Podstawa programowa szczegółowa
1.1.1 Czytanie i słuchanie. Uczeń odczytuje sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych, zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości
1.1.2 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton,
reportaż), politycznych (przemówienie) i popularno
naukowych wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomośći komentarz odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne,
jak i ukryte (przemówienie) i popularnonaukowych
wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacjezarówno jawne, jak i ukryte
1.1.3 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu
1.1.4 Czytanie i słuchanie. Uczeń wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście
1.1.5 Czytanie i słuchanie. Uczeń wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście
argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia
1.1.6 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozróżnia w dialogu odpowiedzi właściwe i unikowe
1.1.7 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje w wypowiedzi ironię, objaśnia jej mechanizm i funkcję
1.1.8 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje pytania podchwytliwe i sugerujące odpowiedź
1.1.9 Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku
polityków i dziennikarzy.
1.1.101 Czytanie i słuchanie. Zakres rozszerzony. Uczeń czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole
1.1.102 Czytanie i słuchanie. Zakres rozszerzony. Uczeń twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznolitera ckie (np. recenzja, szkic, artykuł, esej)
1.1.103 Czytanie i słuchanie. Zakres rozszerzony. Uczeń porównuje tekst linearny i hipertekst rozumiany jako wypowiedź nieciągła, nielinearna,stanowiąca system powiązanych segmentów tekstowych, łączonych do wolnie przez użytkownika języka w każdorazowym akcie odbioru
1.1.104 Czytanie i słuchanie. Zakres rozszerzony. Uczeń rozpoznaje retoryczną organizację wypowiedzi – wskazuje zastosowane w niej sposoby osiągania przejrzystości i sugestywności
1.1.105 Czytanie i słuchanie. Zakres rozszerzony. Uczeń rozpoznaje mechanizmy nowomowy charakterystyczne dla systemów totalitarnych.
1.2.1 Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta
zarów no z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)
1.2.2 Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli
1.2.3 Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń tworzy przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
1.2.4 Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię wybranego tematu.
1.2.101 Samokształcenie i docieranie do informacji. Zakres rozszerzony. Uczeń samodzielnie wybiera do lektury
teksty, stosując różne kryteria wyboru, które potrafi uzasadnić
1.2.102 Samokształcenie i docieranie do informacji. Zakres rozszerzony. Uczeń adiustuje tekst na poziomie elementarnym
1.3.1 Świadomość językowa. Uczeń analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenia słów
1.3.2 Świadomość językowa. Uczeń zna pojęcia znaku i systemu znaków uzasadnia, że język jest systemem znaków rozróżnia znaki werbalne i niewerbalne, ma świadomość ich różnych funkcji i sposobów interpretacji
1.3.3 Świadomość językowa. Uczeń zna pojęcie aktu komunikacji językowej i wskazuje jego składowe
(nadawca, odbiorca, kod, komunikat, kontekst), dostrzega i omawia współczesne zmiany
modelu komunikacji językowej (np. różnice między tradycyjną komunikacją ustną lub pisaną
a komunikacją przez Internet)
1.3.4 Świadomość językowa. Uczeń rozpoznaje i nazywa funkcje tekstu (informatywną, poetycką,
ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną)
1.3.5 Świadomość językowa. Uczeń wskazuje w czytanych tekstach i analizuje przykłady odmian terytorialnych, środowiskowych i zawodowych polszczyzny
1.3.6 Świadomość językowa. Uczeń rozpoznaje w czytanych tekstach oraz wy po wiedziach mówionych stylizację, rozróżnia jej rodzaje (archaizację, dialektyzację, kolokwializację) i określa funkcje
1.3.7 Świadomość językowa. Uczeń rozróżnia pojęcia błędu językowego i zamierzonej innowacji
językowej, poprawności i stosowności
wypowiedzi rozpoznaje i poprawia różne typy
błędów językowych
1.3.8 Świadomość językowa. Uczeń odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego,
oficjalne od swobodnego.
1.3.101 Świadomość językowa. Zakres rozszerzony. Uczeń rozróżnia i omawia na wybranych przykładach funkcje języka – poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (tworzenie wypowiedzi i stosowanie języka w aktach komunikacji) oraz społeczną (jednoczenie grupy i budowanie tożsamości zbiorowej – regionalnej, środowiskowej, narodowej)
1.3.102 Świadomość językowa. Zakres rozszerzony. Uczeń dostrzega związek języka z obrazem świata
1.3.103 Świadomość językowa. Zakres rozszerzony. Uczeń rozpoznaje i wskazuje wybrane cechy języka polskiego, które świadczą o jego przynależności
do rodziny języków słowiańskich sytuuje polszczyznę na tle innych języków używanych w Europie
1.3.104 Świadomość językowa. Zakres rozszerzony. Uczeń postrzega styl potoczny jako centrum systemu stylowego polszczyzny, od którego odróżniają się inne style: artystyczny, naukowy, urzędowy, publicystyczny.
