Biblia - dwie lekcje o manipulacji

Poprawna odpowiedź

Uczniowie powinni przytaczać konkretne argumenty i z pomocą nauczyciela określić ich rodzaj (próbować uogólniać).

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.6. Mówienie i pisanie. Uczeń przestrzega zasad etyki mowy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, m.in. zna konsekwencje stosowania form charakterystycznych dla elektronicznych środków przekazywania informacji, takich jak: SMS, e-mail, czat, blog (ma świadomość niebezpieczeństwa oszustwa i manipulacji powodowanych anonimowością uczestników komunikacji w sieci, łatwego obrażania obcych, ośmieszania i zawstydzania innych wskutek rozpowszechniania obrazów przedstawiających ich w sytuacjach kłopotliwych, zna skutki kłamstwa, manipulacji, ironii.

Komentarz

W scenkach istotne jest ukazanie postawy tego, kto namawia (np. do pójścia do kina).  Ważne jest, żeby to były sytuacje znane uczniom  z codziennego życia. Osoba nakłaniająca przedstawia argumenty, za pomocą których chce kogoś do czegoś nakłonić.
Zadanie „otwiera” uczniów na lekturę niżej cytowanego fragmentu Biblii i późniejsze rozważanie zagadnienia manipulacji.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Ważne jest dostrzeżenie trzech elementów: 1. Człowiek został umieszczony w ogrodzie Eden. 2. Bóg zabrania jeść owoców z drzewa poznania dobra i zła. 3. Wąż kusi niewiastę do zjedzenia owocu z drzewa dobra i zła. Istotne jest, żeby dokładnie przeczytać tekst, a nie odwoływać się do znanych skądinąd wersji opowieści, jednym z kryteriów właściwej lektury jest tu operowanie słowami niewiasta (nie Ewa) oraz owoc (nie jabłko), wąż, a nie diabeł czy szatan.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.

Komentarz

Zadanie wymaga przeprowadzenia wnikliwej analizy fabuły zawartej w przedstawionej opowieści biblijnej.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

a) Uczeń powinien przyjrzeć się dokładnie wypowiedzi węża. Ważne jest, że wąż zaczyna dialog od kłamstwa. Bóg zabronił jeść tylko z jednego drzewa, wąż czyni sugestię, jakoby Bóg zabronił jeść z wszystkich drzew. Trzeba zwrócić uwagę na manipulację węża. Choć kłamie, wpływa na emocje słuchaczki – ona od tej pory będzie inaczej patrzyła na zakaz Boga.

b) B

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Nauczyciel powinien wyjaśnić, na czym polega manipulacja węża: otóż zmienia on logiczną kwalifikację –  zamiast kwantyfikatora szczegółowego „istnieje takie drzewo” posługuje się kwantyfikatorem ogólnym „wszelkie drzewo” . Nie trzeba tego nazywać kwantyfikatorami (chyba że to pojęcie zostało wprowadzone podczas kursu logiki), natomiast trzeba opisać mechanizm: to, co szczegółowe i jednostkowe, zostaje zamienione na to, co ogólne. Ważne jest oddziaływanie emocjonalne: słuchacz może dać się zmanipulować, gdyż czuje się (sfera emocji) zagrożony, bo małe ograniczenie okazuje się wielkim ograniczeniem.  Innym efektem manipulacji węża jest stworzenie sytuacji sympatii z niewiastą – wąż jej (na pozór) współczuje, jest z nią solidarny, ona może się czuć ograniczona przez Boga (w jakiś sposób jest przecież ograniczona). To jedna z podstawowych zasad przekonywania – trzeba zdobyć sympatię słuchacza/słuchaczki. Wąż to umiejętnie czyni, wzbudzając w słuchaczce poczucie krzywdy i siebie stawiając w pozycji tego, kto współczuje.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien dostrzec, że niewiasta odpowiada rzeczowo. Na początku nie daje się zmanipulować. Wydaje się, że wąż nie oddziałuje na jej emocje.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

a) Uczeń powinien zauważyć, że wąż zmienia tok argumentacji. Nie podejmuje polemiki z niewiastą, gdyż na polu argumentacji rzeczowej (czego Bóg rzeczywiście zabronił) nie ma szans. On podejmuje tylko jeden wątek z ostrzeżenia Boga – śmierci. Powiada „na pewno nie umrzecie”. W sposób apodyktyczny, nie przedstawiając jakichkolwiek argumentów, formułuje mocną tezę. To, co – w najlepszym razie – jest jego przypuszczeniem,  przekazuje jako prawdę niepoddającą się zakwestionowaniu (”na pewno”). Nie próbuje uzasadnić tego sądu (bo nie byłby w stanie tego uczynić, trzeba by dopiero tę tezę empirycznie zweryfikować), natomiast zupełnie zmienia tok swojego oddziaływania na niewiastę. Zamiast przedstawiać rzeczowe argumenty, dokonuje interpretacji intencji Boga.

