Czytaj, nie narzekaj

Poprawna odpowiedź

a)    
Według słownika języka polskiego skryba to człowiek , który zajmował się odręcznym przepisywaniem ksiąg i dokumentów.
Według W. Orlińskiego  skryba to człowiek, który żyje z tego, że czyta jedne dokumenty napisane literkami, a potem pisze inne.
b)    Według pierwszej definicji skryba jest odtwórcą cudzych tekstów, według drugiej – tworzy teksty własne.

c)    To pisarze, dziennikarze i wszyscy ci, którzy zawodowo zajmują się pisaniem.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.2. Czytanie i słuchanie. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu.
1.2.3. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego słownika terminów literackich – w formie książkowej i elektronicznej.

Komentarz

Uczeń po odnalezieniu w słowniku oraz tekście definicji wskazuje różnicę między dawnym znaczeniem słowa skryba a tym nadanym przez Orlińskiego. Warto zwrócić uwagę na autoironię, z jaką  autor modyfikuje znaczenie tego słowa.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

W rozwiniętej kulturze w zarządzaniu państwem skuteczniejsza niż siła fizyczna jest siła słowa.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.9. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski.

Komentarz

Zadaniem ucznia jest odnalezienie w tekście założenia, ogólnej myśli i sformułowanie jej w postaci tezy. Nauczyciel może zrezygnować z podania przydatnych wyrażeń (rozwinięta kultura, siła fizyczna, siła słowa) i pozwolić uczniowi na w pełni samodzielne odnalezienie przesłanki w tekście.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.2. Czytanie i słuchanie. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu.

Komentarz

Uczeń zamieszcza w tabeli informacje odnalezione w tekście. Uświadamia sobie, że również w starożytności istniał duży dział literatury związany z rozrywką i przyjemnością. Może skonfrontować swoją wiedzę dotyczącą utworów starożytnych z poziomem dzisiejszych „wrzutek na Fejsa”.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Interpretacja musi oddawać sens sumeryjskiego pouczenia.
Przykład:
Autor tekstu zwraca uwagę, że bez czytania i pisania (szczerzej: bez kontaktu z kulturą) stracimy to, co jest istotą człowieczeństwa. Mądrość i wiedza, nabywana poprzez obcowanie z literaturą, wpływa na ciągły i wszechstronny rozwój człowieka. A co za tym idzie – również świata.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
3.2.3. Świadomość językowa. Uczeń tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się/ świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści.

Komentarz

Wykonanie zadania wymaga odczytania z tekstu znaczenia słowa namlulu, zinterpretowania w odpowiednim kontekście pojęcia człowieczeństwo oraz wykorzystania informacji  podanej w przypisie. 

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń może przedstawić anegdotę, w której np. występuje ojciec zaniepokojony tym, że jego syn spędza za dużo czasu, żeglując po Internecie.
Przykład:
Stefan od razu po przyjściu ze szkoły zasiadał przed komputerem i godzinami surfował po Internecie. Wzbudzało to sprzeciw rodziców – nauczycieli – którzy woleliby, aby ich syn więcej czasu spędzał nad książkami i nie zajmował się „tymi głupotami”, jak nazywali jego aktywność internetową. Niepokoił ich też fakt, że niewiele wiedzieli o wirtualnych znajomych swojego syna,
z którymi godzinami rozmawiał za pomocą komunikatorów.
Zmienili zdanie, gdy okazało się, że ten do tej pory przeciętny uczeń zaczął uzyskiwać w szkole dobre oceny między innymi dzięki swojej internetowej pasji. Wszak ze znajomymi z różnych stron świata rozmawiał po angielsku, zainteresowania naukami ścisłymi miały związek z buszowaniem po stronach nowoczesnych instytutów badawczych, a szóstka z języka polskiego była wynikiem przedstawienia na lekcji fascynującej prezentacji dotyczącej historii pisma.
Od tego czasu „zepsuty syn” musiał spędzać długie godziny, wprowadzając swoich rodziców w świat nowoczesnej techniki…

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.1.2. Wstępne rozpoznanie. Uczeń rozpoznaje problematykę utworu.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
2.4.3. Wartości i wartościowanie. Uczeń dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.

