Instrukcja obsługi gaśnicy proszkowej

Poprawna odpowiedź

A.-  II,

B. -  I,

C. - IV,

D. - III

Wymaganie ogólne

1.1 Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno – komunikacyjnych.
2.2 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływ na środowisko naturalne;
3.1 Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi;

Wymaganie szczegółowe

3.3 Reakcje chemiczne. Uczeń definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje Reakcje chemiczne. endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu - pieczenie ciasta).
4.2 Powietrze i inne gazy. Uczeń opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(IV)/ odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze/ planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów.

Komentarz

Omawiane zadanie dotyczy umiejętności prostej – wnioskowania na podstawie analizy podanego rysunku i tekstu. Kontekst zadania osadzony jest w życiu codziennym – sprawdza ono, czy uczeń rozumie mechanizm działania gaśnicy proszkowej i potrafi wydedukować kolejność czynności koniecznych przy jej obsłudze. Ważne jest, iż do rozwiązania tego zadania potrzebne jest wyłącznie logiczne myślenie, a nie zapamiętane wiadomości. Ponadto, polecenie dotyczy sytuacji, która może się przydarzyć każdemu, czyli konieczności użycia gaśnicy proszkowej do gaszenia pożaru.

Do poprawnego rozwiązania zadania wystarczy, że uczeń przeanalizuje schemat butli i zauważy, że:

• dźwignia zaworu jest zablokowana zawleczką, która zabezpiecza butlę przed przypadkowym użyciem czy wyciekiem gazu, a więc żeby można było nacisnąć dźwignię, konieczne jest usunięcie tej blokady (czynność B);
• kolejną czynnością powinno być naciśnięcie dźwigni, jednak uczeń, który kiedykolwiek używał butli z syfonem do napojów gazowanych, powinien się domyślić, że proszek nie zostanie tak od razu wyrzucony z butli – trzeba odczekać, aby zmiana ciśnienia w butli spowodowała rozprężenie gazu znajdującego się w syfonie (ładunek CO₂), a więc dźwignię trzeba zwolnić (czynność A) i chwilę odczekać (czynność D);
• po ponownym naciśnięciu dźwigni gaz w syfonie zostanie wyrzucony z butli razem z proszkiem gaśniczym; logiczne jest też, że strumień środka gaśniczego powinien być skierowany na źródło ognia (czynność C).      

 Zadanie zostało zbadane na grupie 170 uczniów z klas III gimnazjów. W badaniu pilotażowym uzyskano następujące wyniki:

W sumie całe zadanie poprawnie rozwiązało 52,9% badanych uczniów. Pierwszą czynność (B) poprawnie wskazało 88,8% uczniów. Nieco ponad 11% uczniów nie zauważyło, że żeby użyć gaśnicy, trzeba najpierw odblokować zawór, wyciągając zawleczkę. Większość uczniów nie miała też wątpliwości, że kolejną czynnością powinno być naciśnięcie dźwigni (63,5%). Jednak co czwarty uczeń uważał, że po wyjęciu zawleczki trzeba odczekać 3 sekundy. Około 63% uczniów wskazało poprawnie czynność D jako trzecią w kolejności, natomiast co piąty uczeń myślał, że po odczekaniu 3 sekund należy nacisnąć dźwignię i zwolnić ją. Niemal 80% uczniów nie miało też wątpliwości, że ostatnią czynnością powinno być naciśnięcie dźwigni i skierowanie strumienia środka gaśniczego na źródło pożaru (czynność C). Prawie 7% badanych jako ostatnią czynność wybrało naciśnięcie dźwigni zaworu i zwolnienie jej, a ok. 11% odczekanie przez 3 sekundy. Pierwsza grupa uznała zapewne, że ostatnią opisaną czynnością powinno być po prostu zwolnienie dźwigni, kończące gaszenie pożaru. Wydaje się, że część uczniów rozwiązujących zadanie nie do końca wiedziała, czemu mają służyć te 3 sekundy, stąd problemy z ustaleniem pozycji tej czynności.

Zadanie bardzo dobrze sprawdza umiejętność wnioskowania na podstawie analizy rysunku i tekstu. Uczniowie niejednokrotnie będą zmuszeni do obsługi urządzeń, których nie znają, a więc powinni ćwiczyć umiejętność odszyfrowywania informacji zawartych w instrukcji. Fakt, że tylko 53% uczniów potrafiło ustalić kolejność czynności wymaganych w obsłudze gaśnicy lub wiedziało z życia bądź z lekcji BHP, jak należy się posługiwać gaśnicą, świadczy też o tym, że uczniowie mają luki w kwestii postępowania w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu.

Słowa kluczowe