Działania w Pienińskim Parku Narodowym

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski, ocenia i wyraża opinie na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych.

Wymaganie szczegółowe

2.1 Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia. Uczeń opisuje różnorodność biologiczną na poziomie genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym wskazuje przyczyny spadku różnorodności genetycznej, wymierania gatunków, zanikania siedlisk i ekosystemów

Komentarz

Zadanie dotyczy zagadnień związanych z ochroną bioróżnorodności i sprawdza znajomość pojęcia „gatunek inwazyjny”. Jenot jest drapieżnikiem występującym w Polsce stosunkowo od niedawna, bo od połowy ubiegłego wieku. Cechuje go znaczna ekspansywność, przez co stanowi zagrożenie dla fauny ekosystemu Pienińskiego Parku Narodowego. Jest zatem niewątpliwie gatunkiem inwazyjnym. Nawet jeśli uczeń niewiele wie o samym jenocie, i tak nie powinien mieć problemu z zaznaczeniem prawidłowej odpowiedzi, o ile oczywiście rozumie pojęcie „gatunek inwazyjny” i uważnie przeczyta wstęp. Tylko w jednym z podanych w tekście przypadków mowa jest redukcji populacji (odstrzał redukcyjny). Dla pozostałych gatunków opisane zostały natomiast działania ochronne. W przypadku ropuchy szarej, przenoszenie przedstawicieli tego gatunku przez drogę jest przykładem jego ochrony czynnej. Niepylaka Apollo, jako gatunku zagrożonego wyginięciem, próbuje się z kolei restytuować poprzez wypuszczanie osobników tego gatunku z hodowli poza granice parku w Małych Pieninach. Nie można także uznać za inwazyjną lilii bulwkowatej, skoro jej nasiona deponowane są w banku nasion, którego głównym zadaniem jest przechowywanie nasion gatunków rzadkich i ginących oraz nasion gatunków charakterystycznych dla określonych typów siedlisk.

Spośród rozwiązujących to zadanie uczniów klas II LO 73% poprawnie wskazało jenota jako gatunek inwazyjny. Pozostałe, błędne odpowiedzi zaznaczane były z porównywalną częstością, przy czym zadanie dość dobrze różnicowało uczniów. Dlatego można je polecić do wykorzystania podczas sprawdzianu wiadomości z zakresu ochrony bioróżnorodności. Warto także zadanie przeanalizować na lekcji i spróbować zachęcić uczniów do uzasadnienia odrzucenia błędnych odpowiedzi.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

D

Wymaganie ogólne

2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski, ocenia i wyraża opinie na temat omawianych zagadnień współczesnej biologii, zagadnień ekologicznych i środowiskowych.
3 Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń rozumie znaczenie i konieczność ochrony przyrody prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Wymaganie szczegółowe

2.4 Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia. Uczeń podaje przykłady kilku gatunków, które są zagrożone lub wyginęły wskutek nadmiernej eksploatacji ich populacji
2.5 Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia. Uczeń podaje przykłady kilku gatunków, które udało się restytuować w środowisku

Komentarz

Zadanie bada umiejętność wykazywania zależności przyczynowo-skutkowych między faktami na podstawie dostępnych we wstępie informacji. Pojęcie reintrodukcji jest wyjaśnione we wprowadzeniu, więc uczeń musi jedynie ocenić, czy wymienione działania są próbami ponownego wprowadzenia osobników wymienionych gatunków na tereny zajmowane przez nie w przeszłości.

Przenoszenie przez drogę osobników ropuchy szarej pozwala zmniejszyć liczbę zwierząt ginących pod kołami samochodów podczas migracji. Naturalnej migracji sezonowej nie należy jednak mylić z celowo dokonywanym przez człowieka wprowadzaniem danego gatunku na określony obszar.  W przypadku dzikich pszczół, dla których w Pienińskim Parku Narodowym utrzymuje się ogródki z roślinami, zauważyć należy, że działanie to ma raczej charakter zachowawczy i pomaga uniknąć ewentualnych migracji pszczół z terenu PPN. Opisane działania prowadzone w stosunku do lilia bulwkowatej także nie stanowią przykładu reintrodukcji. Jest to rzadki gatunek, objęty w Polsce ochroną ścisłą, dlatego przechowywanie jej nasion jest jak najbardziej zasadne. Jednak zgromadzone w bankach nasiona mogą być wykorzystane do reintrodukcji gatunków dopiero w przyszłości, natomiast w poleceniu mowa jest o gatunku, który jest introdukowany obecnie. Takim właśnie gatunkiem jest niepylak apollo, którego osobniki są wypuszczane z hodowli poza granice Parku, w Małych Pieninach, z nadzieją na przywrócenie jego stanowisk na tym obszarze.

Poprawnego wskazania niepylaka apollo jako gatunku reintrodukowanego w Pieninach dokonało 60% uczniów klas II LO rozwiązujących to zadanie. Trudno określić, czy uczniowie ci przeanalizowali działania dotyczące pozostałych gatunków i na tej podstawie dokonali poprawnego zaznaczenia, czy też po prostu wiedzieli o reintrodukcji tego motyla w Pieniach.

Prezentowane zadanie wymaga głębszej analizy podanych we wstępie działań i próby ich przełożenia na efekty, które dzięki tym działaniom można uzyskać. Najlepiej zatem zadanie przeanalizować z uczniami na lekcji.

Słowa kluczowe