Biologia

Wiązka zadań

Dwutlenek węgla i rośliny w komorach

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji, Sprawdzian

Intensywność oddychania oraz fotosyntezy można badać na podstawie zmian stężenia dwutlenku węgla: roślinę umieszcza się w szczelnie zamkniętej, szklanej komorze, utrzymującej stałą wilgotność i temperaturę, z podłączonym urządzeniem rejestrującym zmiany stężenia dwutlenku węgla. Dodatkowo roślina w komorze może być oświetlona.

 

Zadanie 1

Przeprowadzono badanie, w którym rośliny hodowano w szczelnie zamkniętych komorach z zapewnionym odpowiednim oświetleniem. Przez kilkanaście dni rejestrowano zmiany stężenia dwutlenku węgla w każdej komorze.

Określ, jak zmieniało się stężenie CO2 w poszczególnych komorach.` `

  Wyniki obserwacji roślin w komorach podczas doświadczenia Zamiany stężenia CO2 w komorze
1. Komora 1: nasiona rzeżuchy wykiełkowały
i rozwinęły się w młode siewki.

`square` A. początkowy spadek a następnie wzrost

`square` B. ciągły spadek

`square` C. początkowy wzrost a następnie spadek
2. Komora 2: sadzonka fasoli wypuściła
kolejne pędy i liście.

`square` A. początkowy spadek a następnie wzrost

`square` B. ciągły spadek

`square` C. początkowy wzrost a następnie spadek
3. Komora 3: bulwa ziemniaka zakopana w doniczce wypuściła pierwszy pęd z liśćmi.

`square` A. początkowy spadek a następnie wzrost

`square` B. ciągły spadek

`square` C. początkowy wzrost a następnie spadek


Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

1 – C

2 – B

3 – C

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystanie energii. Uczeń przedstawia fotosyntezę, oddychanie tlenowe oraz fermentację mlekową i alkoholową jako procesy dostarczające energii.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność wnioskowania. Do rozwiązania konieczna jest wiedza z zakresu metabolizmu, fizjologii roślin oraz fotosyntezy.

Zadanie w badaniu przeprowadzonym wśród uczniów klas III gimnazjum  okazało się bardzo trudne. Zaledwie 5,5% badanych udzieliło prawidłowej odpowiedzi we wszystkich trzech częściach, podczas gdy dla populacji odpowiadającej czysto losowo prawidłowych odpowiedzi powinno być 3,7%.

Najważniejsza wiedza, jaką winien posiadać uczeń, aby dojść do prawidłowej odpowiedzi, dotyczy specyficznej roli CO2 w metabolizmie roślin. Zdecydowana większość uczniów z pewnością zdaje sobie sprawę, że rośliny pochłaniają CO2, aby budować związki organiczne (dwutlenek węgla jest konieczny dla procesów anabolicznych roślin). Niestety wielu uczniów zdaje się zapominać, że u roślin zachodzą również procesy kataboliczne, którym towarzyszy wydzielanie CO2, powstałego w wyniku „spalania” metabolicznego. W szczególności wydzielanie CO2 przeważa wówczas, gdy roślina nie może prowadzić fotosyntezy, czyli np. w nocy. Dopiero dysponując taką wiedzą uczeń może świadomie (nieprzypadkowo) udzielić prawidłowej odpowiedzi.

Przypadki opisane w punktach 1 i 3 są do siebie bardzo zbliżone. Rośliny umieszczone w obu komorach są w stadiach rozwojowych, w których początkowo nie mogą prowadzić fotosyntezy. Nasiona rzeżuchy i zakopana w ziemi bulwa ziemniaka nie mają liści, czyli organów wyspecjalizowanych w prowadzeniu fotosyntezy. Przez pierwsze dni nie mogą zatem pochłaniać CO2, aby budować własne tkanki. Zamiast tego prowadzą intensywny katabolizm, wykorzystując materiały zapasowe. Skutkiem ubocznym jest wytwarzanie dużych ilości dwutlenku węgla, co powoduje wzrost jego stężenia w komorach. Po kilku dniach rośliny wytwarzają organy asymilacyjne i rozpoczynają fotosyntezę, do której pobierają CO2. Zatem w komorach 1 i 3 początkowo rejestrowany jest wzrost, a następnie spadek stężenia dwutlenku węgla, co pasuje do odpowiedzi C. W punkcie 1 prawidłowo odpowiedziało 41% badanych, w punkcie 3 natomiast 37%.

