Wiązka zadań
Blamaż pod Wiedniem
Zestaw zawiera zadania rozwijające umiejętność krytycznego czytania tekstu o charakterze oceniającym (recenzji filmu). Rozwiązując je, uczniowie m.in. doskonalą się w rozpoznawaniu intencji wypowiedzi, a także rozwijają świadomość językową poprzez określanie funkcji środków stylistycznych. Zadania mogą być wykonywane indywidualnie lub zespołowo.
Blamaż pod Wiedniem
Był kiedyś taki śmieszny wierszyk: „Kiedy Kara Mustafa, wielki wódz Krzyżaków, szedł z licznemi zastępy przez Alpy na Kraków, do obrony swych posad zawsze będąc skory, pobił go pod Grunwaldem król Stefan Batory...”. To mniej więcej streszczenie scenariusza filmu włosko-polskiego „Bitwa pod Wiedniem”.
Wbrew zapowiedziom nie jest to obraz historyczny, lecz utrzymana w konwencji fantasy historia dwóch ludzi: włoskiego mnicha Marka i wezyra Kary Mustafy, których losy splatają się aż do finału pod Wiedniem. W prologu dowiadujemy się, iż pochód muzułmanów na Europę wstrzymali wespół ów mnich właśnie i polski król, ale – jak się za chwilę okaże – padre Marco jest w tej historii zdecydowanie ważniejszy. Niewykluczone, że gdyby strona polska nie dołożyła kasy, Sobieskiego w ogóle byśmy nie zobaczyli. Może tak byłoby lepiej, ponieważ nasz dzielny król na ekranie pokazuje się krótko i trudno go polubić, gdyż już podczas pierwszej narady wojennej zachowuje się arogancko. Nic dziwnego, że cesarz Leopold wyrażał się o nim pogardliwie, że to wieśniak i barbarzyńca z krucyfiksem. Dlaczego króla gra zasłużony reżyser Jerzy Skolimowski, trudno odgadnąć. Inni nasi aktorzy, jak to zwykle z udziałem w międzynarodowych produkcjach bywa, też nie mają wielkiego pola do popisu, może poza Piotrem Adamczykiem, który odtwarza cesarza Leopolda. Alicja Bachleda-Curuś wygląda ładnie, Daniel Olbrychski mówi chyba dwa zdania. A Borys Szyc nie robi nic.
Dzieło nieznanego szerzej Renzo Martinellego nie broni się nawet jako widowisko, za dużo w nim bowiem komputerowych efektów, do złudzenia przypominających grafikę słabych gier komputerowych. O filmie chętnie wypowiedzą się zapewne heraldycy i znawcy militariów. (Już na fotosach dało się zauważyć, iż husarze na proporcach mają orła z 1927 r.). Niektórzy historycy przekonują, że Sobieski w 1683 r. niepotrzebnie fatygował się do austriackiej stolicy. Gdyby mógł przewidzieć, jak go kiedyś pokażą w „Bitwie pod Wiedniem”, pewnie zostałby przy Marysieńce.
Na podstawie: Z. Pietrasik, Blamaż pod Wiedniem, http://www.polityka.pl/kultura/film/1531039,1,recenzja-filmu-bitwa-pod-wiedniem-rez-renzo-martinelli.read (9.02.2013)
Zadanie 1a
Wybierz z ramki wyrazy, za pomocą których można wyjaśnić znaczenie użytego w tytule słowa „blamaż”.
| bitwa, zwycięstwo, kompromitacja, oszustwo, ośmieszenie się, sukces |
Poprawna odpowiedź
Kompromitacja, ośmieszenie się.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
Komentarz
Zadanie 1b
Użyte w tytule słowo „blamaż” ocenia
A. postawę króla podczas bitwy.
B. efekty pracy twórców filmu.
C. działania włoskiego mnicha Marca.
D. działania polskich wojsk po Wiedniem.
Poprawna odpowiedź
B.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
Komentarz
Zadania 1a i 1b kierują uwagę ucznia na znaczenie tytułu, który przewrotnie nawiązuje do tytułu filmu i sugeruje ocenę recenzenta. Jednak jego sens staje się wyraźniejszy w świetle całej recenzji.
Zadanie 2
Wyjaśnij, w czym tkwi źródło komizmu przytoczonego w tekście wierszyka „Kiedy Kara Mustafa…”.
