Ochrona stawu

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

3 Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń rozumie znaczenie i konieczność ochrony przyrody prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Wymaganie szczegółowe

2.6 Różnorodność biologiczna i jej zagrożenia. Uczeń przedstawia różnicę między ochroną bierną a czynną, przedstawia prawne formy ochrony przyrody w Polsce oraz podaje przykłady roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową

Komentarz

Zadanie diagnozuje znajomość występujących w Polsce form ochrony przyrody wśród uczniów szkoły ponadgimnazjalnej realizujących biologię w zakresie podstawowym.

Zapis podstawy programowej stanowi, że uczeń przedstawia prawne formy ochrony przyrody w Polsce, co oznacza, że powinien znać ich charakterystykę, między innymi kategorie obiektów objętych ochroną, przybliżoną wartość powierzchni chronionej itp.

W treści zadania napisano, że staw jest niewielki, tak więc nie można objąć go ochroną rezerwatową, tym bardziej, że jest to obiekt o pochodzeniu antropogenicznym (były staw rybny). Zatem odpowiedź B jest odpowiedzią błędną.

Niewielki staw nie może być też chroniony jako pomnik przyrody (odp. A), bo jest antropogenicznym ekosystemem, a nie tworem przyrody, obejmuje też wiele obiektów ożywionych różnych gatunkowo.

Również odpowiedź D jest błędna, ze względu na fakt, że niewielki staw nie jest nieczynnym wyrobiskiem ani też miejscem występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, nie jest też jaskinią lub schroniskiem podskalnym a tak właśnie definiuje się stanowisko dokumentacyjne.

Uczniowie z reguły zapamiętują cechy najczęściej opisywanych czy przedstawianych form ochrony przyrody, takich jak park narodowy, rezerwat czy obszar Natura 2000. Dużo trudniej jest im odróżnić bardziej wyspecjalizowane i mniej obecne w świadomości społecznej formy, takie jak stanowisko dokumentacyjne czy użytek ekologiczny. Z tego względu zadanie może być – jako narzędzie diagnostyczne – trudne dla uczniów.

Wydaje się zatem, że zadanie jest dobrym materiałem na lekcję, na której można zrealizować temat o formach ochrony przyrody w dwóch aspektach – prawnym i społecznym. Zadanie bowiem – oprócz problemu znajomości definicji form ochrony przyrody – może być pretekstem do poruszenia na zajęciach ważnego problemu zaangażowania młodych ludzi  w rozwiązywanie problemów zagrożenia i ochrony środowiska w ich najbliższej okolicy, w pobliżu ich miejsca zamieszkania czy nauki. 

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

3 Postawa wobec przyrody i środowiska. Uczeń rozumie znaczenie i konieczność ochrony przyrody prezentuje postawę szacunku wobec siebie i wszystkich istot żywych opisuje postawę i zachowanie człowieka odpowiedzialnie korzystającego z dóbr przyrody.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie wykracza poza podstawę programową dla zakresu podstawowego, która nie wymaga tak szczegółowej  znajomości ochrony gatunkowej w Polsce. Zapis w dokumencie stanowi, że uczeń podaje przykłady roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkową, nie musi zatem wiedzieć, które jednostki systematyczne w randze gromady lub rzędu są w całości objęte ochroną gatunkową.

Zadanie nadaje się jako narzędzie dydaktyczne na lekcję. Można na takiej lekcji poszerzyć wiedzę uczniów na temat przyczyn ochrony wszystkich występujących na terenie Polski gatunków płazów i gadów, nawiązując do anatomii i fizjologii tych zwierząt oraz antropogenicznych skażeń środowiska.

Warto też na lekcji uświadomić uczniom, że pewne gatunki ssaków drapieżnych czy ptaków wodnych nie są objęte ochroną ze względu na dużą liczebność populacji na terenie Polski, a także ich, często szkodliwe, oddziaływanie na gospodarkę. Przykładem może być kaczka krzyżówka, która jest ptakiem łownym z okresem ochronnym na czas godów czy kormoran, który jest ptakiem wodnym, objętym tylko częściową ochroną gatunkową, ponieważ przyczynia się często do strat w hodowli ryb. Podobnie lis, ssak drapieżny, nie jest objęty ochroną gatunkową. Niemniej jednak, są to informacje szczegółowe i specjalistyczne, których przeciętny uczeń szkoły ponadgimnazjalnej nie ma obowiązku znać.

Można też to zadanie wykorzystać jako punkt wyjścia do projektu edukacyjnego, w którym chętni, szczególnie zainteresowani biologią czy ochroną bioróżnorodności, uczniowie opracują szczegółowe informacje na temat ochrony gatunkowej wymienionych w nim grup zwierząt.

Słowa kluczowe