Botulina

Poprawna odpowiedź

1. Nie., 2. Nie., 3. Nie.

Wymaganie ogólne

3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętności analizy i interpretacji fragmentu tekstu popularnonaukowego. Są to umiejętności ważne dla funkcjonowania młodych ludzi we współczesnym świecie, gdzie dostęp do najróżniejszych danych i informacji nie stanowi problemu, za to kluczowe stają się umiejętności ich zrozumienia, weryfikacji i interpretacji.

Całość zadania rozwiązało prawidłowo 42% uczniów klas III gimnazjum uczestniczących w badaniu próbnym. Zadanie charakteryzuje się dobrym różnicowaniem, mimo tego, że dla każdego z trzech stwierdzeń należy podać odpowiedź „nie”, a taki schemat odpowiedzi zwykle wprowadza uczniów w błąd.

Stwierdzenie pierwsze o braku właściwości toksycznych botuliny używanej w medycynie  nie znajduje potwierdzenia w tekście. Prawidłową odpowiedzią jest zatem „stwierdzenie NIE wynika z tekstu”. We wstępie jest wręcz napisane, że „Mimo swych właściwości toksycznych botulina znalazła zastosowanie w medycynie.” Zdanie to wskazuje wprost, że nawet preparat botox, używany w małych dawkach w medycynie estetycznej, zachowuje swoje właściwości toksyczne. Jego działanie polega właśnie na miejscowym i ograniczonym w czasie blokowaniu połączeń nerwowo-mięśniowych. Preparat botox wstrzykuje się podskórnie w pożądane miejsca, co  powoduje rozluźnienie mięśni mimicznych i wygładzenie skóry. Do powrotu przekazywania impulsów dochodzi stopniowo wraz z tworzeniem się nowych zakończeń nerwowo-mięśniowych, co trwa około 6 miesięcy. Uczniowie radzili sobie najgorzej z oceną tego stwierdzenia – poprawnej odpowiedzi udzieliło 56% badanych . Ten podpunkt zadania charakteryzuje się także niewielkim różnicowaniem – podobne wyniki uzyskiwali zarówno uczniowie lepsi (tj. uzyskujący wyższy wynik z całego wykorzystanego w badaniu testu), jak i słabsi. Pokazuje to, że duża część badanych gimnazjalistów nie wiedziała, czy stwierdzenie to wynika z przeczytanego tekstu.

Stwierdzenie drugie nie wynika z tekstu, łączy je z tekstem tylko użycie słów „miód” oraz „jad kiełbasiany”, obecnych w ostatnim zdaniu wstępu. Stwierdzenie to ma na celu weryfikację, czy uczeń w ogóle przeczytał tekst i zrozumiał jego treść, a nie tylko pobieżnie zerkając na wstęp,  zidentyfikował słowa kluczowe bez skupienia uwagi na podanych informacjach. Aż 88% uczniów udzieliło właściwej odpowiedzi, co dowodzi, że uczniowie czytali uważnie tekst.

Ostatnie stwierdzenie również nie wynika z tekstu, w którym nie ma mowy o leczeniu paraliżu, a jedynie o zastosowaniu w medycynie. Zadaniem ucznia jest ocena, czy stwierdzenia wynikają  z podanego tekstu, nie musi on zatem znać konkretnych zastosowań botuliny. Właściwej odpowiedzi udzieliło 82% badanych, przy czym podobne wyniki uzyskali zarówno słabsi, jak i dobrzy uczniowie. Warto w komentarzu do zadania dodać, że stwierdzenie trzecie nie tylko nie wynika z tekstu, ale jest też nieprawdziwe, ponieważ paraliż jest to niemożność wykonywania ruchu na skutek braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni, czyli to botulina powoduje paraliż. Znajduje natomiast zastosowanie w medyczne w leczeniu chorób związanych z nadmiernym, nieprawidłowym napięciem mięśniowym, jak kręcz szyi, rozluźniając napięcie mięśniowe.

Prosty, ale interesujący tekst omawiający działanie i zastosowania jednej z najsilniejszych znanych neurotoksyn  ma szansę zaciekawić uczniów. Dlatego zadanie jest polecane do pracy na lekcji lub pracy domowej służącej realizacji celów kształcenia związanych z umiejętnościami interpretacji i przetwarzania tekstów oraz formułowania wniosków.

Słowa kluczowe