Wiązka zadań
Kopi Luwak
Zadanie
Kopi Luwak to najdroższa kawa świata, wytwarzana w Indonezji. Nasiona kawy pozyskuje się z odchodów ssaka – łaskuna. Łaskun zjada najbardziej dorodne owoce kawy. Pod wpływem działania enzymów trawiennych łaskuna, w nasionach kawy uwalniane są białka, krótkie peptydy oraz aminokwasy. Nasiona są wymywane z odchodów łaskuna, czyszczone i suszone, a następnie – jak wszystkie kawy – palone. Według smakoszy kawa ma niepowtarzalny, delikatny smak.
Na podstawie powyższego tekstu oceń, czy zawarte w tabeli stwierdzenia mogą wyjaśniać, dlaczego Kopi Luwak jest tak ceniona przez smakoszy.
| Stwierdzenie | Czy wyjaśnia wyjątkowość Kopi Luwak? | |
| 1. | O wyjątkowym smaku kawy może decydować fakt, że łaskuny wybierają najbardziej dorodne i dojrzałe owoce. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Na smak kawy ma wpływ częściowy rozkład związków zawartych w nasionach wskutek działania soków trawiennych. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Niepowtarzalny smak i aromat Kopi Luwak powstaje wskutek palenia nasion. | `square` Tak / `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1-Tak; 2-Tak; 3-Nie
Wymaganie ogólne
2.2 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Zadanie diagnozuje umiejętność wyjaśniania związków przyczynowo-skutkowych i wnioskowania; nie jest osadzone w treściach nauczania. Można wykorzystać je zatem przy realizacji praktycznie każdego działu biologii na etapie gimnazjum.
Uczeń chcąc rozwiązać poprawnie zadanie, powinien uważnie przeczytać tekst i wybrać z niego te informacje, które dotyczą możliwych przyczyn wyjątkowego smaku kawy Kopi Luwak. Ważnym stwierdzeniem jest „wyjątkowość smaku”, bo kieruje uwagę na cechę, która odróżnia tę kawę od innych kaw. Zatem informacja, że nasiona Kopi Luwak po umyciu są palone - podobnie jak nasiona wszystkich innych kaw - z pewnością nie będzie wyjaśnieniem jej wyjątkowego smaku.
Po przeczytaniu tekstu uczeń powinien zestawić informacje z tekstu ze stwierdzeniami w tabeli, by ocenić, czy mogą być przyczyną wyjątkowości smaku tej kawy. Warto zauważyć, że w poleceniu występuje termin „mogą wyjaśniać” a nie „wyjaśniają”. Tak sformułowane polecenie wskazuje, że są to jedynie przypuszczenia wynikające z informacji zawartych w tekście. Uczeń nie musi wiedzieć tego na pewno, bo w tekście nie jest napisane wprost o przyczynach niezwykłego smaku kawy Kopi Luwak.
Stwierdzenie 1 dotyczy wybierania przez łaskuny wyjątkowo dorodnych i dojrzałych nasion, które z reguły zawierają najwięcej składników odżywczych i substancji smakowych. Ziarna innych kaw nie są tak selekcjonowane przez zbieraczy. Biorąc pod uwagę te fakty, można przypuszczać, że zwyczaj łaskuna przyczynia się do wyjątkowości smaku kawy. Tak zdecydowało 85% badanych uczniów klas III gimnazjum.
Stwierdzenie 2 dotyczy wpływu enzymów trawiennych łaskuna na skład chemiczny zjadanych przez niego nasion kawy . To częściowe trawienie dotyczy głównie białek, z których powstają krótkie peptydy oraz aminokwasy. Taka zmiana składu chemicznego, niewystępująca w innych nasionach kawy, również może przyczyniać się do wyjątkowości jej smaku. Tak zdecydowało 75% badanych uczniów.
Stwierdzenie 3 nie jest wyjaśnieniem, bo, jak napisano na początku komentarza, nasiona wszystkich kaw są palone. Jest to zatem procedura powszechna, która w podobny sposób zmienia strukturę i smak nasion kawy, nie może być zatem przyczyną wyjątkowego smaku kawy Kopi Luwak. Prawidłową odpowiedź Nie wybrało 71% badanych uczniów.
Zadanie w całości poprawnie rozwiązało 54% badanych uczniów.
Zadanie można wykorzystać przy okazji realizacji dowolnych treści programowych, zarówno na lekcji, jak i na sprawdzianie.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
