Wiązka zadań
Testament Krzywoustego
Wiązka ta ukazała się w 2010 roku w informatorze gimnazjalnym.
Tak zwany Testament Bolesława Krzywoustego, otwierający okres rozbicia dzielnicowego, to jeden z ważniejszych tematów omawianych na lekcjach poświęconych dziejom średniowiecznej Polski. Przedstawione zadania odwołują się do tzw. wiedzy własnej ucznia - znajomości podstawowej faktografii związanej z podziałem państwa w 1138 r. Jednak większość informacji niezbędnych do udzielenia poprawnych odpowiedzi, uczeń znajdzie w materiałach, stanowiących wyposażenie kolejnych zadań. Są to: fragment fragment Kroniki polskiej Wincentego Kadłubka, schemat kartograficzny i schemat genealogiczny. Zdania sprawdzają przede wszystkim umiejętność analizy i intepretacji różnych typów źródeł.
Na podstawie poniższych materiałów rozwiąż zadania.
Fragment Kroniki polskiej Wincentego Kadłubka.
Gdy poczuł, że [los] żąda już od niego śmiertelnej powinności, poleca spisać dokumenty testamentowe. Przekazuje w nich w spadku czterem synom i to, co osiągnięte zasługami przodków, i następstwo w królestwie, wyznaczając stałe granice czterech dzielnic w ten sposób, że w ręku najstarszego miało pozostać i księstwo dzielnicy krakowskiej, i władza zwierzchnia.
Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem, Kronika polska, przeł. i oprac. Brygida Kürbis, Wrocław 1992.
Mapa.
Tablica genealogiczna (fragment).
Zadanie 1
Testament, o którym mówi kronikarz, został sporządzony
A. pod koniec XI w.
B. w 1. połowie XII w.
C. w 2. połowie XII w.
D. na początku XIII w.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
Wymaganie szczegółowe
14.1 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego.
Komentarz
By wykonać poprawnie to zadanie, uczeń musi zidentyfikować wydarzenie, którego dotyczy cytowany fragment. W tekście znajdują się wszystkie, niezbędne do tego celu, informacje. Kronikarz pisze wprost o dokonanym przez władcę na łożu śmierci podziale, używając słowa "testament". Uczeń nie powinien zatem mieć większych problemów z identyfikacją wydarzenia, które następnie ma ulokować w odpowiednim przedziale czasu. Ewentualne wątpliwości uczeń może rozstrzygnąć dzięki informacjom zawartym w schemacie genealogicznym.
Wybór złej odpowiedzi wskazuje, że uczeń nie zna podstawowej faktografii i pojęć związanych z dziejami polskiego średniowiecza.
Zadanie 2
Wystawcą testamentu, o którym mówi kronikarz, był
A. Mieszko I.
B. Bolesław Krzywousty.
C. Kazimierz Odnowiciel.
D. Władysław Herman.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
Wymaganie szczegółowe
14.2 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
Komentarz
W zadaniu tym sprawdzamy podstawową wiedzą na temat dziejów Polski piastowskiej, rozwijając umiejętności w zakresie chronologii historycznej.. Podstawa programowa wyraźnie wskazuje, że uczeń powinien sytuować w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego oraz umieć opisać postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego. Jeśli uczeń przeczyta fragment kroniki ze zrozumieniem i poprawnie rozpozna opisywane wydarzenie, wskazanie wystawcy testamentu nie powinno przysporzyć mu kłopotu. W tekście znajdują się wszystkie informacje niezbędne do identyfikacji wydarzenia (kronikarz wprost użył słowa ‘testament’). Wybór niepoprawnej odpowiedzi może świadczyć o brakach w wiedzy, lub problemach w jej praktycznym stosowaniu.
Zadanie 3
Na mocy testamentu, księstwo dzielnicy krakowskiej i władzę zwierzchnią jako pierwszy objął
A. Władysław Wygnaniec.
B. Mieszko Stary.
C. Bolesław Kędzierzawy.
D. Henryk Sandomierski.
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
14.2 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
Komentarz
Ćwiczenie to jest bardzo dobrym przykładem, w jaki sposób można kształtować u uczniów umiejętności złożone.
