Wiązka zadań
Mrozoodporne pomidory
Zadanie
Naukowcom udało się stworzyć mrozoodporną odmianę pomidora. W tym celu wprowadzili gen z ryby – flądry żyjącej na terenach arktycznych – do genomu pomidora.
Źródło: Hightower R, Baden C, Penzes E, Lund P, Dunsmuir P. 1991.Expression of antifreeze proteins in transgenic plants. Plant Mol. Biol. 17:1013–21.Określ, czy poniższe obawy związane ze spożywaniem zmodyfikowanych pomidorów mają naukowe uzasadnienie.
| Stwierdzenie | Tak czy nie? | |
| 1. | Zmodyfikowane DNA z pomidorów może być mniej zdrowe dla człowieka niż niemodyfikowane DNA. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Modyfikacja może się przenieść na człowieka, powodując zmianę ludzkiego genomu. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Istnieje ryzyko, że mieszanka DNA z dwóch różnych organizmów będzie ciężkostrawna. | `square` Tak/ `square` Nie |
| 4. | Białka wytworzone na podstawie wprowadzonego genu mogą powodować alergie. | `square` Tak/ `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1. Nie
2. Nie
3. Nie
4. Tak
Wymaganie ogólne
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Zadanie diagnozuje wiedzę uczniów o organizmach transgenicznych w kontekście obaw związanych z ich spożywaniem. Diagnozuje również umiejętność oddzielania faktów od opinii niepopartych wynikami badań naukowych. Okazuje się, że umiejętności te nie były mocno reprezentowane wśród badanych 227 uczniów klasy I liceum. Większość badanych uczniów podzielała przekonanie, że zmodyfikowane DNA może być bardziej niezdrowe dla człowieka niż naturalne DNA. Nie brano oni pod uwagę faktu, że każde DNA – czy to naturalne, czy też zmodyfikowane – jest trawione do wolnych nukleotydów w jelicie cienkim człowieka. Wiedza o trawieniu DNA jest też potrzebna, by odpowiedzieć „Nie” przy stwierdzeniu 3, bo przecież tak samo trawi się DNA naturalne, jak i zmodyfikowane, żadne z nich nie jest lekko- czy ciężkostrawne. W tym punkcie 52% badanych uczniów wybrało poprawną odpowiedź „Nie”, co oznacza, że prawie co drugi uczeń zgodził się z opinią o ciężkostrawności DNA.
Drugie z kolei stwierdzenie jest tak absurdalne, że znalazło poparcie jedynie (a może aż?) wśród 20% licealistów. Absurdalność tego stwierdzenia wynika z faktu, że obróbka pokarmu w przewodzie pokarmowym człowieka uniemożliwia przechodzenie zjadanego materiału genetycznego w całości do krwiobiegu, a tym bardziej do genomów komórek organizmu. Dlatego też wydaje się, że te 20% licealistów wybierając „Tak” przy tym stwierdzeniu, kierowało się nieracjonalnym, emocjonalnym podejściem do tematu, być może spowodowanym wpływem mediów.
Stwierdzenie 4 zostało określone jako prawdziwe przez 84% badanych uczniów. Jest to wynik satysfakcjonujący, bo świadczy o uwzględnianiu faktów popartych danymi naukowymi. Znanych jest wiele przypadków uczuleń ludzi na określone rodzaje białka, dlatego też wprowadzanie do układu pokarmowego nienaturalnych, mieszanych (zwierzęcych i roślinnych) zestawów białek może powodować reakcje alergiczne u niektórych osób. Zatem nie można uznać tego stwierdzenia za fałszywe.
Prawidłowo rozwiązało całe zadanie jedynie 7% uczniów. Z tego też powodu lepiej jest wykorzystać to zadanie na lekcji niż w teście – przede wszystkim jako pretekst do dyskusji o rozróżnianiu faktów od opinii i do wymiany poglądów na temat rzeczywistych zagrożeń i korzyści, jakie niosą ze sobą organizmy transgeniczne.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
