Wiązka zadań
Drapieżnik i jego ofiara
Zadanie
Na pewnej tropikalnej wyspie żyją cztery gatunki drapieżników, z których każdy żeruje wyłącznie na jednym gatunku ofiary (każdy na innym). Poniższe wykresy przedstawiają współzmienności liczebności populacji tych czterech drapieżników i ich ofiar. Jeden z wykresów ilustruje błędne dane.
Wskaż błędny wykres i uzasadnij swój wybór.
Wykresy współzmienności liczebności populacji 4 różnych drapieżników i ich ofiar (jeden błędny).
Źródło: opracowanie własne na podstawie wykresu z wikimedia.org
(1) Błędny jest wykres
`square` A.
`square` B.
`square` C.
`square` D.
(2) ponieważ
`square` A. ponieważ wynika z niego, że wymierają obie populacje.
`square` B. zmiany liczebności obu populacji nie zależą od siebie liniowo.
`square` C. liczebność drapieżnika jest zbyt mała, by zachwiać liczebnością ofiary.
`square` D. najwięcej ofiar występuje dokładnie wtedy, gdy jest najwięcej drapieżników.
`square` E. przy przedstawionej liczebności ofiar powinno być znacznie więcej drapieżników.
Poprawna odpowiedź
1 – B, 2 – D.
Wymaganie ogólne
105.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń objaśnia i komentuje informacje.
105.2 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń odnosi się krytycznie do przedstawionych informacji.
Wymaganie szczegółowe
107.3.5 (Rozszerzenie) Ekologia. Zależności międzygatunkowe. Uczeń wyjaśnia zmiany liczebności populacji zjadanego i zjadającego na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.
Komentarz
Zależność drapieżnik-ofiara objawia się ciągłymi, dynamicznymi fluktuacjami liczebności obu gatunków, zachodzącymi z przesunięciem czasowym. Wzrost liczebności ofiary powoduje, że drapieżnik ma więcej pokarmu, więc po pewnym i jego liczebność wzrasta. Zwiększona liczba drapieżców powoduje z kolei spadek liczebności ofiar. Mała liczebność ofiar skutkuje po pewnym czasie spadkiem liczebności populacji drapieżcy. Takie fluktuacje mogą utrzymywać się cyklicznie przez długi czas lub też zakończyć się całkowitym wyginięciem populacji ofiary, a za nią – populacji drapieżcy. Takie zakończenie może mieć miejsce w sytuacji opisanej w zadaniu, czyli takiej, gdzie drapieżca żywi się tylko jednym gatunkiem ofiary.
Natomiast drapieżnictwo wyklucza wzrost liczebności ofiar przy wzroście liczebności drapieżcy. Schemat B, z pozoru poprawny, zawiera zatem błąd – nie występuje na nim przesunięcie w czasie między wzrostem liczebności ofiary a wzrostem liczebności drapieżnika. Wykresy A i C prawidłowo przedstawiają natomiast zmiany ilościowe w obu populacjach oraz ich przesunięcia w czasie. Co prawda na wykresie C liczebność populacji drapieżcy jest bardzo mała, ale ona również może wpływać na liczebność ofiary, szczególnie w sytuacji, gdy jest ona jedynym pokarmem. Poprawny jest również schemat D, na którym przedstawiono wymierania obu populacji, chociaż różni się od typowych, umieszczanych zwykle w podręcznikach, rysunków przedstawiających ciągłe zmiany cykliczne.
Zatem poprawna odpowiedź, która wskazuje błędnie wykonany wykres i uzasadnienie tego wyboru, to 1 – B, 2 – D.
Zadanie, ze względu na niekonwencjonalność, świetnie nadaje się na lekcję, by pokazać, że możliwa jest w układzie drapieżca-ofiara również taka sytuacja jak ta, którą przedstawiono na wykresie D.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
