost osoba prowadząca z nią wywiad.
Zadanie odwołuje się równiez do zapisu II.2.10 podstawy programowej ze szkoły podstawowej (uczeń charakteryzuje i ocenia bohaterów).
Zadanie 6
Dlaczego nikt z ludzi nie darzy Atropos uznaniem, a spośród trzech sióstr ma opinię najgorszą?
Poprawna odpowiedź
Uczniowie powinni odwołać się do tego, że Atropos kojarzona jest ze śmiercią, która dla ludzi jest czymś przykrym i trudnym do zrozumienia. Ludzie nie lubią o niej mówić ani myśleć, boją się śmierci, z tego powodu Atropos, która „przecina nić żywota”, nie znajduje uznania u ludzi. W uczniowskich odpowiedziach powinno pojawić się również nawiązanie do tego, że, w przeciwieństwie do Atropos, jej siostry kojarzone są z życiem, a więc pozytywnie.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Po charakterystyce bohaterki uczniowie mają okazję przyjrzeć się z ocenie postaci, którą poetka przytoczyła w rozmowie z Atropos. Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie, skąd wzięła się nie najlepsza opinia o bogini. Mogą wykorzystać wszystkie zebrane do tej pory informacje pochodzące z wiersza oraz odwołać się do własnych refleksji.
PP.II.3.1 (SP) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
Zadanie 7
Na pytanie „Czy ktoś Pani pomaga, jeśli tak to kto?” Atropos odpowiada:
Niezły paradoks - właśnie wy, śmiertelni.
Dyktatorzy przeróżni, fanatycy liczni.
Choć nie ja ich popędzam
Sami się garną do dzieła.
Wyjaśnij, na czym polega paradoks, o którym mówi Atropos.
Poprawna odpowiedź
Uczniowie powinni wykorzystać znaczenie słowa „paradoks”: twierdzenie zaskakująco sprzeczne z przyjętym powszechnie mniemaniem. Wyjaśniając odpowiedź Atropos, powinni zwrócić uwagę na to, że wśród ludzi panuje ogólne przekonanie, iż życie jest najcenniejszym darem od losu, że trzeba je szanować. Paradoks tkwi w tym, że ludzie, którzy własne życie bardzo cenią, podejmują czasem działania zmierzające do odbierania życia innym.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Zadanie prowadzi uczniów do zrozumienia przesłania wiersza. Warto upewnić się, czy wszyscy rozumieją pojęcie „paradoks”. Przy okazji interpretowania wypowiedzi Atropos można też, jeśli czas na to pozwoli, zadać dodatkowe pytanie o jeszcze innych „pomocników”, których bogini nie wymieniła, odpowiadając poetce. Pozwoli to uczniom lepiej zrozumieć, na czym polega paradoks, o którym wspomina Atropos.
Zadanie 8
Wskaż stwierdzenie/stwierdzenia objaśniające słowa Atropos: „Bardziej krótko, mniej krótko - to tylko dla was różnica”? Uzasadnij swój wybór/wybory.
1) Swoimi słowami Atropos chciała podkreślić swój przyjazny stosunek do ludzi;
2) Tym zdaniem Atropos pokazuje, że upływ czasu nie ma dla niej znaczenia
3) Atropos pokazuje poetce, że nie ma już czasu i jest znudzona rozmową
4) Atropos tłumaczy poetce, że rozumie wyraz „krótko” inaczej niż większość ludzi.
Poprawna odpowiedź
Uczniowie mogą wybrać odpowiedź drugą, w uzasadnieniu podając, że tylko ludzie mierzą upływ czasu i rozróżniają pojęcia krótko, długo. Atropos jest nieśmiertelna, więc upływ czasu nie ma dla niej znaczenia, nie widzi różnicy między „bardziej krótko” i „mniej krótko”.
Poprawna jest również odpowiedź czwarta. Uczniowie mogą zauważyć, że dla nieśmiertelnej Atropos „krótko” może oznaczać zupełnie coś innego niż dla ludzi. Dla bogini kilka wieków lub kilka epok to tylko chwila, mgnienie – dla ludzi to czas, którego na pewno nie ogarną jednym życiem.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Zadanie wymaga postawienia w opozycji nieśmiertelności bogini i śmiertelności ludzi, co pomaga zrozumieć, że dla ludzi upływ czasu jest ważny, bo nieuchronnie prowadzi do kresu życia.
