Historia

Wiązka zadań

Powstanie listopadowe u Seweryna Goszczyńskiego

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji, Sprawdzian

Opis wiązki zadań

Wiązka ta ukazała się w 2010 roku w informatorze gimnazjalnym.

Składa się ona z trzech zadań, w których odwołano się do fragmentu pamiętnika Seweryna Goszczyńskiego, przedstawiającego pierwsze chwile powstania listopadowego. Taki materiał pozwala z jednej strony sprawdzić umiejętności analizy tekstu źródłowego, z drugiej – określić, na ile dzieje powstania są znane uczniom. Wszystkie zadania dobrze się nadają do wykorzystania na lekcji powtórzeniowej.

Na podstawie tekstu wykonaj zadania.

SEWERYN GOSZCZYŃSKI O POCZĄTKU WALK W WARSZAWIE (fragment)

Dobrze się już ściemniło, kiedyśmy puścili się nareszcie ku Łazienkom. Obliczyliśmy się – było nas osiemnastu. Nabiliśmy karabiny i ruszyliśmy w pochód dwoma oddziałami, złożonymi każdy z dziewięciu ludzi. Jeden miał wpaść główną bramą do Belwederu [...]. „Śmierć tyranom” wykrzyknął mój oddział [...]. Po chwili i drugi oddział połączył się z naszym. Przebiegliśmy pędem, z łoskotem, którego łatwo można się domyślić, dół i pierwsze piętro – nigdzie w[ielkiego] księcia [...]. Przy moście Sobieskiego złączyliśmy się ze szkołą podchorążych, która po napadzie na koszary jazdy [rosyjskiej] cofnęła się na chwilę i zajęła to stanowisko. [...]

Wkroczyliśmy nareszcie na [ulicę] Nowy Świat, była to część miasta zamieszkana najwięcej przez wyższych oficerów i urzędników [...]. Weszliśmy jakby w pustkę, jakby w atmosferę grobu. [...] Na próżno wołamy „do broni!”, bijemy we drzwi i okiennice kolbami karabinów. Żaden głos, żaden ruch życia nie odpowiada. [...] W kilka chwil byliśmy przy Arsenale.

Seweryn Goszczyński, Dzieła zbiorowe. [w:] Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, oprac. Izabella Rusinowa, Warszawa 1986.

Zadanie 1

Seweryn Goszczyński opisał wydarzenia z powstania

A. kościuszkowskiego.

B. listopadowego.

C. styczniowego.

D. warszawskiego.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

B

Wymaganie ogólne

2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

34.1 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.

Komentarz

Rozwiązanie tego zadania polega na rozpoznaniu, jakie wydarzenie zostało opisane w zacytowanym fragmencie. Uczeń powinien odnaleźć w tekście charakterystyczne, dla nocy listopadowej, miejsca i wydarzenia,  takie jak atak na Belweder, połączenie się powstańców ze szkołą podchorążych, czy zajęcie Arsenału. Uczeń może odrzucić błędne odpowiedzi, kierując się informacją o udziale regularnych polskich wojsk w walkach i o obecności Rosjan w Warszawie. Warto podkreślić, że pojawienie się wśród dystraktorów powstania warszawskiego wynika z założenia (zgodnego z Podstawą programową), że nauczanie przedmiotu na wyższym etapie edukacyjnym obejmuje również osiągnięcia uczniowskie z etapu wcześniejszego. By odrzucić tę odpowiedź uczeń nie musi znać dokładnego przebiegu powstania warszawskiego, wystarczy, że pamięta okoliczności jego wybuchu i lokalizuje je w XX stuleciu.

Wyniki pilotażu pokazały, że uczniowie mają duże problemy z tym zadaniem. Problemy te mogą świadczyć o niskich kompetencjach z zakresu czytania ze zrozumieniem lub o brakach wiadomości na temat najważniejszych wydarzeń z dziejów Polski.

Słowa kluczowe

tekst | XIX w.

