Wiązka zadań
Sztuka portretowania
Proponowane zadania mają na celu rozwijanie umiejętności charakteryzowania postaci rzeczywistej. Zadania adresowane są do uczniów, którzy posiadają pewne doświadczenia w opisywaniu i charakteryzowaniu. Zmierzają do przełamywania schematyzmu charakterystyki, ożywienia stylu, mają budzić refleksję nad funkcjonalnością i atrakcyjnością własnego tekstu.
Zadanie 1
Zapoznaj się z tytułami trzech prac uczniowskich. Jaka jest między nimi różnica pod względem jakości i ilości informacji? Czego spodziewasz się po takich tytułach? Którą z prac miałbyś ochotę przeczytać? Uzasadnij swój wybór.
Moja koleżanka z klasy.
Lubię Olgę.
Olga i jej zakręcony świat.
Poprawna odpowiedź
Odpowiedzi uczniów trudno jednoznacznie przewidzieć. W trakcie dyskusji warto zwrócić uwagę uczniów na różną wymowę poszczególnych tytułów. Pierwsza wersja tytułu ma charakter neutralny, raczej banalny; nie przyciąga uwagi czytelnika. Druga wersja ujawnia stosunek autora do opisywanej postaci – możemy oczekiwać emocjonalnego zaangażowania autora. Trzecia wersja jest najciekawsza – spodziewamy się, że opisywana postać ma intrygującą osobowość, a jej opis będzie nieszablonowy.
Wymaganie ogólne
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
Wymaganie szczegółowe
2.2.5. Analiza. Uczeń omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego).
Komentarz
Celem zadania jest sprowokowanie dyskusji nad tytułami prac uczniowskich odnoszących się do tego samego tematu – warto na to zwrócić uwagę uczniów. Refleksja nad tytułami będzie okazją do uświadomienia uczniom, jaką funkcję może pełnić tytuł pracy. Uczniowie winni zauważyć, że rolą tytułu jest między innymi zaintrygowanie potencjalnego czytelnika. Analiza przytoczonych przykładów pozwoli uczniom dostrzec różnice w wymowie tytułów oraz ocenić, na ile pełnią one rolę motywującą czytelnika do lektury.
Zadanie 2
Przeczytaj podany niżej fragment charakterystyki.
TEKST 1
Moja najlepsza koleżanka ma na imię Olga. Znamy się od 7 lat, siedzimy razem w ławce. Jest bardzo miła. Wszyscy uważają ją za osobę pomysłową. Olga ma wielu przyjaciół, którzy cenią ją za życzliwość i poczucie humoru. Lubi czytać, sama pisze wiersze i opowiadania na konkursy literackie. Chętnie opiekuje się zwierzętami, a najbardziej lubi koty.
a) Który z omawianych wcześniej tytułów pasuje do tego fragmentu charakterystyki? Dlaczego?
b) Rozbuduj podane niżej stwierdzenia, uzupełniając je informacjami, które uzasadnią ocenę.
- „Jest bardzo miła.”
- „Wszyscy uważają ją za osobę pomysłową.”
c) Co jeszcze warto byłoby zmienić we fragmencie charakterystyki, by tekst był ciekawszy? Wybierz jedno sformułowanie i przeredaguj wybrany fragment.
Poprawna odpowiedź
Uczniowie powinni zwrócić uwagę na to, że choć tekst jest poprawny, to autor posługuje się bardzo ogólnymi sformułowaniami, nie stara się w żaden sposób uatrakcyjnić tekstu. Sformułowanie „Wszyscy uważają ją za osobę pomysłową” można rozbudować np. tak: „Olga słynie z niezwykłych pomysłów. Ma ich pełną głowę. (albo sypie nimi jak z rękawa) W jej towarzystwie nie można się nudzić. To dzięki niej odbyła się klasowa wycieczka i wygraliśmy konkurs na najciekawiej przebraną klasę podczas zabawy karnawałowej.”
Wymaganie ogólne
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.