Sytuacja, jaka ma miejsce w komorze 2, jest odmienna. Umieszczona tam roślina jest już rozwinięta i od samego początku zdolna do prowadzenia fotosyntezy. Skutkuje to ciągłym spadkiem poziomu CO2 w komorze, czyli prawidłowa jest odpowiedź B. W ten sposób odpowiedziało 37% badanych.


Zadanie 2

Na wykresie przedstawiono zmiany stężenia dwutlenku węgla w komorze podczas trwania przykładowego doświadczenia. Na podstawie wykresu zdecyduj, czy w trakcie doświadczenia roślinę w komorze pomiarowej oświetlano, czy nie.


źródło: opracowanie własne


(1) W trakcie tego doświadczenia roślina

`square` A. była oświetlana,

`square` B.   nie była oświetlana,

(2) ponieważ

`square` A. zachodziła głównie fotosynteza.

`square` B.   zachodziło głównie oddychanie.

`square` C.   fotosynteza i oddychanie zachodziły z podobną intensywnością.

 

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

1 - A 

2 - A

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
4.2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.

Wymaganie szczegółowe

1.4. Związki chemiczne budujące organizmy oraz pozyskiwanie i wykorzystanie energii. Uczeń przedstawia fotosyntezę, oddychanie tlenowe oraz fermentację mlekową i alkoholową jako procesy dostarczające energii.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność  analizy wykresu oraz wnioskowanie. Do rozwiązania konieczna jest wiedza z zakresu fizjologii roślin, w szczególności zaś fotosyntezy.

Zadanie sprawdzono na grupie uczniów klas III gimnazjum, spośród których 32% udzieliło prawidłowej odpowiedzi w obu częściach, co pozwala sklasyfikować zadanie jako trudne. Najważniejsza wiedza, jaką powinien posiadać uczeń, aby dojść do prawidłowej odpowiedzi, dotyczy specyficznej roli CO2 w metabolizmie roślin. Rośliny nie tylko pochłaniają dwutlenek węgla aby budować związki organiczne, lecz także wydzielają CO2 w wyniku procesów anabolicznych, związanych z oddychaniem.

Analizując różnicę w pobieraniu i wydalaniu dwutlenku węgla można określić, czy dominują procesy anaboliczne czy kataboliczne. Przedstawiony wykres pokazuje systematyczny spadek poziomu  CO2, co oznacza, że stale dominują procesy anaboliczne. Sytuacja taka jest możliwa tylko wówczas, gdy roślina może prowadzić fotosyntezę. Z kolei do fotosyntezy niezbędne jest światło. Pozwala to stwierdzić, że odpowiedzią poprawną jest A zarówno w części 1 (66% odpowiedzi prawidłowych) jaki w części 2 (42% odpowiedzi prawidłowych).


Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl

* Chcesz otrzymywać informacje o nowych zadaniach?

Zaprenumeruj newsletter na pierwszej stronie "Entuzjaści Edukacji"

* Słowa kluczowe

aberracje chromosomowe   adaptacja zwierząt   AIDS   albinizm   Alfred R. Wallace   alkohol   allel   allel dominujący   allel recesywny   aminokwasy   analiza   analiza tekstu   analiza wykresów   analiza wyników   anatomia liścia   anemia sierpowata   anoreksja   antagonizm działania   antybiotyki   argumentacja   
.