Komentarz

W odpowiedzi do zadania przedstawiono jedynie propozycję współczesnego odczytania anegdoty o skrybie i jego synu. Istotne jest zakończenie opowiastki. Pozytywne? Negatywne? Na pewno odwołujące się do przemyśleń i doświadczeń życiowych piszącego.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

W pierwszej części zdania pojawiają się nacechowane ujemnie określenia sugerujące krytyczną opinię autora. Wymowa zdania jest na pozór negatywna, ale poprzez zastosowanie ironii, znaczenie wypowiedzi jest odwrócone. Snujący się po placach zepsuci młodzieńcy to w rzeczywistości ludzie twórczy i nowatorscy.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.3.2. Świadomość językowa. Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście.
2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.

Komentarz

Znane są przykłady „zepsutych młodzieńców”, których wynalazki przyczyniły się do rozwoju nauki i techniki. Nauczyciel może przywołać przykłady słynnych wynalazców (dawnych lub współczesnych), którzy niespodziewanie odnieśli sukces, mimo początkowych niepowodzeń i braku wiary otoczenia w ich możliwości. Dobrym przykładem może być postać Steve’a Jobsa – twórcy firmy Apple.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Uczeń powinien w swojej interpretacji zastanowić się, do kogo skierowany jest apel zawarty w tytule. Odpowiedź nie musi być jednoznaczna.
Adresatem może być „narzekacz”, czyli rodzic, zaniepokojona dorosła osoba, która (prawdopodobnie) nie rozumie specyfiki nowych czasów. Narzeka na młodzież, która „nie robi wszystkiego dokładnie tak jak my” i „przestała czytać”. A przecież opinia ta może być niesprawiedliwa – młodzież czyta, ale w inny sposób niż starsi.
Tytuł można potraktować też jako ogólny apel skierowany do ludzi (czytelników felietonu), aby nie zapominali, jak ważne dla zachowania człowieczeństwa jest czytanie. Warto czytać, zamiast tracić czas na bezproduktywne narzekanie?

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.
2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl

Wymaganie szczegółowe

1.1.6. Czytanie i słuchanie. Uczeń rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym.
2.2.5. Analiza. Uczeń omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu (tytułu, podtytułu, motta, apostrofy, puenty, punktu kulminacyjnego).

Komentarz

Uczeń skupia się na interpretacji tytułu i szuka związków między tytułem a tekstem. Interpretacji może być wiele, ale powinny zostać odpowiednio uzasadnione. Zadanie może być przyczynkiem do refleksji nad znaczeniem tytułu, jego funkcją perswazyjną, budową.

Poprawna odpowiedź

Poprzednikiem sumeryjskiego pisma klinowego był system obrazkowy, który za pomocą rysunków przedstawiał elementy otaczającego nas świata. Z upływem czasu system uległ uproszczeniu, obrazki stały się bardziej schematyczne, a w końcu zaczęto je zastępować kreskami w układzie pionowym i poziomym.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.1.1. Czytanie i słuchanie. Uczeń odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audiowizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie.
1.2.1. Samokształcenie i docieranie do informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji – w książkach, prasie, mediach elektronicznych oraz w wypowiedziach ustnych.

Komentarz

Uczniowie mogą zauważyć, że uproszczenie graficzne pisma sumeryjskiego jednocześnie utrudniło jego odczytywanie przez współczesnych badaczy. Tajemnicę pisma klinowego zaczęto odkrywać dopiero w wieku XIX. Uczniowie na podstawie przedstawionego schematu powinni prześledzić drogę rozwoju pisma sumeryjskiego, a nauczyciel może zachęcić do wyszukania dodatkowych informacji na temat historii pisma.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

Wrzutki na Fejsa – wszelkie materiały (teksty, filmy, zdjęcia, obrazki) publikowane (wrzucane) na stronie popularnego serwisu społecznościowego Facebook. Informacje „wrzucać” można też na „walla”, czyli na główną stronę (dosłownie: ścianę) serwisu internetowego, blogu, forum.
Troll internetowy – osoba łamiąca etykietę internetową, obrażająca użytkowników forów, czatów, blogów. Dziś: osoba siejąca zamęt, wszczynająca kłótnie, wywołująca niepotrzebne dyskusje w Internecie. Mitologiczny troll, to złośliwa i niebezpieczna istota znana z legend i baśni skandynawskich.
Blogosfera – społeczność (sfera) związana z blogowaniem – prowadzeniem internetowych zapisków, dzienników, osobistych stron internetowych. Kontaktująca się za pomocą wpisów, komentarzy.
Dzieci Neostrady – termin związany z upowszechnieniem Internetu w pierwszej dekadzie XXI wieku. Nazwa nowych użytkowników sieci (często nieletnich), którzy uzyskali stały dostęp do Internetu, ale nie potrafili zachowywać się zgodnie z etykietą (netykietą) internetową.
Ściągnąć film (muzykę, książkę) – skopiować z sieci wybrane pliki na własny komputer.
Tweetnąć – „zaćwierkać” – napisać krótki tekst za pomocą komunikatora Twitter.

