Wiązka zadań
Sen a odporność
Zadanie
W organizmie człowieka występują komórki NK, których funkcją jest niszczenie komórek nowotworowych oraz wirusów. Aktywność tych komórek spada w przypadku zaburzeń snu. Taką zależność stwierdzono zarówno u pacjentów z niektórymi nieprawidłowościami psychicznymi, jak i u osób zdrowych, którym zaburzono cykl snu. Również u osób starszych zaburzeniom snu towarzyszy spadek aktywności komórek NK.
Wskaż, które ze stwierdzeń zawartych w tabeli wynikają z powyższego tekstu.
| Stwierdzenie | Czy wynika z tekstu? | |
| 1. | Komórki NK są elementem układu odpornościowego. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Nasilenie zaburzeń snu może wpływać na odporność organizmu. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Niedobór snu sprzyja zaburzeniom psychicznym. | `square` Tak / `square` Nie |
| 4. | Układ odpornościowy u ludzi starszych jest osłabiony. | `square` Tak / `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1- TAK, 2-TAK, 3-NIE, 4-NIE
Wymaganie ogólne
3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
4.2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń formułuje i przedstawia opinie związane z omawianymi zagadnieniami biologicznymi.
Wymaganie szczegółowe
6.6.1. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ odpornościowy. Uczeń opisuje funkcje elementów układu odpornościowego (narządy: śledziona, grasica, węzły chłonne; komórki: makrofagi, limfocyty T, limfocyty B; cząsteczki:przeciwciała).
Komentarz
Zadanie wymaga od ucznia uważnego przeczytania tekstu źródłowego, w którym zawarte są informacje potrzebne do jego prawidłowego rozwiązania. Potrzebna jest również umiejętność wnioskowania na podstawie dostępnych danych.
Stwierdzenie 1 jest wnioskiem wynikającym z tekstu, ponieważ jeśli komórki NK zwalczają komórki nowotworowe i wirusy to znaczy, że realizują funkcje układu odpornościowego, a więc są jego elementem. Tak zdecydowało 85% badanych uczniów klas III gimnazjum.
Stwierdzenie 2 jest również wnioskiem wynikającym z tekstu. Jeśli bowiem aktywność komórek NK spada u osób z zaburzeniami snu (tekst), to możliwym następstwem jest spadek odporności organizmu. Tak uznało 83% badanych.
Stwierdzenie 3 nie wynika z tekstu, ponieważ w tekście jest jedynie informacja, że spadek aktywności komórek NK stwierdza się u różnych osób z niedoborem snu o różnym podłożu, m.in. związanymi z zaburzeniami psychicznymi, ale też z wiekiem bądź wywołanych sztucznie. Nie można zatem na tej podstawie wnioskować, że zaburzenia snu sprzyjają zaburzeniom psychicznym. W tym wypadku już mniejszy odsetek badanych (54%) prawidłowo ocenił to stwierdzenie. Przyczyna leży najprawdopodobniej w niedokładnym, pobieżnym czytaniu i analizie tekstu.
Stwierdzenie 4 również nie może być wnioskiem wypływającym z tekstu. W tekście osoby starsze wymienione są jako grupa, która również podlega negatywnym wpływom niedoboru snu, w tym obniżenia aktywności komórek NK. Nie znaczy to jednak, że osoby starsze mają osłabiony układ odpornościowy w ogóle. Zatem tak sformułowane zdanie nie wynika z informacji zawartych w tekście. Niestety, tylko 36% badanych uczniów wybrało taką interpretację. Przyczyną może być również w tym przypadku, nieuważne, pobieżne czytanie tekstu źródłowego.
Całość zadania poprawnie rozwiązało 22% badanych uczniów.
Zadanie można wykorzystać na lekcji, na której uczniowie będą ćwiczyć umiejętność wnioskowania i porównywania.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
