Wolą potłuc, niż znów użyć

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Problematyka odpadów nie jest obca uczniom, gdyż już w szkole podstawowej zapoznają się z zagadnieniami związanymi z gospodarką odpadami – dowiadują się o skutkach składowania nieposortowanych śmieci, poznają zasady prowadzenia ich segregacji, włączani są do akcji zbierania surowców wtórnych. Spotykają się z pojemnikami na odpady poza szkołą, możliwe też, że sami z nich korzystają. Są także odbiorcami różnych kampanii na rzecz środowiska promowanymi w mediach. Ich wiedza i działania w tym zakresie ograniczają się jednak głównie do selekcji odpadów, zbierania makulatury i nakrętek.

Zgodnie z jedną z dyrektyw parlamentu europejskiego, w celu zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych, kraje członkowskie mają obowiązek wprowadzenia systemu zwrotu, zbiórki i odzysku opakowań po napojach, które powinny stać się wytworami wielokrotnego użytku. W Polsce wydaje się, że realizacja tego przedsięwzięcia jest na początku drogi. Dlatego mało informacji na ten temat można znaleźć w mediach czy w podręcznikach szkolnych.

W poleceniu prosi się ucznia o analizę tekstu i wskazanie tytułu, którym powinna zostać opatrzona akcja w największym stopniu promująca ochronę środowiska. Mimo polecenia „Przeanalizuj tekst…”, rozwiązanie zadania wymaga od ucznia skorzystania z wiedzy własnej, gdyż tekst koncentruje się tylko na organizacyjnym i ekonomicznym aspekcie skupu butelek i nie ocenia go pod względem środowiskowym.

Jak odpowiadali uczniowie

Badanie zadania przeprowadzono na grupie 203 uczniów z I klas liceum. W poniższej tabeli przedstawiono częstość wyboru poszczególnych odpowiedzi (pogrubioną czcionką oznaczono odpowiedź poprawną).

Większość uczniów biorących udział w badaniu wybrała właściwą odpowiedź, a w grupie uczniów, którzy uzyskali najwyższe wyniki z testu, żaden badany nie miał wątpliwości, które z działań najbardziej służyłoby środowisku. Wprowadzenie kaucji za butelki jest posunięciem prośrodowiskowym, gdyż, jak pokazują przykłady z innych państw, mobilizuje ono ludzi do zwracania pustych opakowań (segregacji śmieci), zmniejsza ilość nieposortowanych odpadów, zwiększa stopień odzyskiwania butelek, które mogą zostać ponownie użyte lub przetworzone (oddawane do sklepu czy automatu opakowania są czystsze od tych zebranych w pojemnikach do selektywnej zbiórki).

Odpowiedź A była wybierana przez uczniów, którzy nie dość dobrze zrozumieli (lub przeczytali) polecenie i odnieśli się tylko do informacji zawartych w zadaniu. Prawdopodobnie opowiadali się za wprowadzeniem kaucji za butelki i rozwinięciem systemu ich skupu, ale podczas udzielania odpowiedzi myśleli o zmniejszeniu kosztów tej inwestycji. W rezultacie wybrali tytuł kampanii, która mogłaby ograniczyć skup butelek.

Uczniowie wskazujący odpowiedź B prawdopodobnie uznali selektywną zbiórkę opakowań za wystarczającą i, kierując się cytowaną argumentacją polskiego rządu, odrzucili pomysł wprowadzenia kaucji za butelki jako zbyt kosztowne i niepewne przedsięwzięcie (wysoka cena kaucji, drogie automaty, brak gwarancji, że butelki zostaną ponownie użyte).

Osoby, które wybrały odpowiedź D, najwyraźniej zasugerowały się wypowiedzią polskiego rządu – że to droga inwestycja i  nieskuteczna, przy jednocześnie niskich kosztach ponownego wytworzenia butelki. Można sądzić, że albo uczniowie ci nie przeczytali dość dobrze polecenia, albo nie wiedzieli, że ponowne użycie opakowań szklanych jest znacznie korzystniejsze dla środowiska niż przetopienie szkła na nowe opakowania. Możliwe jest też, że uczniowie ci uważają, że przy wyborze działania najpierw należy brać pod uwagę jego cenę, a następnie efekty. W podręcznikach szkolnych czy tekstach promujących akcje na rzecz ochrony środowiska nie podejmuje się tematu kosztów prośrodowiskowych inwestycji. Uczniowie niekoniecznie muszą wiedzieć, że technologie służące środowisku mogą być kosztowne. Dlatego w swoim rozumowaniu mogą kierować się zasadami wyniesionymi z domu, szkoły i utożsamiać drogie z nieopłacalnym i niekoniecznie potrzebnym.

Zadanie jest odpowiednie do wspólnego rozwiązywania przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela na lekcjach dotyczących opakowań.

Słowa kluczowe