2.1.1 Wstępne rozpoznanie. Uczeń prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem
sztuki
2.1.2 Wstępne rozpoznanie. Uczeń określa problematykę utworu
2.1.3 Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje konwencję literacką (stałe pojawianie się danego
literackiego rozwiązania w obrębie
pewnego historycznie określonego zbioru utworów).
2.2.1 Analiza. Uczeń wskazuje zastosowane w utworze
środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (poznane wcześniej, a ponadto: oksymorony, synekdochy, hiperbole, elipsy, paralelizmy) oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu (z zakresu pod staw wersyfikacji, kompozycji, genologii) i określa ich funkcje
2.2.2 Analiza. Uczeń dostrzega w czytanych utworach
cechy charakterystyczne określonej
epoki (średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, współczesność)
2.2.3 Analiza. Uczeń analizując teksty dawne, dostrzega
różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych
2.2.4 Analiza. Uczeń rozpoznaje w utworze sposoby
kreowa nia świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja)
2.2.5 Analiza. Uczeń porównuje utwory literackie
lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne).
2.2.101 Analiza. Zakres rozszerzony. Uczeń wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym,
etycznym i poznawczym)
2.2.102 Analiza. Zakres rozszerzony. Uczeń dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków)
2.2.103 Analiza. Zakres rozszerzony. Uczeń rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej
2.2.104 Analiza. Zakres rozszerzony. Uczeń dostrzega w czytanych utworach: parodię, para frazę i trawestację,
wskazuje ich wzorce tekstowe
2.2.105 Analiza. Zakres rozszerzony. Uczeń rozpoznaje i charakteryzuje styl utworu, np. wiersza renesansowego, barokowego, klasycystycznego,
romantycznego.
2.3.1 Interpretacja. Uczeń wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji)
2.3.2 Interpretacja. Uczeń wykorzystuje w interpretacji
utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne)
2.3.3 Interpretacja. Uczeń porównuje funkcjonowanie
tych samych motywów w różnych utworach literackich
2.3.4 Interpretacja. Uczeń odczytuje treści alegoryczne
i symboliczne utworu.
2.3.101 Interpretacja. Zakres rozszerzony. Uczeń dostrzega i komentuje estetyczne wartości utworu literackiego
2.3.102 Interpretacja. Zakres rozszerzony. Uczeń przeprowadza interpretację porównawczą
utworów literackich
2.3.103 Interpretacja. Zakres rozszerzony. Uczeń w interpretacji eseju i felietonu wykorzystuje wiedzę o ich cechach gatunkowych
2.3.104 Interpretacja. Zakres rozszerzony. Uczeń konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi.
2.4.1 Wartości i wartościowanie. Uczeń dostrzega związek języka z wartościa mi, rozumie, że język podlega wartościowaniu, (np. język jasny, prosty, zrozumiały,
obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania,
a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: dobro, prawda, piękno wiara, nadzieja, miłość wolność, równość, braterstwo Bóg, honor, ojczyzna solidarność, niepodległość, tolerancja)
2.4.2 Wartości i wartościowanie. Uczeń dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach
kultury wartości narodowe i uniwersalne
2.4.3 Wartości i wartościowanie. Uczeń dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności,
sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła
tych konfliktów.
2.4.101 Wartości i wartościowanie. Zakres rozszerzony. Uczeń wskazuje różne sposoby wyrażania wartościowań w tekstach.
3.1.1 Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy dłuższy tekst pisany
lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu)
zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji,
przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
3.1.2 Mówienie i pisanie. Uczeń przygotowuje wypowiedź (wybiera formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę
kompozycyjną, sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo)
3.1.3 Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę,
do biera argumenty, porządkujeje, hierarchizuje,
dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza
prawidłowe wnioskowanie)
3.1.4 Mówienie i pisanie. Uczeń publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź,
dbając o dźwiękową wyra zistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
3.1.5 Mówienie i pisanie. Uczeń stosuje uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji wystrzega się nieuczciwych zabiegów erystycznych
3.1.6 Mówienie i pisanie. Uczeń opracowuje redakcyjnie własny tekst (dokonuje uzupełnień, przekształceń, skrótów, eliminuje przypadkową niejednoznaczność
wypowiedzi, sporządza przy pisy)
3.1.7 Mówienie i pisanie. Uczeń wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza,
parafrazuje, sporządza
3.1.101 Mówienie i pisanie. Zakres rozszerzony. Uczeń tworzy wypowiedzi ze świadomością ich funkcji sprawczej
3.1.102 Mówienie i pisanie. Zakres rozszerzony. Uczeń ocenia własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz kompetencję
komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się).
3.2.1 Świadomość językowa. Uczeń operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się prze de wszystkim
wokół tematów: Polska, Europa, świat, współczesność i przeszłość kultura, cywilizacja,
polityka).