Poprawne rozwiązanie tego zadania wymaga od ucznia skorelowania informacji z dwóch źródeł: Kroniki w której napisano, że “w ręku najstarszego miało pozostać i księstwo dzielnicy krakowskiej, i władza zwierzchnia” oraz schematu genealogicznego. W tym ostatnim powinien odszukać imię najstarszego syna wystawcy testamentu. Ćwiczenie to rozwija umiejętności analizy tekstu, wyszukiwania informacji z różnych źródeł.
Wybór niepoprawnej odpowiedzi wskazuje, że uczeń ma niski poziom tych kompetencji - nie potrafi odnaleźć w tekście potrzebnych informacji, ma trudności z łączeniem wiadomości pozyskanych z kilku (w tym wypadku dwóch) źródeł. Nie można też wykluczyć, że błędne rozwiązanie jest efektem mechanicznego strzelania na chybił - trafił. Potwierdzają to po części wyniki badań. W przeprowadzonym pilotażu zadania zaskakująca duża liczba uczniów zaznaczała niepoprawne odpowiedzi. Podczas badania kognitywnego okazywało się, że uczniowie ci w wielu wypadkach pomijali materiały źródłowe, nie wykorzystywali znajdujących się w nich informacji, usiłując za to przypomnieć sobie imię najstarszego syna Bolesława Krzywoustego. Świadczy to o utrwalonym nawyku rozwiązywania testów, sprawdzjących jedynie encyklopedyczną wiedzę. Należy zatem kłasć nacisk na rozwijanie umiejętności wyszukiwania informacji, wykorzystywania obudowy zadania.
Zadanie 4
W którym szeregu poprawnie przyporządkowano imiona książąt do numerów dzielnic, które odziedziczyli?
A. Władysław Wygnaniec – 1, Mieszko Stary – 4, Bolesław Kędzierzawy – 2.
B. Władysław Wygnaniec – 2, Mieszko Stary – 3, Bolesław Kędzierzawy – 5.
C. Władysław Wygnaniec – 4, Mieszko Stary – 5, Bolesław Kędzierzawy – 3.
D. Władysław Wygnaniec – 1, Mieszko Stary – 3, Bolesław Kędzierzawy – 3.
Poprawna odpowiedź
A
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
14.1 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego.
14.2 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
Komentarz
Jest to kolejne zadanie z wiązki, w której odwołujemy się do okoliczności wydania i postanowień testamentu Bolesława Krzywoustego. Związana z tym wydarzeniem faktografia została wykorzystana do sprawdzenia umiejętności sytuowania na mapie historycznych dzielnic Polski. Wszystkie informacje konieczne do poprawnego rozwiązania zadania znajdują się w materiałach źródłowych. Schemat genealogiczny zawiera nie tylko imiona synów wystawcy testamentu, lecz również nazwy odziedziczonych przez nich dzielnic. Trudność zadania polega na przyporządkowaniu odpowiednich nazw do zaznaczonych na mapie obszarów. Błędne odpowiedzi wskazują na niedostateczną znajomość historycznych dzielnic Polski i nieumiejętność określenia ich położenia.
Zadanie 5
Skutkiem testamentu, o którym mówi kronikarz, było
A. utworzenie pierwszego arcybiskupstwa w Gnieźnie.
B. rozbicie dzielnicowe państwa Piastów.
C. wzmocnienie władzy centralnej w państwie Piastów.
D. zawarcie unii polsko-litewskiej.
Poprawna odpowiedź
B
Wymaganie ogólne
2.3 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.
Wymaganie szczegółowe
14.1 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego.
14.2 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
Komentarz
Zadanie sprawdza poprawność rozumowania oraz wyjaśniania związków przyczynowo-skutkowych między wydarzeniami historycznymi. Jego wykonanie wymaga również znajomości podstawowych pojęć historycznych z zakresu średniowiecza oraz faktografii dotyczącej czasów ostatnich Piastów.
Jeśli uczeń wybierze odpowiedź A (utworzenie pierwszego arcybiskupstwa w Gnieźnie) może to oznaczać, że nie łączy początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich z okresem rządów Bolesława Chrobrego. Falsyfikacja odpowiedzi C (wzmocnienie władzy centralnej w państwie Piastów) polega dostrzeżeniu logicznej sprzeczności między podziałem na dzielnice a centralizacją władzy. Natomiast wybranie odpowiedzi D może oznaczać, że uczeń nie łączy zawarcia unii polsko-litewskiej z dynastią Jagiellonów oraz nie sytuuje poprawnie panowania poszczególnych dynastii w czasie.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
