Szczepienie przeciwko grypie

Poprawna odpowiedź

D

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
5.1 Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne).

Wymaganie szczegółowe

6.3.2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu.
6.3.3. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń przedstawia rolę i skutki niedoboru niektórych witamin (A, C, B6, B12, kwasu foliowego, D), składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) i aminokwasów egzogennych w organizmie.

Komentarz

Zadanie sprawdza przede wszystkim wiadomości z zakresu immunologii, odnoszące się do odróżniania odporności swoistej od nieswoistej, naturalnej od sztucznej, a także rozumienie samej istoty szczepień ochronnych. Podany w zadaniu przypadek szczepień przeciwko grypie stanowi jedynie sposób zakotwiczenia wiedzy szkolnej w sytuacji życiowej. Nie mniej, ważne jest, aby człowiek, szczepiąc się przeciwko grypie, miał świadomość, że szczepienia te należy powtarzać z uwagi na fakt dużej zmienności wirusa. Zmienność ta powoduje ciągłe pojawianie się nowych szczepów wirusa o odmiennych antygenach, przez co szczepionki stosowane w poprzednim sezonie mogą być już nieskuteczne. Dlatego też należy zaznaczyć odpowiedź D. Dystraktory użyte w tym zadaniu powinny być natomiast odrzucone przez ucznia z uwagi na to, że zawierają błędne informacje. Otóż szczepienia zawsze wywołują odpowiedź czynną – wprowadzenie antygenu do organizmu powoduje powstawanie przeciwciał, które są produkowane przez specyficzne komórki zaszczepionej osoby. Bierną odporność uzyskujemy po otrzymaniu przeciwciał z zewnątrz, tak jak w przypadku podania surowicy. Odpowiedź A jest zatem błędna. Jako że szczepionka zawiera antygeny, przeciwko którym produkowane są specyficzne (swoiste) przeciwciała, to wywołana odpowiedź układu immunologicznego jest swoista. Dystraktor B należy zatem również odrzucić. Odporność wynikająca z zastosowania szczepienia powstaje najczęściej w efekcie iniekcyjnego wprowadzenia do organizmu antygenów, zostaje więc nabyta w sposób sztuczny. Jednakże, skoro jest odpowiedzą czynną, to utrzymuje się przez długi czas, w przeciwieństwie do odporności uzyskanej w sposób bierny – ta utrzymuje się jedynie przez kilka miesięcy. Co oznacza, że odpowiedź C jest również błędna.

Zadanie zostało poprawnie rozwiązane przez 50% badanych uczniów klas III gimnazjum. Znaczna część (30%) wskazało natomiast, że szczepienia przeciwko grypie należy powtarzać co roku, ponieważ sztucznie nabyta odporność utrzymuje się jedynie przez kilka miesięcy. Uczniowie ci prawdopodobnie nie zwrócili uwagi na to, że czas utrzymania odporności nabytej w sposób sztuczny zależy od tego, czy jest to surowica, czy też szczepionka. Zaznaczenie natomiast odpowiedzi A lub B świadczyć może o braku wiadomości z zakresu odporności. Możliwe też, że nieliczni uczniowie, którzy je zaznaczali, nie przeanalizowali pozostałych odpowiedzi.

Zadanie doskonale nadaje się na lekcję powtórkową, podczas której warto, by uczniowie sami wskazywali błędy w dystraktorach, co pozwoli  na zweryfikowanie wiadomości nabytych na lekcjach.

Słowa kluczowe