Zadanie 2

W tekście Seweryna Goszczyńskiego znajduje się informacja na temat

A. daty wybuchu powstania.

B. przywódców walk powstańczych.

C. przyczyn napadu na koszary jazdy rosyjskiej.

D. przebiegu pierwszych godzin powstania.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

D

Wymaganie ogólne

2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

34.1 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.
34.2 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność czytania ze zrozumieniem. Badania pilotażowe wykazały, że ok. 20% uczniów błędnie odpowiedziało na to pytanie. Jeśli uczniowie wybrali odpowiedź A (daty wybuchu powstania) lub B (przywódców walk powstańczych) oznaczać to może braki z zakresu analizy tekstu, ponieważ w zacytowanym fragmencie, nie ma żadnych informacji na ten temat. Jeśli uczeń wybrał odpowiedź C (przyczyn napadu na koszary jazdy rosyjskiej), oznaczać to może, że odnalazł informację w tekście na temat koszar, ale źle ją zinterpretował.

Słowa kluczowe

tekst | XIX w.

Zadanie 3

Z tekstu Seweryna Goszczyńskiego wynika, że

A. powstanie początkowo nie spotkało się z powszechnym poparciem mieszkańców Warszawy.

B. Rosjanie w popłochu uciekli z Warszawy.

C. początek powstania był dobrze przygotowany.

D. walki błyskawicznie przeniosły się poza granice miasta.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

34.2 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych.

Komentarz

Zadanie to sprawdza umiejętność analizy i interpretacji tekstu źródłowego. Uczeń musi dokonać  syntezy informacji zawartych w źródle i zadecydować, która z proponowanych możliwości najpełniej oddaje jego przekaz informacyjny. Błędne odpowiedzi uczniów mogą świadczyć o problemach z samodzielną pracą z tekstem źródłowym, lub o problemach z poprawnym rozumowaniem. Wybranie odpowiedzi B (Rosjanie w popłochu uciekli z Warszawy) oznacza zupełnie niezrozumienie tekstu źródłowego. Jeśli uczeń wybierze dystraktor C (początek powstania był dobrze przygotowany) może to świadczyć o tym, że źle zinterpretował relację Seweryna Goszczyńskiego – tekst nic nie mówi na temat przygotowania do walki. Wybór odpowiedzi D wskazywać może na to, że uczniowie nie rozpoznają zakresu przestrzeni miasta opisywanego w tekście. Autor wprost określa ulicę Nowy Świat jako obszar należący do miasta. 

Słowa kluczowe

tekst | XIX w.

Zadanie 4

Powstanie, którego dotyczy tekst Seweryna Goszczyńskiego, zakończyło się

A. po tygodniu.

B. po upływie niespełna miesiąca.

C. w następnym roku.

D. po upływie kilku lat.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.

Wymaganie szczegółowe

34.1 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.

Komentarz

Poprawne wykonanie tego zadania wymaga od ucznia podstawowej wiedzy na temat powstania listopadowego. Uczniowie nie muszą znać dat dziennych wybuchu i upadku powstania, ale powinni zdawać sobie sprawę z faktu, że trwało ono przez pewien czas. Proponowane dystraktory sprawdzają zatem, czy uczniowie posiadają niezbędne minimum wiedzy na temat tego wydarzenia.

Wśród historyków istnieją różne opinie na temat czasu trwania powstania listopadowego. W literaturze i podręcznikach część autorów twierdzi, że zakończyło się ono wraz z detronizacją cara, po której doszło do wojny polsko-rosyjskiej, inni uważają, że koniec powstania nastąpił wraz z ustaniem działań zbrojnych. Zadanie to zostało tak skonstruowane, aby bez względu na wersję przyjętą przez nauczyciela i autora podręcznika, tylko jedna odpowiedź była poprawna. 

Słowa kluczowe

tekst | XIX w.

Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl

* Chcesz otrzymywać informacje o nowych zadaniach?

Zaprenumeruj newsletter na pierwszej stronie "Entuzjaści Edukacji"

* Słowa kluczowe

genealogia   ikonografia   mapa   nowożytność   starożytność   statystyka   średniowiecze   tekst    XIX w.   XX w.   
.