R. Kapuściński "Lapidarium III" - czytanie tekstu literackiego

Poprawna odpowiedź

docierają, zawijają, wchodzą

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.

Komentarz

Zadanie 1. odnosi się do świadomości językowej i wymaga rozpoznania znaczenia synonimów czasownika dopływać. Bardzo ważny przy tym jest kontekst użycia tego czasownika (dopływać do portu), bowiem nadaje on mu swoiste znaczenie. Zadanie sprawdza bogactwo języka ucznia.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

procesja

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.2.11. Świadomość językowa. Uczeń operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka/ społeczeństwo i kultura/ region i Polska).

Komentarz

Zadanie 2. także odnosi się do świadomości językowej. Rozwiązanie wymaga znacznej precyzji języka, gdyż na podstawie kryteriów znaczeniowych podanych w poleceniu należy rozpoznać odpowiadający im rzeczownik (procesja) występujący w tekście.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

 I. Odpowiedź poprawna: Wyliczenie podkreśla, że turyści pochodzą z różnych stron świata, a prowadzą schematyczne rozmowy na podobne tematy.

Przykłady:

• Wyliczenie podkreśla, że wszyscy turyści mówią o tym samym, chociaż przyjechali na Capri z całego świata.
• Funkcją wyliczenia jest pokazanie różnorodności turystów rozmawiających przez telefony z całym światem na te same tematy.

 II. Odpowiedź niepoprawna:

Inna odpowiedź.

Przykłady:

• Funkcją wyliczenia jest pokazanie, że turyści pochodzą z tych właśnie miast.
• Wyliczenie pokazuje, że turyści są obcokrajowcami, którzy dzwonią do swoich krajów.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.2.4. Analiza. Uczeń wskazuje funkcje użytych w utworze środków stylistycznych z zakresu słownictwa (neologizmów, archaizmów, zdrobnień, zgrubień, metafor), składni (powtórzeń, pytań retorycznych, różnego typu zdań i równoważników), fonetyki (rymu, rytmu, wyrazów dźwiękonaśladowczych).

Komentarz

Zadanie 3. wymaga rozumienia funkcji dominującego w tekście środka stylistycznego – powtórzenia. W tym wypadku powtórzenie zostało dodatkowo skontrastowane na zasadzie różnorodność – monotonia. Nazwy miejscowości z różnych stron świata zostały przeciwstawione jednostajnie powtarzanej nazwie Capri.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

I. Odpowiedź pełna: podkreślenie wyrazu triumfalnie i wyjaśnienie zawierające przesłankę: kpina / drwina / ironia / złośliwość / krytycyzm itp.

Przykłady wyjaśnienia:

• Narrator drwi z zachowania turystów.
• Stosunek narratora do turystów jest krytyczny.

 II. Odpowiedź częściowa: podkreślenie wyrazu triumfalnie LUB wyjaśnienie zawierające przesłankę: kpina / drwina / ironia / złośliwość / krytycyzm itp.

 III. Odpowiedź nieakceptowalna:

Inna odpowiedź.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.4. Czytanie i słuchanie. Uczeń odróżnia informacje o faktach od opinii.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
2.2.2. Analiza. Uczeń charakteryzuje postać mówiącą w utworze.

Komentarz

Zadanie 4. jest dwustopniowe. Sprawdza, czy uczeń rozpoznaje w zdaniu wyraz określający stosunek narratora do opisywanej rzeczywistości (triumfalnie), a następnie wymaga określenia, jaki jest ten stosunek (ironiczny). Są to czynności kluczowe dla zrozumienia wymowy przytoczonego fragmentu Lapidarium III.

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
3.2.11. Świadomość językowa. Uczeń operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka/ społeczeństwo i kultura/ region i Polska).

Komentarz

Zadanie 5. podobnie jak 3. wymaga rozpoznania funkcji najważniejszego w przytoczonym tekście powtórzenia i na tej podstawie – rozpoznania najbardziej wyeksponowanej cechy turystów zwiedzających Capri (snobizmu).

