Wiązka zadań
Daltonizm u Artura Grottgera
Zadanie wraz z komentarzem pochodzi z publikacji:
Ostrowska B., Spalik K., red., 2010, Umiejętności złożone w nauczaniu historii i przedmiotów przyrodniczych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofiii i Socjologii PAN.
Publikacja jest pokłosiem projektu badawczego finansowanego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną oraz Europejski Fundusz Społeczny.
Zadanie
Czy poniższe zdania opisują genotyp czy fenotyp wymienionej osoby?
| Zdanie | Fenotyp czy genotyp? | |
| 1. | Polski malarz Artur Grottger w swoim malarstwie używał głównie różnych odcieni brązu, ponieważ nie odróżniał kolorów. | `square` Fenotyp `square` Genotyp |
| 2. | Artur Grottger miał w swoim chromosomie X wersję genu powodującą daltonizm. |
`square` Fenotyp `square` Genotyp |
| 3. | Komórki oczu Artura Grottgera nie wytwarzały odpowiednich białek reagujących na barwę zieloną i czerwoną. | `square` Fenotyp `square` Genotyp |
Poprawna odpowiedź
1. Fenotyp
2. Genotyp
3. Fenotyp
Wymaganie ogólne
3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
Wymaganie szczegółowe
8.5. Genetyka. Uczeń przedstawia dziedziczenie cech jednogenowych, posługując się podstawowymi pojęciami genetyki (fenotyp, genotyp, gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja, recesywność).
8.7. Genetyka. Uczeń przedstawia dziedziczenie płci u człowieka i podaje przykłady cech człowieka sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm).
8.9. Genetyka. Uczeń rozróżnia mutacje genowe (punktowe) i chromosomowe oraz podaje przykłady chorób człowieka warunkowanych takimi mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa).
Komentarz
Dość częstym sposobem sprawdzania znajomości pojęć naukowych w szkole jest pytanie o ich definicje. Odtworzenie definicji z pamięci nie oznacza jednak, że uczeń potrafi odpowiednie pojęcia stosować. Omawiane zadanie sprawdza umiejętność rozróżniania genotypu i fenotypu na przykładzie choroby genetycznej, którą dotknięty był znany polski malarz Artur Grottger. Mamy tu zatem interesujący kontekst oraz zaskakujące informacje – trudno uwierzyć, że malarz, i to w dodatku wybitny, może nie rozróżniać kolorów!
Zakres wiadomości niezbędnych do rozwiązania tego zadania jest nieduży – uczeń powinien wiedzieć, co to jest genotyp, fenotyp, chromosom, gen i daltonizm. Wszystkie te terminy są wyszczególnione w podstawie programowej i są to wiadomości podstawowe. W pierwszym zdaniu uczeń musi zauważyć, że zdolność odróżniania kolorów zależy od budowy oka, a zatem to cecha fenotypu. W drugim zdaniu opisany jest allel genu – chodzi więc o genotyp. W trzecim zdaniu jest mowa o białkach, a zatem ponownie o cechach fenotypowych organizmu. Zadanie to pokazuje, że znajomość pojęć lepiej testować nie przez pytanie o definicje, ale sprawdzając umiejętność ich stosowania do opisu zjawisk biologicznych. W tym też tkwi podstawowa trudność tego zadania. Jeśli uczeń będzie się uczył jedynie definicji – bez kontekstu, w jakim tych pojęć się używa – to może mieć problemy z jego rozwiązaniem.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
