Restytucja niepylaka apollo

Poprawna odpowiedź

D

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie sprawdza, czy uczeń rozumie motywację stojącą za objęciem danego gatunku ochroną oraz czy właściwie interpretuje pojęcie ochrony gatunkowej. Zarówno wszystkie podane dystraktory, jak i odpowiedź poprawna znajdują uzasadnienie w podanym tekście. Udzielenie właściwej odpowiedzi wymaga zatem nie tylko odnalezienia we wstępie stosownej informacji, lecz również poddania jej głębszej analizie.

Dystraktor A wprowadza błędny tok rozumowania, zgodnie z którym gatunek występujący na terenie parku narodowego miałby być objęty ochroną. Odrzucenie tej odpowiedzi nie wymaga wiedzy, a jedynie uświadomienia sobie, że na terenie parków narodowych występuje też wiele gatunków pospolitych. Zatem sam fakt występowania gatunku na terenie parku narodowego nie oznacza, że musi on być chroniony także poza nim. Uczeń, który zaznaczy tę odpowiedź, najprawdopodobniej nie potrafi przeprowadzić takiej analizy oraz nie rozumie różnicy pomiędzy dwiema formami ochrony przyrody: ochroną gatunkową i parkiem narodowym.

Dystraktor B podsuwa uczniowi inny fałszywy powód ochrony niepylaka apollo. Krótki okres życia formy dorosłej jest powszechnym zjawiskiem u owadów, także u gatunków nieobjętych ochroną, w tym także uważanych za szkodniki. Rozmiary imago niepylaka w istocie wyróżniają ten gatunek na tle innych motyli Polski, ale same w sobie również nie stanowią argumentu za objęciem ochroną gatunkową. Dystraktor ten najprawdopodobniej może przemawiać do uczniów doszukujących się w ochronie niepylaka motywacji estetycznej (atrakcyjny wizualnie gatunek, który szybko znika).

Monofagizm sugerowany przez dystraktor C również jest cechą częstą wśród owadów, w tym także szkodników upraw, nie może zatem stanowić racjonalnego uzasadnienia dla objęcia gatunku ochroną.

Wskazanie odpowiedzi poprawnej (D) wymaga odnalezienia w tekście informacji, że niepylak apollo występuje na terenie Polski jedynie w dwóch łańcuchach górskich, co w oczywisty sposób świadczy o ograniczonym jego zasięgu. Jednocześnie informacja, że występowanie w Tatrach jest niepotwierdzone, stanowi przesłankę za małą liczebnością. Wybranie tej odpowiedzi świadczy o tym, że uczeń utożsamia niewielką liczebność gatunku i/lub ograniczony zasięg występowania z koniecznością ochrony.

Zadanie pozwala zweryfikować, czy uczniowie są świadomi powodów stosowania ochrony gatunkowej i jako takie nadaje się do wykorzystania na sprawdzianie. Ponadto, dzięki ciekawemu wprowadzeniu, wraz z innymi zadaniami z wiązki nadaje się do pracy na lekcji.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1 – A, 

2 – A.

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie sprawdza rozumienie pojęcia populacji i różnorodności genetycznej. Część 1 sprawdza, czy uczeń jest w stanie rozpoznać, że opisany we wstępie zabieg wpływa na różnorodność genetyczną. Część 2 pozwala na weryfikację, czy uczeń właściwie rozumie ten wpływ.

Dystraktor B w części 1 uczeń powinien odrzucić, ponieważ tekst wstępu wyraźnie mówi o pojedynczym gatunku motyla. Dystraktor C również powinien być odrzucony, ponieważ krzyżowanie się osobników dwóch populacji nie ma istotnego wpływu na kształt ekosystemu. Uczniowie wybierający jeden z dystraktorów najprawdopodobniej „strzelają”.

We wprowadzeniu jest mowa o dwóch osobnych populacjach niepylaka apollo (polskiej i słowackiej). Uczeń, który wybiera odpowiedź A, powinien mieć świadomość, że możliwość przepływu genów między różnymi populacjami tego samego gatunku może być znacznie ograniczona, czyli różne populacje mogą się między sobą różnić pulami genowymi. Krzyżowanie osobników pochodzących z różnych populacji prowadzi do uwspólnienia dwóch, dotąd rozłącznych, pul genowych. Zabieg taki musi zatem wpłynąć na różnorodność genetyczną.

Część 2 dostarcza weryfikacji, czy uczeń tylko „strzelał”, czy też rozumie, jaki może być wpływ uwspólnienia pul genowych na różnorodność genetyczną. Uczeń rozumiejący pojęcie puli genowej powinien wiedzieć, że połączenie dwóch zbiorów genów nie może dać w efekcie uboższej puli genowej. A wzbogacenie puli genowej o nowe geny oznacza oczywiście wzrost różnorodności genetycznej.

Zadanie, badając rozumienie istotnych pojęć biologicznych, nadaje się na sprawdzian. Ponadto, dzięki ciekawemu wprowadzeniu, wraz z innymi zadaniami z wiązki nadaje się do pracy na lekcji.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie pozwala sprawdzić, czy uczeń właściwie rozumie pojęcie ochrony czynnej. Zarówno odpowiedź poprawna, jak i wszystkie dystraktory opisują metody ochrony, które są podane w tekście wstępu lub które można z tego tekstu wywnioskować.

Odpowiedź poprawna (C) powinna być łatwa do identyfikacji dla każdego ucznia, który rozumie, że ochrona czynna polega na aktywnej ingerencji człowieka w przyrodę i zachodzące w niej procesy. Restytucja gatunku, wiążąca się z kontrolowanym i planowym namnażaniem osobników i wypuszczaniem ich w określonej lokalizacji, z pewnością do takich działań należy. Natomiast wpisanie na listę gatunków objętych ochroną (dystraktor B) lub do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (dystraktor A) stanowi jedynie kroki formalno-prawne, nie wpływające bezpośrednio na liczebność gatunku, lecz dążące do niepogorszenia aktualnego stanu, podobnie zresztą jak utworzenie parku narodowego (dystraktor D), które poza tym jest działaniem znacznie szerszym niż ochrona pojedynczego gatunku.

Zadanie sprawdza bardzo konkretną umiejętność i świetnie nadaje się na sprawdzian. Ponadto, dzięki ciekawemu wprowadzeniu, wraz z innymi zadaniami z wiązki nadaje się do pracy na lekcji.

Słowa kluczowe