Komentarz
W zadaniu 2. przedstawiamy uczniom przykładową pracę na temat „Moja najlepsza koleżanka”. Można również sięgnąć po przykładową pracę z internetu, by przy okazji uczyć uczniów krytycyzmu wobec zamieszczanych tam tekstów.
Zadanie ma skłonić uczniów do samodzielnych prób redakcyjnych, ale powinno być też być połączone z dyskusją i oceną, na ile próby te są udane. Konieczna jest więc jak najszersza prezentacja pomysłów uczniów, co pozwoli nie tylko zwrócić uwagę na ewentualne błędy, ale przede wszystkim na wskazanie walorów „redakcyjnych wprawek”. Zadanie ma bowiem skłaniać do refleksji nad tym, jak łatwo wpaść w banał przy opisywaniu postaci, a jednocześnie pokazywać, jak przełamywać schematy, by ożywić charakterystykę. Przy jego wykonywaniu uczniowie mogą korzystać ze słowników, np. języka polskiego, synonimów, frazeologicznego, itp.
Zadanie 3
Porównaj TEKST 1. z przedstawionym niżej. W jaki sposób autor starał się uatrakcyjnić charakterystykę?
TEKST 2
Książki to cały jej świat. Jeśli zobaczycie osobę, która przechodzi przez skrzyżowanie na czerwonym świetle z nosem w książce „Bezpieczeństwo w ruchu drogowym”, to na pewno będzie Olga. Czyta wszystko, nawet ogłoszenia drobne w gazetach, ale największą miłością darzy powieści fantasy. Zamiłowanie do czytania przyniosło jej prestiżowe sukcesy. Zdobyła liczne nagrody w szkolnych i powiatowych konkursach literackich, a ostatnio wygrała ogólnopolski konkurs na recenzję. Jednak na pytanie, czy chciałaby zostać pisarką, Olga odpowiedziała: „Pisarką nie będę na pewno. Zdecydowanie bardziej bawi mnie czytanie.
Chętnie natomiast poprowadziłabym w telewizji jakiś program o literaturze. Może udałoby mi się do niego zaprosić Andrzeja Sapkowskiego…”
Znajomi Olgi twierdzą, że w jej towarzystwie mogliby zamieszkać nawet na bezludnej wyspie. A dlaczego? Bo Olga ma zawsze mnóstwo pomysłów. Być może czerpie je właśnie z książek. „Jestem pewna, że i na Antarktydzie Olga w ciągu kwadransa znalazłaby wielki stos suchego drewna na ognisko” – mówi jedna z jej koleżanek.
Jeśli chcesz zdenerwować Olgę, powiedz jej, że jest miła. Od razu podniesionym głosem stwierdzi, że miły to jest kotek… No właśnie. Koty, to druga jej pasja.
…….
Poprawna odpowiedź
Odpowiedzi uczniów powinny zawierać przesłankę, że druga wersja tekstu jest bogatsza i bardziej interesująca, ponieważ zawiera np. próbę zabawnego zobrazowania wymienianych cech, odwoływanie się do opinii innych osób, przytaczanie wypowiedzi bohaterki charakterystyki, posługiwanie się zwrotami do czytelnika.
Wymaganie ogólne
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
Komentarz
Zadanie ma skłonić uczniów do porównania dwóch wersji tekstu. Nauczyciel musi skierować ich uwagę między innymi na: zasób informacji zawartych w obu tekstach, język tekstów, sposób przedstawiania osoby charakteryzowanej. Analiza przedstawionego tekstu powinna też uświadomić uczniom, że pisanie (i czytanie) charakterystyki może być zadaniem ciekawym i twórczym, trzeba jednak zadbać o uatrakcyjnienie pracy, zarówno poprzez zgromadzenie ciekawego materiału, jaki i dobór środków językowych.
Zadanie 4
Jakimi cechami może odznaczać się dobra charakterystyka?
Poprawna odpowiedź
Przykładowa notatka może być sporządzona na przykład wg schematu zamieszczonego niżej.
CHARAKTERYSTYKA
|
intrygująca bogata prawdziwa przekonująca odpowiedzialna dowcipna poprawnie napisana odkrywcza |
odpowiedzialna – autor bierze odpowiedzialność za opinie na temat danej osoby
odkrywcza – zawiera informacje, które nie są powszechnie znane
Wymaganie ogólne
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.5. Mówienie i pisanie. Uczeń uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi.
