Wiązka zadań
Bezpieczna dawka leku na przeziębienie
Marta, szukając sposobu na szybkie zwalczenie przeziębienia, znalazła następującą informację na temat witaminy C:
„Całkowite wchłonięcie witaminy C z przewodu pokarmowego następuje dla jednorazowej dawki 200 mg. Powyżej tej dawki wchłanianie ulega obniżeniu, by w końcu znacząco spaść przy dawkach powyżej kilkuset miligramów. Przykładowo dla dawki 1250 mg wchłanianie zmniejsza się do około 33%.”1
Z kolei w ulotce dołączonej do leku na przeziębienie, który przyjmowała, Marta znalazła informację, że jego zalecana jednorazowa dawka zawiera, oprócz aspiryny, dodatkowo 100 mg witaminy C.
1 Na podstawie: Jolanta Szymańska-Pasternak i wsp.. „Witamina C jako oręż w walce z rakiem”, Onkologia w praktyce klinicznej 2011, tom 7, nr 1 (http://czasopisma.viamedica.pl/owpk/article/view/9154)
Zadanie
Jaką dawkę aspiryny z dodatkiem witaminy C powinna przyjąć przeziębiona Marta? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
| Marta powinna przyjąć dawkę aspiryny z dodatkiem witaminy C | Tak czy nie? |
| 1.podaną przez producenta, ponieważ w ulotce dołączonej do leku zawarte są sprawdzone informacje dotyczące bezpiecznej dawki zarówno aspiryny, jak i witaminy C. | T / N |
| 2.dwa razy większą niż podana na opakowaniu zalecana dawka 100 mg, ponieważ wtedy maksymalna dawka 200 mg witaminy C zostanie wchłonięta. | T / N |
| 3.podaną przez producenta, ale może jeszcze dodatkowo przyjąć 100 mg czystej witaminy C, aby dawka 200 mg witaminy C została całkowicie wchłonięta | T / N |
Poprawna odpowiedź
1. Tak, 2. Nie, 3. Tak
Wymaganie ogólne
2 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zdobywa wiedzę chemiczną w sposób badawczy – obserwuje, sprawdza, weryfikuje, wnioskuje i uogólnia wykazuje związek składu chemicznego, budowy i właściwości substancji z ich zastosowaniami posługuje się zdobytą wiedzą chemiczną w życiu codziennym w kontekście dbałości o własne zdrowie i ochrony środowiska naturalnego.
Wymaganie szczegółowe
3.1 Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni. Uczeń tłumaczy, na czym mogš polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego
3.2 Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni. Uczeń wyszukuje informacje na temat działania składników popularnych leków (np. węgla aktywowanego, aspiryny, środków neutralizujšcych nadmiar kwasów w żołšdku)
Komentarz
Umiejętnością badaną w tym zadaniu jest wnioskowanie na podstawie analizy tekstu i własnych wiadomości dotyczących aspiryny. Podstawa programowa dla zakresu podstawowego IV etapu edukacyjnego kładzie szczególny nacisk na kształcenie umiejętności przydatnych w życiu codziennym, takich jak właściwe dawkowanie popularnych leków dostępnych bez recepty oraz czytanie ze zrozumieniem ulotek informacyjnych dołączonych do leków. Ulotki są z reguły dość długie i zawierają wiele informacji, z których należy umieć wybrać dane niezbędne do prawidłowego stosowania leków.
Zadaniem ucznia jest uważne przeczytanie tekstu i wywnioskowanie, czy dawki aspiryny z witaminą C podane w tabeli są właściwe. Aby poprawnie rozwiązać to zadanie uczeń powinien:
- wiedzieć, że aspiryna (nazwa handlowa kwasu acetylosalicylowego) jest lekiem, który należy przyjmować ze sporą ostrożnością, w dawkach zalecanych przez producenta, gdyż może powodować podrażnienia żołądka, uszkodzenia i owrzodzenia śluzówki żołądka i dwunastnicy; istnieją też podejrzenia, że w przypadku dzieci chorych na wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych, może wywołać zespół Reye’a (w wielu wypadkach śmiertelny);
- wiedzieć, że jeśli coś jest napisane w ulotce informacyjnej, to należy się tego trzymać, a więc dawka leku na przeziębienie podana przez producenta jest właściwa i można ją bezpiecznie stosować (pytanie 1);
- zauważyć, że we wstępie do zadania nie podano informacji na temat zawartości aspiryny w leku na przeziębienie, a bez wiadomości na ten temat nie można powiedzieć, czy Marta nie przekroczyłaby dopuszczalnej jednorazowej dawki aspiryny, przyjmując 2 razy większą dawkę leku, więc Marta nie powinna przyjmować dawki podanej w punkcie 2 zadania;
- zauważyć, że jeśli Marta przyjmie jednorazową dawkę leku podaną przez producenta i doda do tego 100 mg czystej witaminy C, to nie przekroczy zalecanej dawki aspiryny, a jednocześnie przyjmie największą dawkę witaminy C, jaką organizm może całkowicie wchłonąć po jednorazowym podaniu (pytanie 3).
Jeśli uczniowie wskażą niepoprawną odpowiedź w 1 części zadania, to będzie znaczyło, że nie przyswoili sobie wiadomości na temat prawidłowego stosowania leków. W przypadku pytania 2, na wybór błędnej odpowiedzi może mieć wpływ niewłaściwa, choć powszechna, praktyka przyjmowania dawek leków większych niż zalecał producent leku, wedle zasady „więcej znaczy lepiej”. Ludzie często przyjmują większe dawki leków, myśląc, że większa ilość leku przyspieszy powrót do zdrowia. Z kolei w przypadku pytania 3, błędna odpowiedź może wynikać z niezbyt uważnego przeczytania fragmentu zadania dotyczącego wchłaniania różnych dawek witaminy C.
Zadanie to jest dobrą okazją do budowania wśród uczniów świadomości na temat właściwego dawkowania leków i przykrych konsekwencji stosowania w nadmiarze leków i suplementów diety. Uczniowie powinni zakończyć dział Chemia wspomaga nasze zdrowie z ugruntowaną wiedzą na temat sposobów przyjmowania leków i odczytywania ulotek, oraz świadomością, że leki to nie cukierki, które można przyjmować w dużych ilościach bez zważania na skutki uboczne. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że chociaż witamina C ma bardzo istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, to wbrew obiegowej opinii nie pomaga na przeziębienie.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