Zadanie 9
A) Przytocz pytania, na które poetka nie uzyskała odpowiedzi.
B) Jak sądzisz, dlaczego pytania poetki pozostały bez odpowiedzi?
Poprawna odpowiedź
A) „A gdyby ktoś silniejszy chciał pozbyć się Pani i spróbował odesłać na emeryturę?” oraz „ma Pani Zwierzchnika?” Odczytując znaczenie pytań postawionych przez poetkę, uczeń powinien sformułować je własnymi słowami, na przykład: Czy można odwrócić ludzki los? Kto o tym decyduje? Czy istnieje ktoś (coś), kto (co) rządzi życiem człowieka? Czy istnieje Bóg?
B) W odpowiedzi uczeń powinien zauważyć, że pytania stawiane przez poetkę mają charakter filozoficzny, nie mogą więc przynieść jednoznacznej odpowiedzi. Za poprawne należy też uznać odpowiedzi, w których uczniowie stwierdzą, iż autorka wiersza nie udzieliła odpowiedzi, bo ich nie zna.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Zadanie przybliża uczniów do interpretacji całości tekstu. Odszukanie w tekście pytań, na które prowadząca wywiad poetka nie otrzymała odpowiedzi, jest jedynie pretekstem do tego, by uczniowie zdecydowali, co kryje się za taką reakcją bogini. W poszukaniu powodów nieudzielania przez Atropos odpowiedzi pomoże na pewno moment, w którym uczniowie będą tłumaczyć, jak zrozumieli pytania poetki. Jest to polecenie zasadne, gdyż pytania prowadzącej wywiad mają charakter metaforyczny, nie są zadane wprost. Gdy uczniowie sami je sformułują, odkryją, że pytania te mają charakter pytań filozoficznych, a co za tym idzie nie mogą przynieść jednoznacznych odpowiedzi. W ten sposób samodzielnie dojdą do rozwiązania podpunktu B.
PP.III.1.3. (SP) formułuje pytania do tekstu;
PP.II.3.1 (SP) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
Zadanie 10
Które stwierdzenie/stwierdzenia najtrafniej wyraża/wyrażają wymowę wersu: „Wiem, wiem. Do widzenia…”? Uzasadnij swój wybór.
1) Zapowiada, że wywiad z Atropos będzie miał swój dalszy ciąg.
2) Wyraża przekonanie poetki o kolejnym spotkaniu z Atropos.
3) Pokazuje, że poetka zdaje sobie sprawę z nieuchronności własnego losu.
4) Sugeruje, że prowadząca wywiad jest rozczarowana rozmową.
Poprawna odpowiedź
Poprawne są odpowiedzi druga i trzecia. Uczeń powinien zauważyć, że każde życie kończy się śmiercią, a więc i życie poetki tak się zakończy. Mówiąc Atropos „do widzenia”, poetka zdaje sobie sprawę, że jej los jest nieuchronny – nić jej życia też zostanie przecięta. A jeśli tak, to może być przekonana o kolejnym spotkaniu z Atropos.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
Komentarz
Komentarz
Zadnie podsumowuje działania interpretacyjne uczniów. Jest klamrą spinającą całą dotychczasową pracę nad tekstem. Służy odsłonięciu ostatecznej refleksji poetki nad własnym losem i nad losem ludzi w ogóle.
PP.II.3.1 (SP) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
Zadanie 11
A) Obraz Johna Melhuisha Strudwicka „Złota nić” przedstawia trzy Mojry. Która
z nich to Atropos? Uzasadnij swój wybór.
B) Porównaj Atropos – bohaterkę wiersza z postacią Atropos przedstawioną na obrazie. W zwięzłej notatce wskaż na podobieństwa i różnice.
Poprawna odpowiedź
A) Odpowiedź poprawna – postać nr 2. W uzasadnieniu uczeń powinien odwoływać się do informacji o Atropos, które zebrał podczas zajęć – zarówno tych z wiersza, jak i tych z innych źródeł informacji. Może zwrócić uwagę na przykład na fakt, że postaci nr 1 i nr 3 przędą nić, a więc żadna z nich nie może być Atropos, o której wiadomo, że przecina nić ludzkiego życia.