b) B, C, D

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Omawiając zadanie, nauczyciel powinien podkreślić, że argument węza nie ma mocy dowodu. Interpretacja intencji na ogół opiera się na domyśle, w najlepszym razie – na interpretacji motywów, którymi mógłby się kierować ten, czyje intencje są odczytywane. Ponadto: w takiej interpretacji wielką rolę odgrywają nastawienie, przedsądy, przekonania, emocje interpretującego. Ze stwierdzenia węża więcej możemy się dowiedzieć o postawie węża niż o intencjach Boga. Kolejny element manipulacji polega na tym, że wąż miesza prawdę z nieprawdą. Kłamie w pierwszym zdaniu, w drugim mówi prawdę, tyle że nie wyjaśnia, na czym ma polegać „otworzenie oczu” oraz poznanie dobra i zła.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Niewiasta ulega manipulacji węża i spożywa owoc z drzewa poznania dobra i zła.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Uczeń powinien się zastanowić, co wpłynęło na zachowanie niewiasty. O ile jej pierwsza reakcja była racjonalna i rzeczowa, to wobec drugiego argumentu okazała się ona bezradna. Nie tylko uwierzyła wężowi, że nie umrze. Uwierzyła również, że pozna dobro i zło. Trzeba podjąć refleksję nad emocjami, które powodują, że człowiek poddaje się takiej manipulacji. Powinien to wyjaśnić nauczyciel: człowiek jest niepewny swojej sytuacji w świecie, nie wie, komu wierzyć, manipulatorowi łatwo trafić w to, co go boli (niewiasta jako ograniczenie odczuwała zakaz spożywania owoców z drzewa dobra i zła, ale też podporządkowanie Bogu, nieumiejętność odróżnienia dobra od zła, śmiertelność). Wąż umiejętnie trafił w emocje niewiasty. Nie posługiwał się rzeczowym i rzetelnym argumentowaniem.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien dokonać interpretacji motywu „otworzenia się oczu”- np.:  ludzie poznali zło – byli nadzy, ale nie widzieli tego, wąż spowodował, że ujrzeli swoją nagość i zaczęli się jej wstydzić.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Podczas omawiania zadania nauczyciel powinien rozszerzyć pole interpretacyjne:  Na czym polega poznanie dobra i zła? Jakie są tego konsekwencje?  Kuszenie, czyli manipulacja, powoduje, że dostrzegamy coś, czego wcześniej nie widzieliśmy, np. odczuwamy jakąś potrzebę (posiadania czegoś lub doświadczenia czegoś). W ten sposób manipulują nami reklama, propaganda polityczna, a także inni ludzie, którzy stymulują nasze zachowania. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na dwa aspekty manipulacji. Negatywny – odwołujący się do naszych lęków, obaw, kompleksów, braków itd. Pozytywny – ukazujący korzyści płynące z poddania się manipulacji. Przy czym oba mają ten sam cel: podporządkowanie osoby manipulowanej osobie manipulującej.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczniowie przedstawiają przykłady reklam, artykułów, przemówień polityków itd.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Nie jest możliwe, żeby wszyscy przedstawili swoje propozycje, jednak zapewne kilka z nich będzie się powtarzało. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję, w wyniku której zostają wybrane 3-4 najciekawsze (zdaniem nauczyciela oraz uczniów) przykłady.

Poprawna odpowiedź

Uczniowie po zapoznaniu się z wybranym tekstem formułują tezę, którą z niego wyczytali. Teza ta ma być sformułowana jako zdanie proste i jednoznaczne.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Może się zdarzyć, że różni uczniowie w różny sposób zrozumieją przesłanie tego samego tekstu. Gdyby tak się zdarzyło, trzeba się zastanowić wraz z nimi, skąd wynikają te różnice. Być może  z niedokładnej lektury. Być może jednak tekst jest niejednoznaczny, wtedy trzeba pokazać jego nieskuteczność perswazyjną (co skądinąd może być jego atutem, np. tekst artystyczny jest tym ciekawszy, im mniej jest perswazyjny).

