Wiązka zadań
Co zmienia mutacja?
Zadanie
W efekcie mutacji genowej (punktowej) zmienia się
`square` A. liczba genów danego organizmu.
`square` B. sposób odczytywania wszystkich genów danego organizmu.
`square` C. kolejność genów znajdujących się w danym chromosomie.
`square` D. informacja genetyczna zapisana w określonym fragmencie DNA.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
Wymaganie szczegółowe
8.9. Genetyka. Uczeń rozróżnia mutacje genowe (punktowe) i chromosomowe oraz podaje przykłady chorób człowieka warunkowanych takimi mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa).
Komentarz
Mimo bardzo prostej konstrukcji, zadanie pozwala sprawdzić, czy uczeń dobrze rozumie istotę mutacji punktowej i jej potencjalne efekty.
W badaniu przeprowadzonym na próbie uczniów klas III gimnazjum poprawnej odpowiedzi udzieliło 51% badanych, co świadczy o tym, że zadanie należy do umiarkowanie trudnych.
20% uczniów wybrało odpowiedź A. Być może uczniowie ci zasugerowali się możliwością, że w wyniku mutacji punktowej może dojść do dezaktywacji genu (np. na skutek wprowadzenia kodonu STOP). Oczywiście taka sytuacja może nastąpić, jednakże stwierdzenie, że dezaktywacja genu jest równoważna z jego usunięciem, jest dyskusyjne. A ponadto nie każda mutacja punktowa musi dać taki efekt.
Na szczęście zaledwie 6% badanych uczniów wybrało odpowiedź B. Trudno stwierdzić, czym kierowali się ci uczniowie, ale przy tak niskim odsetku można założyć, że wybór tej odpowiedzi jest wynikiem „strzelania” bez większej refleksji.
Odpowiedź C wybrało 21% badanych. Sytuacja, w której zmienia się kolejność genów w chromosomie, może przywołać na myśl inwersję chromosomową, w efekcie której fragment chromosomu ulega odwróceniu o 180° względem pozycji wyjściowej. Być może uczniowie wybierający tę odpowiedź zasugerowali się posiadaną wiedzą na temat aberracji chromosomowych, dostrzegając jakieś podobieństwa między opisanymi sytuacjami.
Oczywiście poprawną odpowiedzią jest D. Mutacja punktowa, czyli zamiana jednej reszty nukleotydowej na inną, jest zawsze zmianą informacji genetycznej, choć niekoniecznie prowadzi do jakichkolwiek zmian fenotypowych, w szczególności do zmian w kodowanym białku. Być może część uczniów, którzy wybrali inne odpowiedzi, sugerowała się istnieniem mutacji cichych, czyli mutacji nie powodujących zmian w białku.
Zadanie jest typowym zadaniem do wykorzystania podczas sprawdzianu – jest krótkie, o prostej formie i weryfikuje najbardziej podstawowe informacje.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
