Wiązka zadań
Rzeczpospolita w XVIII wieku w oczach Francuzów
W zadaniu wykorzystano ciekawy tekst pochodzący z czasów saskich, w którym ambasador Francji przedstawia swojemu królowi sytuację Polski. Atrakcyjność źródła wynika przede wszystkim z przenikliwości autora, który dostrzegał te zagrożenia, które ostatecznie doprowadziły do rozbiorów i upadku Polski. Jednocześnie źródło to odznacza się dość przystępnym językiem, co powinno nieco ułatwić uczniom jego analizę.
Na podstawie tekstu rozwiąż zadania.
Należałoby życzyć, by Polacy rzetelniej myśleli o interesach swojej ojczyzny, by bardziej niż dotychczas zajmowali się tym, co się dzieje za granicą, i aby bardziej mieli się na baczności wobec dworu wiedeńskiego, Rosji i Prus. Myślą oni wyłącznie o swoich interesach i gdy im się mówi o niebezpieczeństwie, w jakim się znajdują, przyznają, iż ono istnieje, ale jednocześnie odpowiadają, że Polska zawsze się sama rządziła, że interesem jest Europy, by obecny rząd polski pozostał takim, jakim jest, aby żaden z sąsiednich władców nie opanował go. Ja zaś odpowiadam, że dwór wiedeński, Rosja i Prusy nigdy nie były tak potężne jak obecnie, że winni oni stale obawiać się oderwania jakiejś prowincji.
Pismo ambasadora francuskiego z 1732 r.
Zadanie 1
Zadaniem autora tekstu było
A. ostrzeżenie Polaków przed złym prowadzeniem polityki.
B. opisanie poglądów politycznych szlachty królowi polskiemu.
C. powiadomienie króla francuskiego o potędze dworu pruskiego.
D. powiadomienie swojego króla o sytuacji politycznej Rzeczypospolitej.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
24.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich.
24.2 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
Komentarz
Pierwsze zadanie ma na celu sprawdzenie, czy uczeń poprawnie zrozumiał przeczytany tekst i dostrzegł cel jego powstania. Po pierwsze uczeń musi dostrzec, że pismo zostało sporządzone przez ambasadora francuskiego, który pisze o Polakach w trzeciej osobie - oznacza to, że adresatem nie mogą być ani Polacy, ani król Polski (odpowiedzi A i B). Częsty, błędny wybór dystraktora A podyktowany jest tym, że uczeń rozumie opisywane poglądy ambasadora, ale nie potrafi poprawnie wskazać, do kogo pismo zostało skierowane. Uczeń, który wybiera odpowiedź D najprawdopodobniej ma problemy z syntezą czytanego tekstu i jedynie wyszukuje w nim proste komunikaty (jak wzmianka o potędze dworu pruskiego).
Zadanie 2
Jaki jest stosunek autora tekstu do Rzeczypospolitej?
A. Podziwia zaangażowanie szlachty w sprawy reform ustrojowych.
B. Negatywnie ocenia próby reform ustrojowych w Rzeczypospolitej.
C. Docenia rolę Rzeczypospolitej jako gwaranta równowagi w Europie.
D. Krytykuje bierność Rzeczypospolitej wobec wzrostu znaczenia sąsiadów.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
24.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich.
24.2 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
Komentarz
Rozwiązanie drugiego zadania wymaga od ucznia refleksji nad dwoma kwestiami. Po pierwsze należy ustalić, które tematy poruszone zostały w tekście, po drugie - jaki był do nich stosunek autora. Uczeń powinien dostrzec, że w tekście nie ma mowy o reformach ustrojowych, a zatem odpowiedzi A i B są błędne. Jeśli uczeń wybierze odpowiedź C prawdopodobnie nie rozumie, co oznacza stwierdzenie, że dane państwo jest gwarantem równowagi w Europie i nie potrafi wskazać, że autor postrzega szlachtę jako bierną i niedostrzegającą wzrostu potęgi innych państw w Europie.
Zadanie 3
Pismo powstało za panowania
A. Zygmunta Augusta.
B. Jana Kazimierza.
C. Jana III Sobieskiego.
D. Augusta II Sasa.
Poprawna odpowiedź
D
Wymaganie ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
24.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich.
24.2 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
Komentarz
Ostatnie zadania sprawdza wiedzę z zakresu podstawowej chronologii dziejów Polski. W istocie uczeń wskazuję władcę odwołując się do podanej pod tekstem daty: 1732 r. Nie oznacza to jednak, że należy od uczniów wymagać znajomości czasu panowania wszystkich władców. Zdecydowanie lepiej zachęcić ich do zastosowania rozumowania chronologicznego - pierwszego władcę uczniowie powinni kojarzyć z dynastią Jagiellonów i unią lubelską, zatem powinni go sytuować w 2 poł.XVI wieku. Jan Kazimierz powszechnie pamiętany jest jako król Rzeczypospolitej z czasów potopu szwedzkiego - a więc jest to czas wojen XVII - wiecznych. Problemem dla ucznia może być określenie, czy rok 1732 to czas panowania Jana III Sobieskiego, czy Augusta II Sasa. Jednak i w tym przypadku uczniowie powinni rozwiązać ten problem drogą dedukcji. Pierwszego z tych władców należy przyporządkować do odsieczy wiedeńskiej (czyli 2 poł. XVII wieku), dodatkowo opis zachowania Polaków i sposobów myślenia o polityce międzynarodowej sugeruje, że powstał on już w czasach saskich - czyli w XVIII wieku. Na potrzeby lekcji nauczyciel może dowolnie dobierać władców, warto jednak to robić w taki sposób, by uczniowie zawsze byli w stanie określić czas panowania króla poprzez odwoływanie się do podstawowej chronologii najważniejszych wydarzeń Polski, a nie dat panowania władców.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
