Biologia

Wiązka zadań

Nieprawidłowa mejoza

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji, Sprawdzian, Praca domowa

Zadanie

Na poniższym schemacie przedstawiono przebieg procesu zapłodnienia z udziałem nieprawidłowej gamety.

 Rys. własny

(1) Schemat ilustruje powstanie

`square` A. zespołu Downa.

`square` B. mukowiscydozy.

`square` C. hemofilii.

(2) Choroba ta powstaje na skutek

`square` A. mutacji punktowej.

`square` B. mutacji chromosomowej.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

1-A,

2-B

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

8.9. Genetyka. Uczeń rozróżnia mutacje genowe (punktowe) i chromosomowe oraz podaje przykłady chorób człowieka warunkowanych takimi mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa).

Komentarz

Zadanie sprawdza wiedzę o podłożu genetycznym zespołu Downa. Jego forma jest przy tym dość nietypowa – uczeń nie otrzymuje bezpośredniej informacji o kariotypie osoby chorej, ale musi wnioskować o nim na podstawie schematu, na którym przedstawiono powstanie nieprawidłowej gamety i zapłodnienie odbywające się z jej udziałem. Rozwiązanie zadania wymaga zatem dodatkowo umiejętności analizowania informacji przedstawionych w postaci graficznej.

Uczeń powinien zauważyć, że na schemacie zygota powstaje z połączenia prawidłowego plemnika (gameta o właściwej liczbie chromosomów) oraz nieprawidłowej komórki jajowej (gameta n+1, zawierająca 24 chromosomy). Po zapłodnieniu, nadliczbowy chromosom pochodzący od matki współtworzy materiał genetyczny zygoty i rozwijającego się z niej organizmu. Dziecko będzie miało zatem w swoim kariotypie jeden dodatkowy chromosom.

Pojawienie się nadliczbowego chromosomu jest przykładem mutacji chromosomowej, a zatem w drugiej części zadania należy zaznaczyć odpowiedź B. Zdecydowana większość uczniów klas III gimnazjum, uczestniczących w badaniu pilotażowym, nie miała co do tego wątpliwości – właściwą odpowiedź zaznaczyło 93% badanych. Odpowiedź taka wydawała się im zresztą zapewnie naturalna, skoro wszystkie opisy na schemacie dotyczyły właśnie chromosomów.

W pierwszej części zadania należało z kolei określić, która choroba została wywołana przez tę mutację. Spośród trzech przedstawionych możliwości, jedynie zespół Downa wywoływany jest mutacją chromosomową, a konkretnie obecnością nadliczbowego, trzeciego chromosomu 21., co zgadza się z sytuacją przedstawioną na schemacie. Pozostałe dwie wymienione choroby, mukowiscydoza i hemofilia, powodowane są mutacjami punktowymi. W tej części prawidłowej odpowiedzi udzieliło 67% badanych, bo bezpośrednio przekładało się na rozwiązywalność całego zadania (66% odpowiedzi poprawnych).

Zadanie bardzo dobrze różnicowało uczniów, można je zatem polecić na sprawdzian podsumowujący dział Genetyka. Warto je również omówić na lekcji, zwłaszcza że wykorzystany w nim schemat w przejrzysty sposób przedstawia nieprawidłową mejozę podczas tworzenia gamet jako przyczynę wystąpienia mutacji chromosomowej u zygoty.


Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl

* Chcesz otrzymywać informacje o nowych zadaniach?

Zaprenumeruj newsletter na pierwszej stronie "Entuzjaści Edukacji"

* Słowa kluczowe

aberracje chromosomowe   adaptacja zwierząt   AIDS   albinizm   Alfred R. Wallace   alkohol   allel   allel dominujący   allel recesywny   aminokwasy   analiza   analiza tekstu   analiza wykresów   analiza wyników   anatomia liścia   anemia sierpowata   anoreksja   antagonizm działania   antybiotyki   argumentacja   
.