Poprawna odpowiedź
Przykładowa odpowiedź: Wierszyk jest śmieszny, ponieważ zostały w nim w absurdalny sposób pomieszane informacje historyczne i geograficzne, np. Kara Mustafa nie był wodzem krzyżackim, z ziemi krzyżackiej nie szedłby do Krakowa przez Alpy.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Zadanie jest bardzo proste, jednak warto upewnić się, że uczniowie mają podstawową wiedzę historyczną i rozumieją absurd wierszyka przywołanego we wstępie.
Zadanie 3
Jaką funkcję pełni w tekście wierszyk „Kiedy Kara Mustafa…”?
Podkreśl wszystkie poprawne odpowiedzi.
a) Wskazuje na słabość scenariusza.
b) Streszcza fabułę całego filmu.
c) Zawiera podstawowe informacje o bohaterach filmu.
d) Wprowadza podniosły nastrój.
e) Składa się na krytyczną ocenę filmu.
Poprawna odpowiedź
a), e)
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Efektowny wstęp przyciąga uwagę czytelnika, warto jednak, by uczniowie przyjrzeli się uważniej funkcji wprowadzającego akapitu w kontekście całego tekstu i odczytali intencje autora.
Zadanie 4
Jakie są, zdaniem recenzenta, słabe strony filmu?
Poprawna odpowiedź
Na przykład: chaotyczna akcja, brak realizmu historycznego, sprowadzenie elementów historycznych do absurdu, słabe efekty specjalne, niewykorzystanie możliwości aktorów.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.2. Czytanie i słuchanie. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Autor recenzji otwarcie wskazuje niektóre wady filmu. O innych mówi poprzez posłużenie się ironią, żartem. Zadanie sprawdza, czy uczniowie potrafią odszukać informacje przedstawione bezpośrednio, jak i odczytać intencje autora wyrażone nie wprost.
Zadanie 5
Uzupełnij wypowiedź, podkreślając odpowiednie sformułowania w tabeli.
Niektórzy historycy przekonują, że Sobieski w 1683 r. niepotrzebnie fatygował się do austriackiej stolicy – w kontekście całej recenzji czasownik „fatygować” ma tu charakter:
Poprawna odpowiedź
Żartobliwy, służy pogłębieniu krytyki nieudanego filmu.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
3.2.2. Świadomość językowa. Uczeń sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny, zna granice stosowania slangu młodzieżowego.
Komentarz
Brak wrażliwości językowej i świadomości stosowności stylu to dziś problem, który jest coraz bardziej powszechny. Zadanie ma kierować uwagę uczniów na zabieg celowego mieszania stylów, który w tym tekście odgrywa istotną rolę.
Zadanie 6
Film w prasie często bywa oceniany przez recenzentów przy pomocy gwiazdek. Określ na podstawie recenzji, ile gwiazdek otrzymałby film „Bitwa pod Wiedniem” od Z. Pietrasika?
* beznadziejny; ** średni; *** dobry; ****wybitny
Wpisz odpowiednią liczbę gwiazdek i połącz kreską poprawne dokończenie zdania.
niemal entuzjastyczna
raczej pozytywna
Film otrzymałby ,ponieważ recenzja jest niejednoznaczna
zdecydowanie krytyczna
Poprawna odpowiedź
film otrzymałby * ,ponieważ recenzja jest zdecydowanie krytyczna.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Celem zadania jest sprawdzenie, czy uczeń odczytał przesłanie tekstu, zrozumiał jednoznacznie krytyczną opinię recenzenta.
Zadanie 7
Jakimi środkami posługuje się recenzent, by wyrazić swoją opinię na temat filmu?
Uzasadnij odpowiedź, cytując odpowiednie fragmenty tekstu.
Poprawna odpowiedź
Np. nacechowany ujemnie tytuł, wprowadzenie żartobliwego wierszyka obrazującego brak logiki w filmie, ironia i kpina, przedstawienie wyłącznie wad filmu, brak mowy o zaletach filmu.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.6. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Zadanie ma skłonić uczniów do uważnej analizy tekstu. Autor posłużył się bardzo różnorodnymi środkami, by wyrazić swoją opinię i przekonać do niej czytelnika. Uczniowie powinni być świadomi tych zabiegów perswazyjnych.
Zadanie 8
Które informacje są zgodne z tekstem?
| A | Autorem wiersza "Kiedy Kara Mustafa..." jest Z. Pietrasik. | TAK | NIE |
| B | Celem reżysera było stworzenie filmu w konwencji fantasy. | TAK | NIE |
| C | Twórcy filmu niesprawiedliwie potraktowali Jana III Sobieskiego. | TAK | NIE |
| D | Zaletą filmu jest dobra gra polskich aktorów. | TAK | NIE |
| E | Film zdecydowanie odbiega od prawdy historycznej. | TAK | NIE |
| F | Tekst "Blamaż pod Wiedniem" ukazuje fakty oraz zawiera opinie autora. | TAK | NIE |
Poprawna odpowiedź
A - NIE, B - NIE, C - TAK, D - NIE, E - TAK, F - TAK
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
Wymaganie szczegółowe
1.1.2. Czytanie i słuchanie. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu.
1.1.4. Czytanie i słuchanie. Uczeń odróżnia informacje o faktach od opinii.
1.1.7. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację).
