Środki dopingujące

Poprawna odpowiedź

1. Fałsz
2. Fałsz
3. Fałsz
4. Fałsz

Wymaganie ogólne

5.1 Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne).

Wymaganie szczegółowe

7.2. Stan zdrowia i choroby. Uczeń przedstawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol), narkotyków i środków dopingujących oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków (zwłaszcza oddziałujących na psychikę).

Komentarz

Celem zadania jest przede wszystkim sprawdzenie stanu świadomości uczniów odnośnie do stosowania środków dopingujących. Jest wielce prawdopodobne, że każdy młody człowiek słyszał o ich stosowaniu przez sportowców wyczynowych czy przez kolegów usiłujących zwiększyć swoją masę mięśniową. Ważne jest zatem, aby młody entuzjasta sportów siłowych – zanim sięgnie po tego rodzaju środki – miał wiedzę na temat ich negatywnego wpływu na zdrowie.

Wśród uczniów rozwiązujących to zadanie zaledwie co piąty dokonał właściwej oceny wszystkich stwierdzeń dotyczących stosowania dopingu. Najwięcej jednak błędnych odpowiedzi udzielili uczniowie, oceniając stwierdzenie pierwsze: Stosowanie dopingu nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie, pod warunkiem że są to środki hormonalne pochodzenia naturalnego. Jeśli uczeń uważnie przeczytał tekst, powinien traktować testosteron pochodzenia naturalnego tak samo, jak każdy inny wprowadzany do organizmu hormon. Powinien również zdawać sobie sprawę z tego, że podawanie go powoduje zaburzenie homeostazy hormonalnej i tym samym ma negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Niestety, połowa uczniów  określiła to stwierdzenie jako prawdziwe, prawdopodobnie  sugerując się faktem, iż w stwierdzeniu pojawia się informacja o naturalnym pochodzeniu testosteronu. Prawidłowa ocena pozostałych trzech stwierdzeń również nie była łatwa, o czym świadczy fakt, iż prawidłowo  każde z nich ocenił co trzeci badany uczeń. Środki dopingujące, czy to przyjmowane doustnie, czy też iniekcyjnie, dostają się do krwioobiegu i mogą negatywnie wpływać na gospodarkę hormonalną (por. stwierdzenie 2). Testosteron jest hormonem produkowanym przez jądra nie tylko w okresie dojrzewania (por. stwierdzenie 3), ale i przez pozostały okres życia mężczyzny i dostarczenie go do ustroju może zachwiać reakcje sprzężeń zwrotnych (por. stwierdzenie 4). Trudność zadania z pewnością podwyższa fakt, iż wszystkie stwierdzenia należy ocenić jako fałszywe, co nadal jest rzadko spotykane w różnych testach. Z pewnością część uczniów, kierując się kalkulacją wynikającą z ogólnego wyobrażenia o testach, „na siłę” zaznaczyła jedno ze stwierdzeń jako prawdziwe, by zwiększyć prawdopodobieństwo poprawnej odpowiedzi.

Zadanie porusza bardzo istotny problem, który dotyczy w dużym stopniu gimnazjalistów. Jest to okres, w którym istotne znaczenie dla młodego człowieka ma wygląd zewnętrzny i sylwetka ciała; dlatego część z nich sięga bezwiednie po dostępne, bądź co bądź, środki, które mają pomóc w szybkim osiągnięciu dużej masy mięśniowej. Nie zawsze jednak młody człowiek zdaje sobie sprawę z konsekwencji stosowania tego rodzaju środków. Dlatego należy położyć szczególny nacisk na zapis VII.2 podstawy programowej i uzmysławiać uczniom negatywny wpływ na zdrowie człowieka m.in. środków dopingujących.