Zestaw do sączenia

Poprawna odpowiedź

A

Wymaganie ogólne

2.1 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych;

Wymaganie szczegółowe

1.8 Substancje i ich właściwości. Uczeń opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie/ sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).

Komentarz

Zadanie dotyczy rozdzielania mieszaniny niejednorodnej przy wykorzystaniu prostego zestawu laboratoryjnego do sączenia złożonego z 5 elementów: 2 zlewek, sączka, lejka i bagietki szklanej. Wszystkie te sprzęty laboratoryjne należą do podstawowego wyposażenia pracowni laboratoryjnych i szkolnych. Rozdzielana w zadaniu mieszanina składała się ze znanych uczniom substancji: wody, soli kuchennej i piachu. Właściwości tych trzech substancji, takie jak choćby rozpuszczalność soli kuchennej w wodzie, są rozpoznawane wręcz intuicyjnie, bo uczniowie spotykają się z nimi na co dzień.

Doświadczenie związane z przygotowywaniem i rozdzielaniem mieszanin, zarówno jednorodnych, jak i niejednorodnych, znajduje się w Komentarzu do podstawy programowej przedmiotu chemia w zestawie doświadczeń zalecanych do wykonania samodzielnie przez uczniów lub w formie pokazu nauczycielskiego – w celu pełnej realizacji wymagań zawartych w podstawie programowej.

Aby prawidłowo rozwiązać to zadanie, należało przeanalizować tekst wstępny oraz rysunek i zauważyć, że w zlewce oznaczonej numerem I znajduje się mieszanina przed sączeniem, a w zlewce numer II – roztwór po sączeniu. Uczniowie powinni ponadto wykorzystać wiedzę o tym, że sól kuchenna rozpuszcza się w wodzie i że jako rozpuszczona (czyli tworząca roztwór właściwy) przedostaje się przez sączek wraz z wodą i znajduje się w przesączu. Z kolei piach, jako substancja nierozpuszczająca się w wodzie, powinien pozostać na sączku.

Jak odpowiadali uczniowie?

W tabeli przedstawiono rozkład procentowy odpowiedzi uczniów na pytanie postawione w poleceniu do zadania (poprawna odpowiedź została wytłuszczona).

Prawdopodobieństwo przypadkowego udzielenia prawidłowej odpowiedzi, ze względu na konstrukcję zadania, wynosiło 25%. Prawie połowa uczniów odpowiedziała prawidłowo na pytanie postawione w poleceniu do zadania, wybierając odpowiedź A. Wysoki odsetek uczniów, którzy wybrali odpowiedź C, może być związany z brakiem zrozumienia zasady działania sączka bibułowego. Wybranie którejkolwiek nieprawidłowej odpowiedzi świadczy o braku zrozumienia przez ucznia pojęcia rozpuszczalności substancji oraz tego, że woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie.

Na wykresie zamieszczonym poniżej przedstawiono procent prawidłowych odpowiedzi udzielonych w tym zadaniu przez uczniów podzielonych na osiem równolicznych grup. Uczniowie z grupy pierwszej uzyskali najniższe średnie wyniki w całym teście, a z ósmej – najwyższe.

Dane źródłowe do przygotowania wykresu pochodzą z badania Pracowni Przedmiotów Przyrodniczych „Laboratorium myślenia”.

Z analizy wykresu można wywnioskować, że odsetek prawidłowych odpowiedzi udzielonych w tym zadaniu przez uczniów, którzy osiągnęli najniższe wyniki w teście, był na poziomie „strzelania” (niecałe 20% prawidłowych odpowiedzi). W kolejnych grupach procent poprawnych odpowiedzi udzielonych przez uczniów stopniowo rośnie, osiągając średnią wartość równą 80% w ósmej grupie uczniów, którzy osiągnęli najwyższe wyniki w badaniu.

Słowa kluczowe