Wiązka zadań
Spojrzenia na konkwistę
Poniższa wiązka zadań wykorzystuje dwa teksty źródłowe z czasów nowożytnych. Obydwa fragmenty opisują stosunki pomiędzy Nowym i Starym Światem. Zostały one napisane przez ludzi żyjących w XVI wieku, a zatem przez bezpośrednich świadków zmian, które nastąpiły w wyniku odkryć geograficznych. Na potrzeby lekcji można również podać uczniom bardzo krótkie biografie obu autorów, bowiem ich pochodzenie i pełnione funkcje mają zasadniczy wpływ na wyrażane przez nich poglądy. Teksty te zostały tak dobrane, by uwrażliwić uczniów na współwystępowanie różnych ocen tych samych zjawisk. Zabieg ten pozwala rozwijać umiejętność odróżniania faktów od opinii.
Na podstawie tekstu wykonaj zadania.
Nasz świat odkrył oto ten drugi, nie mniej wielki od naszego, żyzny i zamieszkany jak nasz; tak świeży wszelako i dziecięcy, iż trzeba go uczyć dopiero abecadła. Był to świat-dziecko; owóż my nie pozyskaliśmy go sprawiedliwością i dobrocią. Przeciwnie, posłużyliśmy się ludów niewiedzą i niedoświadczeniem, aby je nagiąć ku zdradzie, rozpuście i chciwości, i ku wszelkim rodzajom nieludzkości i okrucieństw, za przykładem i wzorem naszych obyczajów. Któż opłacił kiedy korzyści handlu i wymiany taką ceną? Tyle starych ras, tyle narodów wytraconych, tyle milionów ludzi podbitych mieczem, najpiękniejsza i najbogatsza część świata spustoszona dla handlu perłami i pieprzem? Handlarskie to zwycięstwo!
Michael de Montaigne - francuski prawnik, pisarz
Jest wielką chwałą i zaszczytem dla naszych królów i Hiszpanów, że doprowadzili Indian do przyjęcia jednego Boga, jednej wiary i jednego chrztu, i że odwiedli ich od bałwochwalstwa, od ofiar ludzkich, od ludożerstwa. (...) Odwiedziono ich także od wielożeństwa, pokazano im alfabet, bez którego ludzie są jak zwierzęta, oraz jak posługiwać się żelazem. Pokazano im także wiele dobrych przyzwyczajeń, sztuk, cywilizowanych obyczajów, aby mogli żyć lepiej. Wszystko to warte jest więcej niż pióra, perły i złoto, które im zabrano.
Fransisco Lopez de Gomara - hiszpański pisarz, historyk i ksiądz
Zadanie 1
Oba teksty opisują
A. sposoby chrystianizacji Indian.
B. bogactwa naturalne Nowego Świata.
C. wpływ kultury europejskiej na Indian.
D. udział Hiszpanii w ekspansji kolonialnej.
Poprawna odpowiedź
C
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
16.2 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata.
Komentarz
Pierwsze zadanie sprawdza umiejętność syntezy i porównania: uczniowie mają znaleźć element wspólny obu tekstów. Jeśli uczeń wybrał odpowiedź A bądź B oznaczać to może, że skupił się on przede wszystkim na tym z tekstów, w którym wskazane elementy zostały dokładniej opisane. Jeśli uczeń wskazał odpowiedź D prawdopodobnie czerpał informacje tylko z drugiego źródła, a dodatkowo nieprawidłowo utożsamił proces nawracania pogan z ekspansją kolonialną. Z proponowanych odpowiedzi tylko wpływ kultury europejskiej na Indian jest opisany w obu źródłach. Dostrzeżenie tego faktu wymaga od ucznia w pierwszej kolejności dokonania syntezy każdego z tekstów, co może stanowić duże wyzwanie dla wielu uczniów.
Zadanie 2
Wskaż, która z poniższych opinii jest reprezentowana przez obu autorów.
A. Powinno się dbać o zachowanie kultury podbitej ludności.
B. Nowy Świat stał na niższym poziomie rozwoju cywilizacyjnego.
C. Należy szerzyć chrześcijaństwo wśród mieszkańców Nowego Świata.
D. Czerpanie zysków gospodarczych z Nowego Świata jest uzasadnione.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
16.2 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata.
Komentarz
Drugie zadanie również kształci umiejętności syntezy i porównywania źródeł. Tym razem uczniowie muszą jednak przede wszystkim zinterpretować opinie autorów i wskazać te spośród nich, które są wspólne. Jeśli uczeń wybrał odpowiedź A lub C - oznacza to, że odczytał poprawnie poglądy pojedynczych autorów. W przypadku wyboru odpowiedzi D można przypuszczać, że uczeń nieprawidłowo określił stosunek Michaela de Montaigne’a do handlu z Nowym Światem lub sugerował się stwierdzeniem Fransisca de Gomara, że ucywilizowanie i nawrócenie ludów Ameryki jest istotniejsze od zabieranych rzeczy materialnych. Warto zauważyć, że nie tylko hiszpański ksiądz wyraża pogląd o niższym poziomie cywilizacyjnym Nowego Świata, ale również tak przychylnie nastawiony do jego mieszkańców francuski pisarz, na co wskazuje fakt, że opisuje on te ziemie jako jeszcze dziecięce.
Zadanie 3
Co wyraża pojawiające się w pierwszym tekście sformułowanie “Handlarskie to zwycięstwo”?
A. podziw dla zasięgu ekspansji Europejczyków
B. pogardę dla dążenia do zysków za wszelką cenę
C. zachwyt nad wielkością zysków, jakie mają Europejczycy
D. obawę przed potępieniem konkwistadorów za popełnione grzechy
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
16.2 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata.
Komentarz
Ostatnie z proponowanych zadań ma na celu sprawdzenie, czy uczeń rozumie hasło zapisane przez Michaela de Montaigne’a, które zasadniczo stanowi podsumowanie opinii pisarza na temat polityki prowadzonej wobec Nowego Świata. Uczniowie powinni zrozumieć, że potępia on prowadzenie handlu, który daje wielkie zyski kosztem niszczenia innych kultur. Jeśli uczeń wybrał odpowiedź A lub C oznaczać to może, że nie potrafi prawidłowo odczytać emocji, które przekazuje w swoim tekście Montaigne i zrozumieć obecnej w tej myśli ironii. Wybór odpowiedzi D sugeruje, że uczeń jest dość bezradny wobec tego polecenia i wybiera odpowiedź losowo.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
