Butelki z niedźwiedzia?

Poprawna odpowiedź

1. Wynika

2. Nie wynika

3. Wynika

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Prezentowane zadanie zostało stworzone z myślą o badaniu ważnej umiejętności, jaką jest wykorzystywanie informacji zamieszczonych w tekście. Treść zadania odwołuje się do dwóch podpunktów wymagań szczegółowych zawartych w podstawie programowej dla poziomu podstawowego szkół ponadgimnazjalnych: 6.1. Chemia opakowań i odzieży. Uczeń podaje przykłady opakowań stosowanych w życiu codziennym oraz 6.3. Chemia opakowań i odzieży. Uczeń uzasadnia potrzebę zagospodarowania odpadów pochodzących z różnych opakowań. Kwestie poruszone w zadaniu są ważne z punktu widzenia ochrony środowiska, kształtowania świadomości prośrodowiskowej i postaw prośrodowiskowych – uczniowie powinni mieć rozeznanie w problemach, jakie niesie za sobą korzystanie z produktów wykonanych z tworzyw sztucznych, i w tym, w jaki sposób można zagospodarować odpady zrobione z takich materiałów. Tkaniny polarowe są obecnie niezwykle popularnym typem odzieży, ze względu na wygodę i dobre właściwości termoizolacyjne. Polar, a właściwie polartec, to tkanina, którą stworzono stosunkowo niedawno (w 1979 roku), ale jest w tej chwili bez wątpienia jednym z najbardziej rozpowszechnionych przykładów wykorzystania bioniki (nazywanej też biomimetyką, biomimikrą lub inżynierią bioniczną) – nauki interdyscyplinarnej zajmującej się podpatrywaniem różnych rozwiązań występujących w  naturze i ich adaptowaniem do potrzeb człowieka. W każdej z poliestrowych rureczek, z których zbudowany jest polar, znajduje się powietrze, co w efekcie powoduje powstanie warstwy termoizolacyjnej. Poliester jest tworzywem hydrofobowym, a więc materiał z niego wykonany nie absorbuje wody; pozwala jednak na swobodne odparowanie potu, dzięki czemu odzież wykonana z polaru sprawdza się znakomicie w ekstremalnych warunkach pogodowych. Odzież polarowa jest uczniom doskonale znana z życia codziennego, dlatego też nietypowe informacje o materiale, z którego wykonane są noszone przez nich bluzy, powinny wzbudzić w uczniach duże zainteresowanie (a może nawet zaskoczenie).

Aby prawidłowo rozwiązać zadanie, uczeń powinien uważnie przeanalizować wstęp do zadania i ocenić, czy na jego podstawie można wyciągnąć wnioski podane w tabeli.

Uczeń rozwiązujący zadanie powinien:

• zauważyć, że butelki i polar są produkowane z tego samego polimeru oraz że do produkcji polaru wykorzystuje się materiał pochodzący z recyklingu butelek – uczeń, który wie, na czym polega recykling, bez problemu wywnioskuje, że w pewnych przypadkach z butelek można odzyskać wyjściowy polimer i wykorzystać go ponownie do produkcji polaru;
• wiedzieć, że sierść zwierzęca jest zbudowana z włókien białkowych, których nie można przetworzyć w polimery sztuczne wykorzystywane do produkcji butelek, oraz zauważyć, że w tekście napisano jedynie o tym, że struktura sierści niedźwiedzia (cienkie rureczki) posłużyła za wzór dla struktury polaru, a więc rozumieć, że z treści zadania nie wynika, że z sierści niedźwiedzia można wyprodukować butelkę;
• zauważyć, że trzecie stwierdzenie wynika wprost ze zdania: „w produkcji tkaniny polarowej wykorzystano włókna polimerowe, które robi się z tego samego polimeru, co popularne butelki z plastiku”.

W poniższej tabeli przedstawiono wyniki pilotażu przeprowadzonego na grupie 213 uczniów z klas szkół ponadgimnazjalnych.

Większość uczniów nie miała problemu ze stwierdzeniem, czy z tekstu wynika, że odzież polarową, którą noszą, mogła zostać wykonana z polimeru pochodzącego z recyklingu butelek. Uczeń, który miał problemy z odpowiedzią, mógł nie przeczytać uważnie wstępu lub nie wiedział, na czym polega recykling tworzyw sztucznych i tego, że tworzywa z niektórych polimerów można wielokrotnie przetwarzać.

Najwięcej problemów przysporzyło uczniom stwierdzenie drugie, chociaż i tu odsetek odpowiedzi poprawnych był dość wysoki. Uczniom, którzy wybrali błędną odpowiedź, być może zabrakło podstawowej wiedzy na temat składu chemicznego zwierzęcego włosa oraz różnic między polimerami naturalnymi a sztucznymi (białka nie da się przekształcić w sztuczny polimer, z którego wykonana jest butelka).

W przypadku stwierdzenia 3 również większość uczniów nie miała problemu z odpowiedzią na pytanie, czy do produkcji butelek i polaru można użyć tej samej substancji. Można się zastanawiać, dlaczego odsetek odpowiedzi poprawnych nie był bliski 100%, chociaż w tekście było to powiedziane niemal wprost. Najprawdopodobniej uczniowie, którzy wybrali błędną odpowiedź, po prostu nie przeczytali uważnie tekstu i pośpiesznie zaznaczyli odpowiedź – na chybił trafił.

Całe zadanie poprawnie rozwiązało 70,0% uczniów. Jest to wynik dobry, choć widać, że niektórzy uczniowie nie czytają zbyt uważnie treści zadań bądź też mają braki dotyczące podstawowych wiadomości o budowie włókien naturalnych i sztucznych czy o możliwych sposobach przetwarzania tworzyw sztucznych.

Słowa kluczowe