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien zauważyć, metody mogą być różne, najczęściej jednak tworzy się sytuację wspólnoty. Nadawca odwołuje się do zainteresowań odbiorcy, jego stylu życia, oczekiwań, ale też obaw, posiadania wspólnych wrogów.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Omawiając zadanie, trzeba dążyć do konkluzji: techniki manipulacji są zależne od jej celu i rodzaju odbiorcy.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien nazwać emocje, do których odwołuje się reklama. Kolejnym krokiem jest logiczna analiza argumentów – wykazanie na czym polega mechanizm ich stosowania, np. zamiana tego, co szczegółowe, w to, co ogólne, odwołanie do autorytetu zamiast rzeczowego argumentowania, zbudowanie argumentu na czymś co, jest drugorzędne, by przekonać do pierwszorzędnego itd. Ostatnim krokiem jest analiza rzeczowej strony informacji przekazywanych przez manipulatora – tutaj można zwrócić uwagę na ewentualną nieprawdę (np. w reklamie, gdzie po wypiciu napoju człowieku zaczyna fruwać), trzeba się wtedy zastanowić nad jej funkcją (nikt nie uwierzy, że zacznie fruwać, ale może uwierzyć, że np. będzie bardziej skuteczny w pracy, w istocie przy zastosowaniu metafory jest tu przekazana wyraźna informacja, pytanie – na ile prawdziwa).

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Analizowane reklamy mogą być różne, np. reklamy wizualne czy w formie klipu telewizyjnego. Dlatego trzeba się przyjrzeć metodom perswazyjnym, które są wyrażane za pomocą różnych języków. Istotne jest zwrócenie uwagi na mechanizm manipulacji. Tak więc trzeba dostrzec sposób oddziaływania na emocje, odwoływanie się czy to do uczuć negatywnych (np. lęk), czy to do oczekiwań lub potrzeb (jest to zadanie podobne do poprzedniego, jednak kieruje ono uwagę w inną stronę, tym razem oddziaływanie na emocje nie służy nawiązywaniu kontaktu, lecz argumentacji, to kolejny krok w procesie manipulacji).

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Odpowiadając, można powrócić do scenek odgrywanych na początku poprzedniej lekcji lub też wskazać inne sytuacje (w relacjach z rodzicami, z kolegami, podczas czatów internetowych itp.).

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

To jest bardzo ważna część lekcji. Trzeba tu zachować takt, bo niektórzy uczniowie mogą mówić o sytuacjach trudnych, a nawet intymnych. Najważniejsze jest to, żeby się nie poddać emocjom (a nawet… uczniowskiej manipulacji), trzeba się skupić na chłodnej analizie mechanizmów.

Poprawna odpowiedź

Najlepiej umiejętnie rozpoznawać różne techniki perswazyjne: niejasne intencje manipulatora (choć czasem te intencje są zbyt jasne i oczywiste, jednak najczęściej są one zawoalowane i przemieszane z intencjami pozornymi), oddziaływanie na emocje, błędną logikę argumentacji. mijanie się prawdą. Demaskacja technik manipulacyjnych jest najskuteczniejszą metodą bronienia się przed nimi.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Celem zadania jest pokazanie sposobów rozpoznawania mechanizmów manipulacji i metod bronienia się przed nimi. Przede wszystkim uczeń powinien się dowiedzieć, że wobec każdego tekstu powinien zachowywać postawę krytyczną.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczniowie mogą podać przykłady różnych sytuacji, np. zakup produktu, który do niczego nie jest potrzebny, głosowanie na polityka, który nie spełnia obietnic wyborczych, wykonywanie poleceń osoby, której cele nie są tożsame z interesem osoby manipulowanej itd. Ważne, żeby pokazali konkretne konsekwencje, żeby nie poprzestawali na ogólnikach.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.8. Czytanie i słuchanie. Uczeń dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji.

Komentarz

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien zauważyć, że w krótkiej opowieści biblijnej w postaci skondensowanej i maksymalnie przejrzystej przedstawiona jest sytuacja, z jaką spotykają się na co dzień.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

2.2.7. Analiza. Uczeń rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną.

Komentarz

Nauczyciel nie musi wprowadzać pojęcia archetyp, jednak warto powiedzieć, że kultura zawiera opowieści i obrazy, w których zawarte są ponadczasowe treści i za ich pomocą można przedstawiać doświadczenia, które są wspólne dla ludzi niezależnie od epok, w których żyją.

Poprawna odpowiedź

Uczeń tworzy opowiadanie lub komiks ukazujący manipulcję.

Wymaganie ogólne

3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Napisz opowiadanie (lub opracuj komiks) ukazujące (ukazujący) sytuację, w której dokonywana jest manipulacja. Konkluzją opowiedzianej historii powinna być demaskacja manipulatora.