Biologia

Wiązka zadań

Nasiona w stanie nieważkości

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji, Sprawdzian, Praca domowa

Zadanie

W maju 2001 roku na Międzynarodową Stację Kosmiczną wysłano nasiona soi, które rosły tam w specjalnie do tego celu przeznaczonej komorze hodowlanej w warunkach nieważkości przez 97 dni. W ciągu tego czasu nasiona wykiełkowały, urosły, zakwitły i wydały kolejne nasiona (42 strąki, 83 nasiona). Uzyskane na stacji rośliny oraz nasiona wysuszono i odesłano z powrotem na Ziemię statkiem kosmicznym Atlantis. Nasiona soi, które przyleciały z kosmosu, charakteryzowały się niższą zawartością tłuszczów, natomiast posiadały więcej węglowodanów. „Kosmiczne” nasiona na Ziemi wykiełkowały w rośliny, które wydały plon.

Przed przeprowadzeniem opisanego powyżej eksperymentu naukowcy postawili kilka hipotez, które prezentuje poniższa tabela. Znając wynik eksperymentu, zdecyduj, które z zakładanych hipotez można odrzucić, a których nie można.

Lp.

Hipoteza

Czy można odrzucić hipotezę?

1.

Warunki na stacji kosmicznej uniemożliwiają wzrost i rozwój soi.

`square` Można   `square` Nie można

2.

Stan nieważkości wpływa na wartość odżywczą nasion soi.

`square` Można   `square` Nie można

3.

W warunkach nieważkości kiełkowanie nasion soi jest zahamowane. 

`square` Można   `square` Nie można

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

1 – można, 2 – nie można, 3 – można.

Wymaganie ogólne

2.2 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Treść zadania może być ciekawa dla ucznia, odnosi się bowiem do podboju Kosmosu, opisywanego w prasie, fabułach filmowych czy Internecie. Uczeń w zadaniu ma ocenić, na ile przedstawione hipotezy można zweryfikować negatywnie, wykorzystując do tego wyniki eksperymentu zrealizowanego na stacji kosmicznej i w warunkach ziemskich. Ocena powinna wynikać z analizy faktów opisanych w treści zadania.

Rośliny soi rosły i rozwijały się w specjalnej komorze, wydały nawet plon – strąki i nasiona, a więc warunki na stacji kosmicznej umożliwiają wzrost i rozwój soi. Hipotezę nr 1 należy zatem odrzucić jako sprzeczną z wynikami doświadczenia.

Przywiezione z kosmosu nasiona miały zawartość tłuszczów i węglowodanów – a więc również wartość odżywczą – odmienną od nasion wyhodowanych na Ziemi. Hipoteza nr 2 nie może być zatem odrzucona, bo jest ona zbieżna z wynikami eksperymentu.

Nasiona soi wykiełkowały na stacji kosmicznej, tak więc kiełkowanie nie jest zahamowane przez brak grawitacji. Hipoteza nr 3 musi zatem również zostać odrzucona.

Poprawne rozwiązanie zadania wymaga od ucznia uważnego zapoznania się z tekstem, analizy kolejnych hipotez i porównywania ich treści z przeczytanym tekstem. Zadanie można wykorzystać praktycznie na każdej lekcji, na której poruszane są zagadnienia związane ze stosowaniem metody naukowej. Pozwala ono zrozumieć, na czym polega weryfikowanie hipotezy w naukach eksperymentalnych. Często można bowiem spotkać się z przekonaniem, że doświadczenie przeprowadzamy, aby wykazać prawdziwość jakiejś hipotezy. W pewnej mierze pogląd ten jest utrwalany przez praktykę nauczania, w której niejednokrotnie przedstawia się uczniom jakieś prawa czy zależności, a następnie wykonuje pokaz je ilustrujący. W rzeczywistości w naukach doświadczalnych wyniki eksperymentu pozwalają z reguły jedynie na odrzucenie hipotezy, o ile jest ona sprzeczna z otrzymanymi rezultatami. Eksperymentalne potwierdzenie hipotezy jest zwykle o wiele trudniejsze (o ile w ogóle możliwe). W podanym przykładzie uzyskane wyniki dotyczące zawartości tłuszczów i węglowodanów nie pozwalają odrzucić hipotezy o wpływie stanu nieważkości na wartość odżywczą nasion soi, ale też nie stanowią jej jednoznacznego potwierdzenia, chociażby dlatego, że brak grawitacji nie jest jedyną różnicą pomiędzy warunkami panującymi na Ziemi i w stacji kosmicznej.


Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl