Wiązka zadań
Rozpuszczanie lodu
Zadanie
W upalny letni dzień Kasia chciała się napić zimnej wody. Gdy okazało się, że w lodówce nie ma schłodzonych napojów, do wody o temperaturze pokojowej dodała kilka kostek lodu.
Wskaż w poniższej tabelce właściwe fragmenty zdania, tak by uzyskać poprawny opis zachodzącego zjawiska.
(1) W szklance,
`square` A. po rozpuszczeniu się lodu w wodzie,
`square` B. po stopieniu się lodu,
(2) uzyskujemy
`square` A. mieszaninę jednorodną.
`square` B. mieszaninę niejednorodną.
`square` C. jeden pierwiastek.
`square` D. jedną substancję.
Poprawna odpowiedź
1 B; 2 D
Wymaganie ogólne
3 Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.
Wymaganie szczegółowe
3.1. Właściwości materii. Uczeń analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów
Komentarz
Zadanie mierzy umiejętność rozpoznawania i wskazywania przykładów zjawisk fizycznych w życiu codziennym. Zostało ono wykorzystane w badaniu, w którym wzięli udział uczniowie trzecich klas gimnazjum. Aby je rozwiązać, należy zadać sobie kilka pytań dotyczących opisanej w zadaniu sytuacji. W pierwszym rzędzie należy się zastanowić, czym jest lód. Otóż jest to woda w postaci stałej, uzyskanej przez ochłodzenie wody w postaci ciekłej do temperatury niższej niż 0oC. Co się zatem dzieje, gdy wrzucamy kostkę lodu do wody? Lód ulega stopieniu, zmieniając stan skupienia ze stałego w ciekły.
Idąc tym tokiem myślenia, w pierwszej części zadania uczeń powinien wybrać odpowiedź B. Tymczasem odpowiedź ta wcale nie była aż tak oczywista dla osób biorących udział w badaniu. Tę część zadania rozwiązało prawidłowo 54,4% uczniów. Pozostałe osoby zdecydowały się na odpowiedź A, uznając, że lód uległ rozpuszczeniu w wodzie. Niemniej skoro lód i woda są dwoma stanami skupienia tej samej substancji, przejście lodu w stan ciekły nie ma nic wspólnego ze zjawiskiem rozpuszczania. Być może zewnętrzne podobieństwo tego procesu do rozpuszczania w wodzie takich substancji jak sól czy cukier wpłynęło na sposób rozumowania uczniów. Nie bez znaczenia mógł być również fakt, iż często potocznie mówimy o rozpuszczaniu się lodu czy śniegu w sytuacji, w której w rzeczywistości mamy do czynienia z topnieniem.
Aby rozwiązać drugą część zadania, powinniśmy zastanowić się, co powstanie w szklance po stopieniu lodu. Pamiętamy przy tym, że lód jest innym stanem skupienia wody. Po jego przejściu ze stanu stałego w stan ciekły w szklance pozostanie tylko jedna substancja – woda. W takim razie uczniowie powinni w tej części zadania wybrać odpowiedź D. Co ciekawe, wybrało ją tylko 29,3% osób biorących udział w badaniu. Najczęściej wybierana była odpowiedź A – aż 56,7% uczniów uznało, że w szklance powstała mieszanina jednorodna. Pozostałe dwie odpowiedzi były wybierane znacznie rzadziej. Całość zadania prawidłowo rozwiązało 15,6% uczniów.
Uzyskane wyniki wskazują na to, że według znacznej części uczniów sytuacja opisana w zadaniu polegała na rozpuszczeniu lodu w wodzie, w wyniku czego powstała mieszanina jednorodna. Uczniowie ci nie wzięli jednak pod uwagę faktu, że rozpuszczanie polega na wymieszaniu substancji rozpuszczanej z rozpuszczalnikiem, przy czym muszą to być dwa różne związki chemiczne. Sugeruje to, że uczniowie nie w pełni rozumieją czym jest sam proces rozpuszczania jednej substancji w drugiej. Zważywszy na fakt, iż jest to wiedza z zakresu szkoły podstawowej, wynik uzyskany w badaniu wskazuje na problemy, jakie mają uczniowie z odniesieniem terminologii fachowej do opisu zjawisk spotykanych w życiu codziennym.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
