Witamina C

Poprawna odpowiedź

1. tak, 2. tak, 3. nie, 4. tak, 5. nie

Wymaganie ogólne

1 Wykorzystanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń korzysta z chemicznych tekstów źródłowych, pozyskuje, analizuje, ocenia i przetwarza informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem mediów i Internetu.
2 Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń zdobywa wiedzę chemiczną w sposób badawczy – obserwuje, sprawdza, weryfikuje, wnioskuje i uogólnia wykazuje związek składu chemicznego, budowy i właściwości substancji z ich zastosowaniami posługuje się zdobytą wiedzą chemiczną w życiu codziennym w kontekście dbałości o własne zdrowie i ochrony środowiska naturalnego.

Wymaganie szczegółowe

3.1 Chemia wspomaga nasze zdrowie. Chemia w kuchni. Uczeń tłumaczy, na czym mogš polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu) aspiryny, nikotyny, alkoholu etylowego

Komentarz

Zadanie bada umiejętność właściwego wnioskowania na podstawie analizy danych zawartych na wykresie. Podczas jego rozwiązywania uczeń ma ocenić, które wnioski są oparte na informacjach przedstawionych na wykresie, a które nie mają uzasadnienia w prezentowanych danych. Aby udzielić prawidłowej odpowiedzi, uczeń powinien umieć odczytywać informacje przedstawione za pomocą wykresu oraz rozumieć pojęcia: bezpieczna maksymalna dzienna dawka, zalecana dzienna dawka.

Aby dobrze odpowiedzieć w punkcie 1, należy odczytać masę witaminy C, która odpowiada dobowemu zapotrzebowaniu dzieci (wartość mniejsza niż 100 mg, a nawet mniejsza niż 50 mg) i porównać ją, z masą witaminy przypisaną osobom w wieku 65 lat (100 mg).

Ocena stwierdzenia 2 wymaga umiejętności interpretacji przebiegu przedstawionej krzywej, która wykazuje tendencję wzrostową.

Uważna analiza wykresu pozwala stwierdzić, że odnosi się on do wszystkich ludzi bez względu na płeć (zmienną jest wiek ludzi), a więc stwierdzenie 3 jest niepoprawne.

Oceniając stwierdzenie 4, należy znaleźć na wykresie wartość 600 mg, zauważyć, że leży ona poniżej wykresu przedstawiającego bezpieczną maksymalną dzienną dawkę witaminy C i uznać, że oznacza to, że spożycie podanej masy witaminy C w ciągu doby nie zagraża zdrowiu.

Aby dobrze ocenić stwierdzenie 5, należy uważnie przeczytać tekst wstępny zadania, w którym nie umieszczono informacji na temat śmiertelnych skutków spożycia witaminy C ilości większej od maksymalnej bezpiecznej dziennej dawki.

Jak odpowiadali uczniowie

 Zadanie zostało zbadane na grupie 203 uczniów z klas I szkół ponadgimnazjalnych. W poniższej tabeli przedstawiono rozkład procentowy odpowiedzi uczniów:

Tylko 62,1% badanych zaznaczyło właściwe odpowiedzi w każdym z punktów zadania. Na tak niski wynik zaważyły odpowiedzi udzielane w punkcie 4.

Ocena stwierdzeń 1-3 oraz 5 nie sprawiła uczniom problemów, większość z nich (powyżej 90% badanych) wybrała odpowiedzi poprawne. Wynika z tego, że uczniowie bardzo dobrze poradzili sobie z porównywaniem danych i interpretowaniem tendencji malejących i rosnących na wykresie oraz wskazywaniem rodzaju informacji na nim zawartych.

Najtrudniejszym etapem podczas rozwiązywania zadania okazała się ocena sformułowania w punkcie 4. Podana w nim wartość nie znajdowała się na żadnym z wykresów, a pomiędzy nimi. Do właściwego podjęcia decyzji uczeń powinien rozumieć pojęcie „bezpieczna maksymalna dzienna dawka” i odróżniać je od użytego w stwierdzeniu wyrażenia: „bezpieczna dzienna dawka”. Uczniowie, którzy udzielili niewłaściwej odpowiedzi najprawdopodobniej uznali, że sformułowania te mają identyczne znaczenie. Wtedy to podczas oceny stwierdzenia sprawdzali, czy wartość 600 mg znajduje się na wykresie przedstawiającym maksymalną bezpieczną dzienną dawkę witaminy C i stosownie do wyników tej weryfikacji zaznaczali odpowiedź (Nie) tracąc możliwość uzyskania punktów za rozwiązanie zadania. Możliwe też jest, że mylili bezpieczną dawkę z dawką zalecaną.

Zadanie jest odpowiednie do pracy na lekcji, podczas której omawiane będą zagadnienia związane z właściwościami toksycznymi i leczniczymi substancji chemicznych. Korzystając z wykresu, nauczyciel może zwrócić uwagę ucznia na małą tolerancję określonych dawek witaminy C u dzieci w porównaniu z dorosłymi (może porównać bezpieczną dobową maksymalną dawkę dla 5-cioletniego dziecka, nastolatka i dorosłego) oraz przy okazji wspomnieć, że taka prawidłowość występuje w przypadku nie tylko witamin, ale i leków, suplementów diety, dodatków do żywności, używek. Będzie to okazja do wytłumaczenia uczniom, dlaczego nie zawsze mogą oni spożywać to samo i w tych samych ilościach, co dorośli.

Słowa kluczowe