Wiązka zadań
Muszki z butelki
Zadanie
Muszki owocowe przyczyniły się do lepszego zrozumienia genetyki. By móc obserwować te stworzenia, Janek zwabił jednego owada do butelki z przecierem owocowym, a następnie zamknął ją korkiem z waty. Po kilku tygodniach jego hodowla liczyła już kilkaset osobników.
(1) Zróżnicowanie genetyczne w hodowanej populacji jest
`square` A. niskie,
`square` B. wysokie,
(2) gdyż
`square` A. liczba osobników szybko wzrosła w krótkim czasie.
`square` B. wszystkie osobniki pochodzą od jednej samicy.
`square` C. możliwe jest swobodne krzyżowanie się wszystkich osobników w hodowli.
Poprawna odpowiedź
1 – A ;
2 – B ;
Wymaganie ogólne
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Zadanie, choć wymaga pewnej spostrzegawczości, przede wszystkim pozwala sprawdzić, czy uczeń rozumie pojęcie różnorodności genetycznej oraz czy zna jej źródła. Do rozwiązania zadania wymagane jest jedynie minimum wiedzy z zakresu rozmnażania i genetyki.
Zadania użyto podczas badania przeprowadzonego na uczniach klas I liceum ogólnokształcącego. Okazało się umiarkowanie trudne – dokładnie połowa badanych rozwiązała je prawidłowo.
Do prawidłowego rozwiązania zadania uczeń musi zauważyć, że podstawą hodowli Janka stała się pojedyncza muszka owocowa. Jeśli przyjąć, że w przygotowanej przez niego pożywce nie było już wcześniej ani jaj, ani larw, hodowla była możliwa jedynie wówczas, gdy ta muszka była zapłodnioną samicą. To sprawia, że w części 2 zadania odpowiedź B staje się wiarygodna, natomiast pozostałe odpowiedzi można wyeliminować. Odpowiedź A (wybrana przez 14% badanych) można odrzucić, ponieważ zróżnicowanie genetyczne nie ma wpływu na długość cyklu życiowego muszki. I choć można teoretyzować, że na skutek chowu wsobnego mogłaby spaść płodność osobników w populacji o małym zróżnicowaniu, to jest to efekt, który można pominąć w przypadku kilkupokoleniowej hodowli Janka. Odpowiedź C również można wyeliminować (choć 33% badanych tego nie zrobiło), ponieważ bez względu na zróżnicowanie genetyczne, osobniki w opisanej hodowli (czyli w butelce) zachowują taką samą możliwość swobodnego krzyżowania się. I nie ma tu żadnego znaczenia, czy populacja jest mniej czy bardziej zróżnicowana genetycznie. Jedyną zatem odpowiedzią, której nie można odrzucić, jest odpowiedź B. Wybrało ją 53% badanych uczniów.
Oczywiste jest, że jeśli wszystkie osobniki w hodowli pochodzą od jednej matki, to zróżnicowanie genetyczne tej populacji jest niskie. Z tego powodu poprawną odpowiedzią w części 1 jest A. Wybrało ją 68% spośród badanych, co pozwala stwierdzić, że większość uczniów przewidywała, iż jednobutelkowa hodowla będzie miała niewielką różnorodność genetyczną, choć nie każdy uczeń potrafił wybrać prawidłowe uzasadnienie dla tego faktu.
Zadanie bardzo dobrze sprawdza, czy uczeń rozumie, czym jest i jakie ma przyczyny różnorodność genetyczna. Dzięki temu najlepiej nadaje się na sprawdzian.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
