Kurz i skóra

Poprawna odpowiedź

1 – nie, 2 – nie, 3 – tak, 4 – tak

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.
1.3 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem.
3.3 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń rozumie i interpretuje pojęcia biologiczne, zna podstawową terminologię biologiczną.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

6.11.1. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Skóra. Uczeń podaje funkcje skóry, rozpoznaje elementy jej budowy (na schemacie, modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia jej cechy adaptacyjne do pełnienia funkcji ochronnej, zmysłowej (receptory bólu, dotyku, ciepła, zimna) i termoregulacyjnej).

Komentarz

Zadanie, mimo że odnosi się do wiedzy biologicznej na temat skóry człowieka, dotyka trochę innego problemu – identyfikacji związków przyczynowo-skutkowych. Chodzi bowiem o to, jaka cecha budowy i działania skóry człowieka może być przyczyną obecności martwych komórek naskórka w kurzu w pomieszczeniach, w których przebywają ludzie. Do poprawnego rozwiązania zadania nie jest konieczna wiedza o skórze, a jedynie uważne czytanie tekstów i logiczne rozumowanie.

Stwierdzenie 1, które mówi o budowie naskórka, nie zawiera żadnej informacji, która wyjaśniałaby obecność martwych komórek w kurzu. Fakt, że najgłębiej położona jest warstwa tworząca nowe komórki nie daje podstawy do wnioskowania, że najpłycej położone są komórki martwe, które spadają do kurzu. To stwierdzenie sprawiło pewien kłopot badanym uczniom klas III gimnazjum i jego ocena nie była dla nich oczywista – tylko 57% odrzuciło to stwierdzenie, zaznaczając odpowiedź Nie.

Stwierdzenie 2, dotyczące nieprzepuszczalności dla wody martwej części naskórka, również nie wnosi żadnej wyjaśniającej informacji. Nie tłumaczy bowiem faktu, że część komórek może oderwać się od powierzchni naskórka. 78% badanych uczniów udzieliło w tej części prawidłowej odpowiedzi.

Stwierdzenie 3 dotyczy złuszczania się martwych komórek naskórka i jest to wyjaśnienie obecności martwych komórek w kurzu. Tak oceniło to stwierdzenie 90% badanych uczniów. Podobnie, stwierdzenie 4 może wyjaśniać to zjawisko, bo jeśli człowiek traci 50 tysięcy komórek naskórka w ciągu minuty, to znaczy, że spadają one między innymi na podłoże i z tego powodu są obecne w kurzu. Dla 67% badanych uczniów stwierdzenie 4 wyjaśnia obecność komórek w kurzu biurowym.

Ciekawa jest różnica w liczbie prawidłowych odpowiedzi dotyczących dwóch ostatnich stwierdzeń – złuszczanie się komórek naskórka jest terminem używanym w szkole, stąd prawdopodobnie bardzo wysoki procent uczniów prawidłowo oceniających to stwierdzenie. Zdanie 4 jest informacją nową, nieobecną w podręcznikach szkolnych, (chyba że w charakterze ciekawostki dla zainteresowanych) i wymagającą od uczniów jej przetworzenia i oceny. Zapewne z tego powodu mniej uczniów wskazało je jako poprawne wyjaśnienie.

Całe zadanie poprawnie rozwiązało 43% badanych uczniów.

Zadanie można wykorzystać zarówno na lekcji o budowie i funkcjach skóry, jak również na sprawdzianie z działu Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka.

Słowa kluczowe