Komentarz
Wspólne z uczniami zapisywanie cech udanej charakterystyki i rozmowa o tym, jak te cechy należy rozumieć, uświadomi uczniom, że dobrze napisana charakterystyka powinna być tekstem wielowymiarowym, nie może być tylko rozwinięciem schematycznego planu. W trakcie dyskusji warto zwrócić uczniom uwagę na to, że dobór środków językowych zależy od sytuacji i opisywanej osoby – ważna jest świadomość stosowności.
Zadanie 5
Przygotuj się do charakterystyki kolegi/koleżanki z klasy. Pamiętaj, że recepta na udaną charakterystykę to przeprowadzenie uważnej obserwacji drugiej osoby.
a) Zanim przystąpisz do pisania, wypełnij ankietę:
Jakie cechy danej osoby uważasz za najważniejsze? Dlaczego? W jaki sposób te cechy się przejawiają?
…………………………………………………………………………………………
Jak opisywana osoba zachowuje się wobec innych? O czym to świadczy?
………………………………………………………………………………………….
Czym się ta osoba interesuje? (Ulubione filmy? Ulubione książki? Muzyka? Sport? Strony internetowe? Gry?). Jak przejawiają się te zainteresowania? (sukcesy w konkursach, strój, rozmowy, sposób spędzania wolnego czasu, wystrój pokoju, skłonność do zbierania…?)
………………………………………………………………………………………..
Co inni ludzie sądzą o niej? (warto przytoczyć wybrane opinie)
…………………………………………………………………………………………
Co sądzi sama o sobie? (także warto przytoczyć)
…………………………………………………………………………………………
b) Jakie pytania warto zadać bohaterowi charakterystyki, zanim przystąpi się do pisania? Stwórz listę pytań do wykorzystania w wywiadzie.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
Poprawna odpowiedź
b) odp. np.
- Co uważasz za swoją największą zaletę? Wadę?
- Czy jesteś osobą przesądną?
- W jakim programie telewizyjnym chciałabyś wystąpić?
- Co uważasz za najnudniejsze zajęcie?
- Co jest dla ciebie ważne?
- Co lubisz, a czego nie lubisz u innych ludzi?
- Jakie masz plany na przyszłość?
- O czym marzysz?
Wymaganie ogólne
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.3. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy plan twórczy własnej wypowiedzi.
Komentarz
Celem zadania jest podkreślenie znaczenia etapu wstępnego, czyli zbierania materiału do charakterystyki – uczniowie powinni zauważyć, że nie można napisać dobrej charakterystyki, jeśli nie zbierze się różnorodnego i ciekawego materiału na temat „swojego bohatera”.
Pytania, które uczniowie będą formułować, mogą być gromadzone za pomocą burzy mózgów. Ich różnorodność pokaże uczniom, jak wieloaspektowym tekstem może być charakterystyka, jak różne sfery ludzkiej osobowości powinna przedstawiać. Uzyskanie odpowiedzi na te pytania pozwoli wzbogacić każdą charakterystykę, ożywi ją, przyciągnie uwagę czytelnika.
Zadanie 6
Nowy portal społecznościowy „Twoja ekipa” ogłosił konkurs na najciekawszą autocharakterystykę użytkowników. Wymagana długość: 150 wyrazów. Opisz siebie. Wykorzystaj ankietę, którą podczas lekcji przeprowadziła na twój temat osoba z klasy oraz pytania do wywiadu.
Poprawna odpowiedź
Uczniowie tworzą charakterystykę.
Wymaganie ogólne
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.
Wymaganie szczegółowe
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
Komentarz
Zadanie domowe.
Zadanie pozwala podsumować pracę wykonaną na lekcji, a jednocześnie w praktyczny sposób wykorzystać wiedzę o charakterystyce. Jest też formą sprawdzenia, w jakim stopniu uczniowie przyswoili sobie zagadnienia omawiane w trakcie zajęć.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
