Profilaktyka otyłości

Poprawna odpowiedź

1. - NIE

2. - NIE

3. - TAK

4. - NIE

Wymaganie ogólne

4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.
5.1 Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne).

Wymaganie szczegółowe

6.3.6. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna, pora roku itp.), oraz podaje korzyści z prawidłowego odżywiania się.
6.3.7. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość lub niedowaga oraz ich następstwa).

Komentarz

Zadanie sprawdza wiedzę o zasadach zdrowego żywienia, szczególnie skupiając się na związanych z tym zagadnieniem popularnych mitach. Jego konstrukcja jest bardzo prosta – w tabeli przedstawiono cztery propozycje działań, a uczeń ma za zadanie ocenić, które z nich mogą mieć zastosowanie w profilaktyce otyłości.

Zalecenie 1 sprowadza się do zastąpienia słodyczy słodyczami z dodatkiem witamin. Oczywiście dobrze jest, kiedy zjadany pokarm jest bogaty w witaminy, jednak ich obecność w żaden sposób nie zmniejsza kaloryczności posiłku, zatem łakocie nadal pozostają łakociami i spożywane w nadmiarze łatwo mogą przyczynić się do wystąpienia otyłości. Aby prawidłowo ocenić to zalecenie, uczeń musi mieć świadomość, że dodanie „pożytecznego” składnika do produktu spożywczego nie sprawi, że składniki szkodliwe (tu: nadmiar cukru) przestaną mieć znaczenie. Umiejętność dostrzegania tego faktu z pewnością ułatwia właściwy odbiór wielu reklam.

Suplementy diety, o których mowa jest w zaleceniu 2, także nie pomagają przeciwdziałać otyłości. Część uczniów może zasugerować się słowem „dieta”, które często kojarzy się z ograniczaniem kaloryczności posiłków (jak w sformułowaniu „jestem na diecie”). Suplementy jednak mogą służyć jedynie uzupełnianiu diety o witaminy, minerały czy błonnik pokarmowy. Mamy zatem do czynienia z sytuacją podobną do opisanej w punkcie pierwszym – żaden „zdrowy” dodatek do zbyt kalorycznej diety nie pomoże przeciwdziałać otyłości. Warto w tym kontekście wspomnieć, że współcześnie na rynku pojawiło się wiele suplementów diety, które są reklamowane jako wspomagające odchudzanie. Niestety, nie znajduje to jednoznacznego potwierdzenia w badaniach naukowych – efektu w postaci zwiększenia tempa metabolizmu brak albo jest bardzo słaby i nie ma praktycznie znaczenia. Suplementy diety nie zrównoważą nadmiaru kalorii w spożywanym pokarmie.

Zalecenie 3 jest z kolei uzasadnione. Zastąpienie słodkich napojów wodą w oczywisty sposób zmniejsza ilość przyjmowanych w pożywieniu cukrów. A zawartość cukru w typowym napoju gazowanym czy napoju owocowym jest zwykle dość wysoka (co najmniej 10%). Należy jednak mieć świadomość, że znaczenie picia wody dla profilaktyki otyłości wynika jedynie z jej zerowej wartości kalorycznej. Obiegowy pogląd, że picie dużej ilości płynów przyspiesza „spalanie kalorii” jest nieprawdziwy. Zalecenie 4 należy zatem odrzucić.

Zadanie dobrze nadaje się zarówno na sprawdzian obejmujący zagadnienia związane z układem pokarmowym i odżywianiem, jak i do omówienia na lekcji, jako pretekst do przyjrzenia się błędnym poglądom utrudniającym podejmowanie świadomych wyborów związanych ze zdrowym stylem życia.

Słowa kluczowe