Poprawna odpowiedź

B

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
3.2.11. Świadomość językowa. Uczeń operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: rozwój psychiczny, moralny i fizyczny człowieka/ społeczeństwo i kultura/ region i Polska).

Komentarz

Zadanie 6. sprawdza, czy uczeń potrafi zintegrować informacje i środki stylistyczne występujące w całym fragmencie. Na tej podstawie powinien dojść do wniosku, że wszystko podporządkowane jest zamysłowi zbudowania literackiego obrazu snobistycznego rytuału „zaliczenia” modnej w określonych kręgach towarzyskich wyspy.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

I. Odpowiedź pełna: odpowiedź wskazująca na rację obojga i wyjaśnienie odwołujące się w wypadku Bartka do znaczenia frazeologizmu, w wypadku Ewy do nieodmienności nazwy Capri.

Przykłady:

• Oboje mają rację. „Odmieniać coś przez wszystkie przypadki” oznacza „dużo o czymś mówić”, więc Bartek ma rację. Ale nazwa „Capri” jest nieodmienna, więc Ewa też ma rację.
• Bartek ma rację, bo mówi o znaczeniu związku frazeologicznego. Ewa ma rację, bo nazwa „Capri” nie odmienia się przez przypadki.

 II. Odpowiedź częściowa: odpowiedź wskazująca na rację Bartka lub Ewy i odpowiednie wyjaśnienie.

Przykłady:

• Rację ma Bartek, bo „odmieniać coś przez przypadki” ma znaczenie „dużo o czymś mówić”.
• Rację ma Ewa, bo nazwa „Capri” nie odmienia się przez przypadki.

 III. Odpowiedź nieakceptowalna:

Inna odpowiedź.

Przykłady:

• Oboje mają rację.
• Rację ma Bartek, bo Capri odmienia się przez przypadki.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.
3.2.10. Świadomość językowa. Uczeń stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników, czasowników (w tym imiesłowów), przymiotników, liczebników i zaimków/ stosuje poprawne formy wyrazów w związkach składniowych (zgody i rządu).

Komentarz

Zadanie 7. jest najtrudniejszym w zestawie zadaniem odnoszącym się do świadomości językowej. Aby udzielić pełnej odpowiedzi, uczeń musi stwierdzić, że nazwa Capri należy do rzeczowników nieodmiennych, ale jednocześnie frazeologizm odmieniać coś przez wszystkie przypadki wcale do deklinacji się nie odwołuje.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

I. Odpowiedź poprawna: wskazanie zdjęcia A i uzasadnienie zawierające przesłankę: Tematem tekstu jest tłum. / Tematem tekstu nie są uroki wyspy.

Przykłady:

• Atmosferę Capri lepiej oddaje zdjęcie A, bo plaża jest zatłoczona tak jak wyspa Capri.
• Zdjęcie A, bo tekst jest o tłoku na wyspie.

II. Odpowiedź nieakceptowalna:

Inna odpowiedź.

Przykłady:

• Atmosferę Capri lepiej oddaje zdjęcie A.
• Atmosferę Capri lepiej oddaje zdjęcie B, na którym widać piękno wyspy.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.

Komentarz

Zadanie 8. pod pewnym względem jest podobne do 6. – również sprawdza rozumienie tekstu jako całości. Odnosi się do zaakcentowanej przez autora atmosfery panującej na wyspie, którą uczeń ma rozpoznać na podstawie zdjęcia dobrze oddającego klimat (tłoczny, duszny) zalanego falą turystów Capri, choć pozbawionego elementów jego krajobrazu (np. gór, skał, uliczek miasteczka) – występujących na zdjęciu drugim, w żaden sposób nie oddającym jednak atmosfery przytoczonego fragmentu Lapidarium.

Słowa kluczowe