Klimat w Polsce

Poprawna odpowiedź

1 - B,

2 - C

Wymaganie ogólne

2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
2.3 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek.

Wymaganie szczegółowe

4.4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń podaje główne cechy klimatu Polski.

Komentarz

Zdanie sprawdza umiejętność odczytywania i interpretacji danych zawartych w tabeli. Odnosi się do zjawisk pogodowych oraz klimatu, z którymi to uczniowie spotykają się na co dzień. Aby prawidłowo wskazać odpowiedź w pierwszej części zadania, uczeń powinien przypomnieć sobie, jaki typ klimatu występuje w Polsce. Nie musi jednak opierać się tylko na własnej wiedzy. Odczytanie fragmentów informacji z Internetu może skłonić uczniów do sformułowania wniosku, że pogoda w naszym kraju jest zmienna i trudno ją przewidzieć. Jest to jedna z cech klimatu umiarkowanego przejściowego. Prawidłowego wyboru odpowiedzi B dokonało 52,9% badanych spośród 155 osobowej grupy uczniów III klasy gimnazjum. Duża grupa uczniów (37,4% spośród badanych) wskazała jako prawidłową odpowiedź dystraktor C „w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego”. Zaledwie 9% spośród badanych uczniów wybrało dystraktor A „w strefie klimatu umiarkowanego morskiego”. Ze względu na niewielką liczebność badanej grupy trudno wyjaśnić te dysproporcje. Możliwe, że jest to związane z tym, że na lekcjach geografii pojawia się określenie „kontynentalny” klimat np. w odniesieniu do terenów północno-wschodniej Polski. Określenie „morski” w odniesieniu do obszarów Polski używane jest dużo rzadziej.

W drugiej części zadania uczeń powinien do wybranego typu klimatu dopasować zaprezentowane w tabeli charakterystyki. Jeżeli w pierwszej części uczeń wskazał poprawnie klimat przejściowy, to sama nazwa powinna podpowiadać prawidłowe rozwiązanie. Klimat umiarkowany przejściowy charakteryzuje się wartościami średnimi dla każdej z prezentowanych cech. W lecie temperatura jest wyższa niż w klimacie morskim, a niższa niż w klimacie kontynentalnym. W zimie to na terenach o klimacie morskim jest cieplej, a na obszarach o klimacie kontynentalnym – chłodniej. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku wielkości opadów rocznych: klimat morski jest wilgotniejszy, a kontynentalny suchszy niż klimat przejściowy. Uczeń powinien więc wskazać odpowiedź C. Takiego wyboru dokonało 70,3% spośród badanych uczniów. Tak wysoki wynik wskazuje na to, że uczniom nie sprawił większego problemu wybór odpowiedniej charakterystyki klimatu, mimo że część z nich nie potrafiła prawidłowo go nazwać. Możliwe, że przy wyborze prawidłowej odpowiedzi, posiłkowali się własnym doświadczeniem, związanym np. z obserwowanymi na co dzień wartościami średniej temperatury powietrza najchłodniejszego miesiąca. Uczniowie mogli wykluczyć wartość 6,9^oC jako zbyt wysoką, jak również wartość -16,4^oC jako zbyt niską. Niektóre osoby do prawidłowego wyboru mogły doprowadzić dane dotyczące średniej rocznej sumy opadów. Dane znacznie odbiegające od wartości średniej 554 mm łatwo było wykluczyć.

Całe zadanie okazało się umiarkowanie trudne. Poprawnie rozwiązało je 41,9% spośród badanych uczniów.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1 - C

2 - C

Wymaganie ogólne

2.1 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym.
2.3 Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów. Uczeń rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek.

Wymaganie szczegółowe

4.4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń podaje główne cechy klimatu Polski.

Komentarz

Zadanie w pierwszej części sprawdza, czy uczeń potrafi opisać charakterystyczne, główne cechy klimatu Polski. Każdy uczeń powinien znać te cechy, ponieważ żyje w tym kraju i na co dzień obserwuje zjawiska pogodowe i zauważa cechy klimatu. Kolejne zakończenia zdań zawierają proste określenia dominujących cech klimatu: gorący – chłodny, mroźny – ciepły. Opierając się na własnych doświadczeniach, uczeń powinien, nawet bez odwoływania się do posiadanej wiedzy szkolnej, wskazać prawidłową odpowiedź. Uczeń może znać przykłady zarówno łagodnych, jak i mroźnych zim. Podpowiedź znajduje się również w drugiej części zadania, gdzie pojawia się informacja o charakterystycznej zmienności klimatu Polski. Spośród czterech możliwości tylko rozwinięcie z punktu C prezentuje zjawisko zmienności pogody charakterystycznej dla polskiego klimatu. Lato może być gorące albo chłodne, zima może być mroźna lub ciepła. Właśnie tę prawidłową odpowiedź wybrało 46,5% badanych spośród 155 osobowej grupy uczniów III klasy gimnazjum.

Dystraktor A – „Klimat Polski cechuje się gorącym i suchym latem oraz mroźną zimą” – wybrało 33,5% spośród badanych uczniów. Przyczyny popularności tego dystraktora można poszukiwać w terminie przeprowadzonego badania. Badanie miało miejsce w 2011 roku, po wyjątkowo chłodnej zimie 2010/2011 i wyjątkowo gorącym lecie 2010 roku. Prawdopodobne jest to, że uczniowie przenosili własne doświadczenia i obserwacje kilku ostatnich lat na charakterystyki całego klimatu Polski.

Pozostałe dystraktory uczniowie wskazywali rzadziej: B 3,2% oraz D 16,1%.

W drugiej części zadania uczeń powinien wskazać przyczynę charakterystycznej dla polskiego klimatu zmienności pogody. Spośród zaprezentowanych trzech możliwości dwie mają charakter statyczny, raczej niesprzyjający tworzeniu dynamicznej zmienności stanów pogodowych. Są to: Morze Bałtyckie i duże różnice wysokości względnych. Dodatkowo oddziaływanie Morza Bałtyckiego ma charakter przestrzennie ograniczony do wąskiego nadbrzeżnego pasa, nie powinno się więc tak małemu akwenowi przypisywać zbyt wielkiego znaczenia dla klimatu całego kraju. Dystraktor ten (A) wskazało 36,8% spośród badanych uczniów. Dystraktor B należało wykluczyć dlatego, że większość obszaru naszego kraju to tereny o stosunkowo niedużej deniwelacji, a poza tym w pytaniu chodziło o wskazanie zmienności pogody w czasie, a nie w przestrzeni. Takiego wyboru dokonało 16,1% spośród badanych gimnazjalistów. Po wykluczeniu dwóch dystraktorów pozostała tylko jedna, prawidłowa, odpowiedź C. Zjawisko zmienności pogodowej w Polsce najlepiej tłumaczy „ścieranie się mas powietrza o różnych właściwościach” (masy powietrza chłodnego, ciepłego, suchego czy gorącego). Prawidłową odpowiedź wybrało 46,5% spośród badanych uczniów.

Zadanie okazało się dość trudne dla uczniów. Całość poprawnie rozwiązało 23,9% spośród badanych.

Słowa kluczowe