B) W odpowiedzi uczeń powinien zauważyć, że Atropos z wiersza i Atropos z obrazu to postacie różniące się od siebie, wykreowane w inny sposób. W wierszu jest dynamiczna (pracoholiczka, nie przerywa swoich zadań nawet w trakcie rozmowy z poetką, na pytania odpowiada pewnie, czasami ironicznie, podkreśla swoją boskość). Na obrazie ma postawę wyczekującą, siedzi spokojnie, jakby była nieco znudzona brakiem działania. Mimo tych różnic jest jednak element, który łączy obie postaci – Atropos z obrazu uśmiecha się delikatnie, nieco ironicznie, jakby myślała „ta nić i tak będzie moja – to nieuchronne”. Z podobną ironią wypowiada się też Atropos z wiersza.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
Komentarz
Komentarz
Zadanie zestawia utwór poetycki z innym tekstem kultury – obrazem, pokazując powtarzalność motywów mitologicznych, ale i różne możliwości ich wykorzystania w różnych formach sztuki. Uczniowie odkrywają to, porównując treść wiersza z sytuacją przedstawioną na obrazie. Tego typu działania dają szansę na uświadomienie uczniom ciągłości kultury oraz dialogu, jaki trwa przez wieki między różnymi dziedzinami sztuki.
PP.1.2.10 (SP) charakteryzuje i ocenia bohaterów;
PP.II.3.1 (SP) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
Zadanie 12
Wyobraź sobie, że jesteś redaktorem gazety, w której ma ukazać się wywiad
z Atropos. Przygotuj anons zachęcający czytelników Twojej gazety do przeczytania wywiadu. Podaj w nim tytuł wywiadu nawiązujący do głównej myśli wiersza.
Poprawna odpowiedź
O poprawności wykonania zadania będą decydowały co najmniej dwie przesłanki – jedna związana z formą wypowiedzi (anons powinien zachęcać do przeczytania wywiadu, a więc powinno się w nim znaleźć słownictwo o charakterze perswazyjnym), druga – to nawiązanie w tytule wywiadu do problematyki utworu (np. do tajemnicy życia i śmierci; do pytań, jakie w związku z losem lub przeznaczeniem stawiają sobie ludzie; do nieuchronności ludzkich losów).
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
2.2.5. Analiza. Uczeń omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego).
3.2.2. Świadomość językowa. Uczeń sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny, zna granice stosowania slangu młodzieżowego.
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.
Komentarz
Zadanie wymaga wykorzystania wiedzę o poznanym utworze do działań twórczych związanych z wypowiedzią w formie pisemnej. Polecenie stawia uczniów w nowej roli, ale odwołuje się do sytuacji znanej z życia, bowiem z anonsem lub też zapowiedzią spotykają się niemal codziennie, oglądając na przykład telewizję. Aby przybliżyć uczniom, na czym polega ich zadanie, można przygotować wcześniej i zaprezentować kilka anonsów prasowych lub telewizyjnych, zwracając uwagę na ich formę i język.
PP.II.3.1 (SP) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym;
Zadanie 13
Znajdź (w prasie lub w Internecie) i przeczytaj jakiś wywiad. Na jego podstawie uzupełnij tabelę.
| Na czym polega wywiad? | |
| Jaka forma przekazu została w nim wykorzystana? | |
| Kto, z kim i w jakich okolicznościach go przeprowadza? | |
| Jaka jest jego tematyka i cel? |
Poprawna odpowiedź
Odpowiedzi uczniów uzależnione są od wyboru konkretnego wywiadu.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.10. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż).
Komentarz
Zadanie wychodzi poza realizowane zajęcia i jest formą przygotowania się uczniów do aktywnego uczestnictwa w kolejnych zajęciach. Stawimy je przed uczniami tylko wówczas, gdy kolejną lekcję chcemy poświęcić na wprowadzenie (lub powtórzenie, uporządkowanie) zagadnień związanych z formą wypowiedzi, jaką jest wywiad.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
