Co wiesz o terapii genowej?

Poprawna odpowiedź

1 - Fałsz

2 - Fałsz

3 - Prawda

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie dotyczy zagadnienia terapii genowej, która wprawdzie nadal ma charakter eksperymentalny, stanowi jednak istotny kierunek badań w inżynierii genetycznej. Chociaż nie można wymagać od uczniów szczegółowych wiadomości z tej dziedziny, ważne jest, aby uczeń, kończąc podstawowy kurs biologii, znał jej istotę. Zadanie, poza tym, że sprawdza wiadomości z genetyki molekularnej, po przedyskutowaniu z uczniami każdego ze stwierdzeń, może stanowić również istotne źródło wiadomości z tej dziedziny.

Poprawna ocena prawdziwości stwierdzeń wymaga zatem od ucznia nie tyle wiadomości z zakresu terapii genowej, co przede wszystkim znajomości zagadnień z dziedziny genetyki molekularnej. W pierwszym stwierdzeniu należy zwrócić uwagę na sposób podawania kwasów nukleinowych. Podane drogą pokarmową, podobnie jak każde DNA czy RNA zawarte w jakimkolwiek pokarmie, zostaną strawione przez nukleazy w przewodzie pokarmowym. Stwierdzenie pierwsze jest zatem fałszywe. W drugim stwierdzeniu za nieprawdziwą należy uznać informację o stosowaniu w terapii genowej u człowieka tylko RNA, z uwagi na możliwość powstania modyfikacji podczas stosowania DNA. Trudność w ocenie tego stwierdzenia polega głównie na tym, że zaznaczenie odpowiedzi twierdzącej sugeruje, że modyfikacje genetyczne mogą powstać tylko w przypadku zastosowania DNA, a co za tym idzie, stosowanie RNA jest bezpieczne. Charakter terapeutyczny natomiast może mieć zastosowanie tak DNA, jak i RNA, przy czym w jednym i drugim przypadku istnieje istotne ryzyko uszkodzenia innych genów. Trzecie stwierdzenie należy natomiast uznać za prawidłowe, ponieważ istnieje ryzyko, że wprowadzony do komórek kwas nukleinowy może wbudować się w różnych miejscach. Skoro jest to możliwe, to możliwe też jest ryzyko powstania szkodliwych zmian.

Właściwych odpowiedzi w ocenie poprawności wszystkich stwierdzeń udzieliło 30% rozwiązujących to zadanie uczniów klas pierwszych LO. Najłatwiejsze w ocenie było stwierdzenie pierwsze,  dla którego ponad 75% uczniów zaznaczyło poprawną odpowiedź. Właściwej oceny stwierdzenia drugiego dokonało już tylko 57% badanych uczniów, natomiast z oceną stwierdzenia trzeciego poradziło sobie 63% uczniów. Na podstawie dosyć niskiego wyniku osiągniętego przez rozwiązujących zadanie uczniów można domniemywać, że uczniowie ci albo stwierdzili, że nie mają dostatecznej wiedzy na temat terapii genowej i zaznaczali przypadkowe odpowiedzi, albo zabrakło im wiadomości z genetyki molekularnej. Wskazane zatem byłoby, aby przedyskutować na lekcji każde ze stwierdzeń i wskazać uczniom drogę dojścia do prawidłowej odpowiedzi. Zadanie może więc być dobrym materiałem do pracy na lekcji lub też, jeżeli nauczyciel zwrócił uwagę na zagadnienia zawarte w treści stwierdzeń, może stanowić jedno z zadań do sprawdzianu. Pomimo trudnego zagadnienia, jakim jest terapia genowa, która na dzień dzisiejszy nie zawsze pozwala uzyskać wysoką skuteczności leczenia, warto uzmysławiać uczniom, że jest to w przypadku wielu chorób jedyna nadzieja na znalezienie drogi ich pokonania, a znajomość istoty terapii genowej w erze genomiki może być wielce przydatna.

Słowa kluczowe