Wiązka zadań
Monarchia w czasach nowożytnych
W prezentowanej wiązce zadań wykorzystano jako materiał wyjściowy fragmenty trzech dokumentów, w których przedstawiono relacje między władzą królewską a poddanymi w trzech państwach: Rzeczypospolitej, Niderlandach i Francji. Dość powszechnie obecny w podręcznikach fragment “Artykułów henrykowskich”, który dopuszczał wypowiedzenie posłuszeństwa władcy, zestawiono z zapisami dotyczącymi tej kwestii z innych, mniej znanych źródeł. W czasie pracy z uczniami należy im zwrócić uwagę, że źródła pochodzą nie tylko z różnych państw, ale także z różnych czasów. Dodatkowo wypada podkreślić, że o ile dwa pierwsze fragmenty pochodzą z dokumentów prawnych, to trzeci ma charakter publicystyczny. Takie tło pozwala przedstawić kluczowy dla ustroju Rzeczypospolitej dokument w szerszym kontekście.
Na podstawie tekstów wykonaj zadania.
Źródło 1. Artykuły henrykowskie, 1573
A jeślibyśmy (czego Boże uchowaj) co przeciw prawom, wolnościom, artykułom, warunkom wykroczyli, albo czego nie wypełnili: tedy obywatele Koronne obojga narodu, od posłuszeństwa i wiary Nam powinnej, wolne czynimy.
Źródło 2. Niderlandzki akt niepodległości, 1581
Jeśli książę, zamiast bronić poddanych, zaczyna ich uciskać, pozbawiać przywilejów i starożytnych zwyczajów i chce posługiwać się nimi jak niewolnikami, nie należy wówczas czcić go i uważać za księcia i pana, lecz uznać go za tyrana, a poddani nie są również zobowiązani według prawa i słuszności do uznawania go za księcia.
Źródło 3. Jakub Bossuet, Uwagi nad historią powszechną, 1681 r.
Wszelka władza pochodzi od Boga. Kto nie jest posłuszny monarsze, nie może być odsyłany do innego trybunału, lecz nieodwołalnie skazany jest na śmierć jako mąciciel pokoju i wróg społeczeństwa. Nie ma władzy przymusu, której by podlegali monarchowie. Tylko monarsze przysługuje piecza nad narodem.
Zadanie 1
Wskaż, które z powyższych źródeł przedstawiają podobną wizję monarchii.
A. 1 i 2
B. 2 i 3
C. 1 i 3
D. 1, 2 i 3
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
20.2 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich.
22.1 Formy państwa nowożytnego. Uczeń charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej.
Komentarz
Pierwsze zadanie wymaga od ucznia zrozumienia głównego przesłania każdego z tekstów. Uczeń powinien dostrzec, że dwa pierwsze fragmenty przedstawiają w istocie tę samą zasadę prawną: możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa monarsze w sytuacji, gdy ten łamie prawo. Natomiast w trzecim tekście wprost stwierdzono, że władza monarsza nie podlega żadnym ograniczeniom, a więc również nie musi się liczyć z literą prawa. Kluczowe dla poprawnego wykonania zadania jest zatem poprawne zrozumienie zdania: “Nie ma władzy przymusu, której by podlegali monarchowie”. Wskazanie przez ucznia odpowiedzi B lub C może oznaczać, że szukając kwestii łączących teksty kierował się on nieistotnymi - w kontekście polecenia - przesłankami (teksty 1 i 3 zawierają odwołanie do Boga, tekst 2 i 3 odnosi się do historii państw Europy Zachodniej). Wskazanie odpowiedzi D może natomiast wynikać z przekonania ucznia, że skoro wszystkie teksty dotyczą monarchów to każdy z nich przedstawia podobną wizję monarchii.
Zadanie 2
Wskaż wszystkie fragmenty, w których pojawiają się poniższe tezy.
|
Tekst 1 |
Tekst 2 |
Tekst 3 |
||
|
1. |
Obywatele mają prawo wypowiedzenia posłuszeństwa władcy. |
|||
|
2. |
Władca musi przestrzegać ustanowionego prawa. |
Poprawna odpowiedź
1: teksty 1 i 2
2. teksty 1 i 2
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
20.2 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich.
22.1 Formy państwa nowożytnego. Uczeń charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej.
Komentarz
To polecenie pozwala sprawdzić, czy uczeń wykonał zadanie 1. kierując się odpowiednimi przesłankami i dobrze zrozumiał opisane w tekstach relacje między monarchą a prawem. Może się zdarzyć, że uczeń dopiero po jego wykonaniu powróci do zadania pierwszego i poprawi swoją odpowiedź. Takie zachowanie byłoby zasadniczo pożądane. Natomiast niekonsekwentne wykonanie poleceń 1. i 2. może sugerować, że uczeń generalnie słabo radzi sobie z rozwiązywaniem zadań wymagających analizy tekstów.
Zadanie 3
Sposób, w jaki Ludwik XIV sprawował władzę we Francji został przedstawiony w tekście
A. 1 i 2.
B. 2 i 3.
C. 1.
D. 3.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
20.2 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich.
22.1 Formy państwa nowożytnego. Uczeń charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej.
Komentarz
Aby prawidłowo wykonać to zadanie uczeń powinien przypomnieć sobie, że Ludwik XIV był władcą absolutnym. To warunek prawidłowego wykonania tego zadania. Kolejnym krokiem powinno być wybranie odpowiedniego fragmentu źródła. W związku z tym, że podczas wykonywania poprzednich zadań, uczeń zapewne dobrze zapoznał się z tekstami, znalezienie prawidłowej odpowiedzi nie powinno być bardzo trudne. Uczeń, który wybierze odpowiedź D udowodni, że nie tylko mechanicznie łączy imię francuskiego monarchy z pojęciem monarchii absolutnej, ale także faktycznie ten termin rozumie. Wybór odpowiedzi błędnych warto zestawić z wynikami ucznia we wcześniejszych zadaniach, tak aby sprawdzić, na ile spójne i konsekwentne są jego działania.
Zadanie 4
Średniowieczna wizja władzy monarszej została przedstawiona w tekście numer
A. 1 i 2.
B. 2 i 3.
C. 1.
D. 3.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Zadanie to odwołuje się do wiedzy, którą uczeń powinien posiadać od I klasy. Pewnym utrudnieniem dla rozwiązujące może być fakt, że w tym wypadku odpowiedź poprawna jest tożsama z dobrą odpowiedzią z poprzedniego zadania. Uczeń może więc czuć się tym faktem zaskoczony i szukać innej odpowiedzi. Inną przyczyną złej odpowiedzi może być kwestia chronologiczna. Do średniowiecznej wizji władzy monarszej odwołuje się bowiem tekst pochodzący z drugiej połowy XVII wieku. Uczeń, który będzie się kierował informacjami o czasie powstania źródeł może zatem wskazać odpowiedzi A lub C. Odpowiedź B mogą natomiast wskazać jedynie ci uczniowie, którzy całkowicie nie zrozumieli wykorzystanych w zadaniu źródeł i najpewniej błędnie rozwiązali wszystkie polecenia w wiązce.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
