Ignacy Krasicki "Dudek" - czytanie tekstu literackiego

Poprawna odpowiedź

Odpowiedzi uczniów mogą być zróżnicowane; ważne, by próbowali określić cechy charakterystyczne obydwu ptaków i potrafili uzasadnić własną ocenę atrakcyjności dudka i pawia.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.

Komentarz

Zadanie przeznaczone do wykonania przed przeczytaniem bajki, ma przygotować uczniów do odbioru utworu. Analiza zdjęć powinna wzbudzić zainteresowanie uczniów oraz przybliżyć bohaterów bajki. Pozwala również zbudować krótką wypowiedź argumentacyjną, co warto ćwiczyć jak najczęściej.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykład:

dudek – wystrychnąć kogoś na dudka, każdy dudek ma swój czubek
paw – dumny jak paw, pawie oka
dudek i paw – ubrał się jak dudek w pawie pióra

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
1.2.1. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.

Komentarz

Zadanie uświadamia uczniom, że zarówno dudek jak i paw funkcjonują w języku jako egzemplifikacja pewnych zachowań, oba ptaki są „bohaterami” związków frazeologicznych i mają w nich przypisane określone cechy.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

podziw, zazdrość

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.

Komentarz

Zadanie odwołuje się również do wymagań z zakresu II etapu edukacyjnego.

SP I.1.7. Uczeń wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte).
SP I.1.9. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście.

Zadanie wymaga określenia motywacji dudka. Bajka zarysowuje tylko sytuację, jednak nie mówi wprost o uczuciach bohatera. Uczeń musi wyciągnąć wnioski z działań dudka.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykład:

• Chciał uchodzić za kogoś lepszego, piękniejszego; pragnął  znaleźć się w grupie, którą uważał za lepszą od swojego otoczenia.

Mogą się tutaj pojawić także inne koncepcje, które ulegną weryfikacji podczas refleksji nad morałem bajki.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.

Komentarz

Zadanie odwołuje się również do wymagań z zakresu II etapu edukacyjnego.

SP I.1.9. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście.
SP II.2.10. Uczeń charakteryzuje i ocenia bohaterów.

Zadanie wymaga zrozumienia intencji bohatera, skłania do refleksji nad celami, które chce osiągnąć. Rozwija umiejętność wnioskowania.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność interpretowania wypowiedzi postaci, określania relacji między bohaterami.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykład:

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.

Komentarz

Zadanie odwołuje się również do wymagań z zakresu II etapu edukacyjnego.

SP II.3.2. Uczeń objaśnia morał bajki oraz samodzielnie formułuje przesłanie baśni.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykład:

• Nie należy udawać kogoś, kim się nie jest, pozować na kogoś lepszego od siebie.
• Nie należy podstępem wchodzić do innej grupy.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie odwołuje się do wymagań z zakresu II etapu edukacyjnego.

SP II.3.2. Uczeń objaśnia morał bajki.

Zadanie kieruje uwagę uczniów na morał, który jest zawsze bardzo istotnym elementem bajki. Uczniowie formułują morał własnymi słowami, mogą podkreślić to, co uznają za najważniejsze.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przykład:

• Kandydat ubiegający się o jakieś stanowisko przypisuje sobie nieprawdziwe zalety i zasługi, żeby osiągnąć swój cel.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.

Komentarz

Zadanie sprawdza, czy uczniowie rzeczywiście rozumieją sens bajki, podkreśla uniwersalność problematyki utworu. Równocześnie jednak pokazywać, że nie zawsze musimy bezkrytycznie zgadzać się z przekonaniami autora utworu.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Przytoczony w temacie rozprawki wers bajki można interpretować w różny sposób. Można te słowa odczytać jako dopowiedzenie morału, podkreślenie, by nie ośmieszać się przez nieudolne realizowanie aspiracji, brak krytycyzmu wobec siebie, pozowanie na kogoś, kim się nie jest. Cytowane zdanie można również rozumieć jako radę nakłaniającą do minimalizmu czy zaaprobowania istniejącego porządku społecznego: nie próbuj wyjść poza miejsce i rolę, które zostały ci wyznaczone, zaaprobuj porządek, w którym przyszło ci żyć, nie próbuj walczyć z przeznaczeniem.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.2. Mówienie i pisanie. Uczeń stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat.

Komentarz

Temat rozprawki skłania do refleksji nad tym, czy warto przekraczać bariery, czy cena, jaką się płaci za takie próby, nie jest zbyt wysoka. Postawiony przed uczniem problem pozwala mu wybrać stanowisko zgodne z własnymi poglądami. Skłania do refleksji nad wyborami człowieka i ograniczeniami, którym podlega. Najważniejsze jest to by, uczeń zajął w rozprawce stanowisko wobec postawionego problemu i przekonująco je uzasadnił.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.

Komentarz

Zadanie pozwala na praktyczne wykorzystanie przemyśleń zapisanych w rozprawkach. W trakcie dyskusji uczniowie będą mieli okazję zaprezentować przyjęte w nich stanowiska i przedstawić uzasadniające je argumenty – wraz z przykładami z życia, literatury i filmu. Dyskusja powinna służyć wymianie poglądów, a nie ustaleniu wspólnego stanowiska.