Wiązka zadań
Australopitek afarski
Zadanie
Badacze spierają się, czy kopalne formy przedludzkie – australopiteki afarskie – były bliżej spokrewnione z człowiekiem czy z afrykańskimi małpami człekokształtnymi (gorylami i szympansami).
Poniżej wymieniono trzy cechy australopiteka. Zaznacz A, jeśli dana cecha przemawia za bliższym pokrewieństwem z człowiekiem, lub B, jeśli świadczy o pokrewieństwie z małpami człekokształtnymi.
| 1. | Wyprostowana postawa ciała | `square` A / `square`B |
| 2. | Mała pojemność mózgoczaszki w porównaniu z trzewioczaszką |
`square`A / `square`B |
| 3. | Wysklepione podbicie stopy i paluch zrównany z innymi palcami |
`square`A / `square`B |
Poprawna odpowiedź
1. A
2. B
3. A
Wymaganie ogólne
1.1 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy.
1.4 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wskazuje ewolucyjne źródła różnorodności biologicznej.
3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
Wymaganie szczegółowe
9.3. Ewolucja życia. Uczeń przedstawia podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi jako wynik procesów ewolucyjnych.
Komentarz
Zadanie sprawdza umiejętność wykorzystania wiadomości z zakresu ewolucji człowieka do rozwiązania postawionego problemu naukowego. Problem ten nie jest wymyślony – istnieją wątpliwości dotyczące interpretacji skamieniałych szczątków naczelnych zaliczanych do linii ewolucyjnej człowieka. Warto podkreślić, że znajomość kopalnych form przedludzkich nie jest wymagana od ucznia gimnazjum, dlatego informacja o australopitekach afarskich jest podana we wstępie do zadania. Uczeń powinien natomiast umieć wskazać podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi (pkt. IX.3) i tę wiedzę powinien wykorzystać w rozwiązaniu omawianego zadania. Można od niego także wymagać ogólnego pojęcia o ewolucji organizmów, zgodnie z punktem I wymagań ogólnych. W tym kontekście chodzi o to czy uczeń rozumie, co oznacza pojęcie „kopalne formy przedludzkie”, oraz rozumie, że owo sporne pokrewieństwo dotyczy pokrewieństwa ewolucyjnego.
Zadanie jest średnio trudne – poprawnej odpowiedzi na wszystkie polecenia udzieliło 37% uczniów biorących udział w badaniu (na ogólnopolskiej próbie losowej, obejmującej 602 uczniów). Większych problemów nie sprawiały dwa pierwsze stwierdzenia. Wyprostowaną postawę ciała jako cechę ludzką zaznaczyło 96% uczniów, a małą pojemność mózgoczaszki jako cechę małp człekokształtnych wskazało 86% biorących udział w badaniu. Znacznie trudniejsza do kategoryzacji okazała się cecha trzecia – jedynie 41% uczniów wskazało ją jako charakterystyczną dla człowieka. Warto zauważyć, że dwie pierwsze cechy są powszechnie znane, co znajduje odzwierciedlenie w takich potocznych wyrażeniach, jak istota dwunożna (czyli człowiek) lub małpi móżdżek (czyli osoba o niskiej inteligencji, o małym mózgu). Natomiast poprawne przyporządkowanie trzeciej cechy wymaga już bardziej szczegółowych, nauczanych w szkole wiadomości.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
