Jad mrówek

Poprawna odpowiedź

1 E, 2 A

Wymaganie ogólne

2.1 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych;

Wymaganie szczegółowe

6.4 Kwasy i zasady. Uczeń opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów.
6.8 Kwasy i zasady. Uczeń interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny)/ wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać pH produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.).
9.4 Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania/ pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne.

Komentarz

Komentarz do nowej podstawy programowej dla gimnazjum i pierwszej klasy szkoły ponadgimnazjalnej kładzie szczególny nacisk na nauczanie tego przedmiotu w odniesieniu do substancji znanych uczniowi z życia: zaleca się wykorzystywanie produktów z życia codziennego (np. esencji herbacianej, soku z czerwonej kapusty, octu, mąki, cukru itd.). Zadanie podejmuje temat ukąszeń przez owady pojawiający się od czasu do czasu w sytuacjach codziennych. Każdy, kto kiedyś został ukąszony przez owada próbuje znaleźć sposób, w jaki mógłby zlikwidować ból lub swędzenie. Zadanie dotyczy wyboru roztworu neutralizującego skutki ukąszenia przez mrówkę – uczeń ma wybrać jeden z okładów mogących w tym wypadku przynieść ulgę (i nie zaszkodzić), a następnie uzasadnić swój wybór.

Wybór odpowiedzi wymaga od ucznia analizy krótkiego tekstu wstępnego do zadania, a następnie:

- spostrzeżenia, że jad mrówki zawiera kwas, a więc odpowiada mu kwaśny odczyn (6.8),

- skojarzenia słowa neutralizacja z procesem zobojętniania i tego, że roztwory kwasowe neutralizuje się roztworami zasadowymi (7.1), a nie kwasowymi (co pozwala na wyeliminowanie odpowiedzi A. oraz C.),

- skojarzenia faktu, że roztwory zasady sodowej i potasowej są żrące, więc nie można dopuszczać do ich kontaktu ze skórą (6.4) (odpowiedź C.),

- zauważenia, że stężony roztwór soli kuchennej, nie nadaje się do stosowania w miejscu zranienia  (odpowiedź B)

- zauważenia, że tylko jeden z wymienionych w zadaniu roztworów posiada lekko zasadowy odczyn, więc mógłby mieć kontakt ze skórą i jednocześnie mógłby zostać użyty w roli okładu neutralizującego (odpowiedź E.).

Uczeń, który w pierwszej części zadania wybiera punkty:

- A lub B nie zna podstawowych właściwości artykułów spożywczych (sól kuchenna i kwasek cytrynowy) stosowanych do doprawiania potraw, 

- C lub D nie zna  właściwości typowych zasad (sodowej i potasowej) oraz kwasów (solnego i siarkowego).

Polecenie (2), czyli uzasadnienie wprowadzone zostało celem potwierdzenia tego, że wybór, którego uczeń dokonał w poleceniu (1) nie był wyborem przypadkowym, ale wynikał ze zrozumienia pojęcia odczyn roztworu.

Zadanie jest złożone i z pewnością nadaje się jako praca domowa lub zadanie na lekcję; gdyby chcieć je wykorzystać na pracy klasowej lub jako zadanie egzaminacyjne, liczbę możliwych odpowiedzi do polecenia (1) należałoby nieco zredukować.

Słowa kluczowe