Komentarz
Zadanie o charakterze podsumowującym. Sprawdza całościowe rozumienie tekstu.
Zadanie 9
Recenzent twierdził, że „wbrew zapowiedziom nie jest to obraz historyczny, lecz utrzymana w konwencji fantasy historia dwóch ludzi”. Wpisz do tabeli kilka ważnych cech filmu historycznego i filmu utrzymanego w konwencji fantasy.
Podaj po jednym tytule filmu historycznego i filmu fantasy.
Poprawna odpowiedź
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.2.7. Analiza. Uczeń rozpoznaje czytany utwór jako: przypowieść, pamiętnik, dziennik, komedię, dramat (gatunek), tragedię, balladę, nowelę, hymn, powieść historyczną.
2.2.8. Analiza. Uczeń rozpoznaje odmiany gatunkowe literatury popularnej: powieść lub opowiadanie obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy.
2.2.11. Analiza. Uczeń uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne.
Komentarz
Zadanie odwołuje się do wiedzy uczniów na temat konwencji filmowych i znajomości odmian gatunkowych. Pewne wnioski uczeń może wyciągnąć z recenzji, inne informacje musi podać samodzielnie.
Zadanie 10a
Wierszyk przywołany we wstępie znany jest pod tytułem „Bigos historyczny”. Wyjaśnij znaczenie tego tytułu.
Poprawna odpowiedź
Bigos jest mieszaniną różnych składników. Wyrażenie „narobić bigosu” oznacza „narobić zamieszania”. W przytoczonym wierszyku doszło właśnie do chaotycznego wymieszania różnych informacji i powstał tekst absurdalny.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.
Komentarz
Zadanie 10b
Napisz własną rymowankę pod tytułem „Bigos literacki” albo „Bigos geograficzny”.
Poprawna odpowiedź
Przykład „Bigosu literackiego”:
Juliusz Mickiewicz pięknie opisał we fraszce,
Jak miłość Klary do Romea gaśnie.
Jej serce zdobył Mały Książę nagle,
Gdy magiczny pierścień sam utopił w bagnie.
Potem do Soplicowa pośpiesznie wyruszył
I jej ojca Ordona swym przybyciem wzruszył.
Wymaganie ogólne
1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
3.2.4. Świadomość językowa. Uczeń stosuje związki frazeologiczne, rozumiejąc ich znaczenie.
Komentarz
Zadania 10a i 10b mają charakter zabawy edukacyjnej. By stworzyć udane wierszyki, uczniowie muszą wykazać się pomysłowością i sporą wiedzą o literaturze. Najciekawsze teksty można wykorzystać do przeprowadzenia konkursu klasowego: pozostali uczniowie musieliby wskazać błędy popełnione przez autora.
Zadanie 11
Który reżyser, Twoim zdaniem, stworzyłby wybitny film historyczny poświęcony bitwie pod Wiedniem? Napisz list do wybranego twórcy – przekonaj go (ją), by podjął (podjęła) się tego zadania i wyjaśnij, dlaczego zwracasz się w tej sprawie właśnie do niego (niej).
Poprawna odpowiedź
Temat daje możliwość stworzenia ciekawego tekstu o charakterze argumentacyjnym. Uczniowie mogą wykorzystać tekst recenzji i odwołać się do różnorodnych argumentów, np. szczególna rola bitwy pod Wiedniem w naszej historii, możliwości, jakie to wydarzenie daje reżyserowi, zmarnowanie szansy przez Martinellego. Powinni także wykazać się wiedzą o dokonaniach wybranego reżysera. Mogą skierować swój list zarówno do reżysera znanego z dokonań w zakresie filmów historycznych, jak i zaproponować inną konwencję, np. wybierając reżysera specjalizującego się w filach akcji czy fantasy.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
2.2.10. Analiza. Uczeń znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych/ wskazuje przykłady mieszania się gatunków.
2.2.11. Analiza. Uczeń uwzględnia w analizie specyfikę tekstów kultury przynależnych do następujących rodzajów sztuki: literatura, teatr, film, muzyka, sztuki plastyczne, sztuki audiowizualne.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
Komentarz
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