Wymaganie ogólne

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń samodzielnie dociera do informacji; rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowanej organizacj i – werbalne i niewerbalne; podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do ich dokładnego rozumienia; krytycznie ocenia zawartość komunikatów.

Wymaganie szczegółowe

1.3.1. Świadomość językowa. Uczeń rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny i naukowy.
1.3.2. Świadomość językowa. Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenia w tekście.
1.3.3. Świadomość językowa. Uczeń dostrzega zróżnicowanie słownictwa – rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (wyrazy gwarowe, terminy naukowe, archaizmy i neologizmy, eufemizmy i wulgaryzmy/ dostrzega negatywne konsekwencje używania wulgaryzmów)/ rozpoznaje wyrazy rodzime i zapożyczone (obce) – rozumie ich funkcję w tekście.

Komentarz

Język potoczny z łatwością przyjmuje zwroty i wyrażenia związane z kulturą internetową. Współczesna młodzież nie ma problemu ze zrozumieniem stylu potocznego. Trudność sprawić może próba zdefiniowania opisywanych zjawisk i przełożenia terminów slangowych na polszczyznę ogólną.

Poprawna odpowiedź

Nauczyciel powinien uświadomić uczniowi, ze zanim zacznie pisać rozprawkę, ma odpowiedzieć na postawione w zadaniu pytanie. To właśnie ta odpowiedź stanie się tezą rozprawki, a uczeń  potwierdzi ją nawiązując do utworu literackiego i własnych doświadczeń. Ważne, by uczeń nie zatrzymał się na kwestii międzypokoleniowego konfliktu, ale rozważył, co jest powodem nieporozumień między dorosłymi a młodzieżą.

Wymaganie ogólne

2. Analiza i interpretacja tekstów kultury.Uczeń doskonali sprawność analizy i interpretacji tekstów kultury; zyskuje nowe narzędzia, dzięki którym jego lektura jest coraz dojrzalsza, bardziej świadoma i samodzielna; poznaje nowe gatunki i konwencje literackie; wykorzystuje poznane pojęcie w refleksji o literaturze i wartościach; czyta teksty kultury odpowiadające charakterystycznej dla tego wieku wrażliwości – z zakresu literatury młodzieżowej i popularnej; stopniowo zaczyna poznawać dzieła klasyczne ważne dl
3. Tworzenie wypowiedzi.Uczeń zyskuje coraz wyraźniejszą świadomość funkcji środków językowych, które służą formułowaniu wypowiedzi; zdobywa wiedzę o różnych odmianach polszczyzny i kształci umiejętność poprawnego wykorzystywania ich w różnych sytuacjach, pogłębia znajomość etyki mowy i etykiety języka; poznaje i tworzy nowe, coraz trudniejsze formy wypowiedzi.

Wymaganie szczegółowe

2.3.1. Interpretacja. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją.
2.3.2. Interpretacja. Uczeń uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny.
2.4.2. Wartości i wartościowanie. Uczeń omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość/ dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne.
3.1.1. Mówienie i pisanie. Uczeń tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe i dialogowe) oraz pisemne w następujących formach gatunkowych: urozmaicone kompozycyjnie i fabularnie opowiadanie, opis sytuacji i przeżyć, zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwykłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystyka postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, sprawozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia z życia, rozprawka, podanie, życiorys i CV, list motywacyjny, dedykacja/ dostosowuje odmianę i style języka do gatunku, w którym się wypowiada.
3.1.2. Mówienie i pisanie. Uczeń stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat.

Komentarz

Zadaniem zamykającym zestaw jest rozprawka, bardzo wartościowa i ważna forma wypowiedzi. Uczy logicznego myślenia, a także zajmowania określonego stanowiska i argumentowania na rzecz postawionej tezy.
Zaproponowany temat rozprawki bliski jest doświadczeniu życiowemu ucznia, jednocześnie skłania do refleksji nad możliwymi przyczynami nieporozumienia w sytuacjach znanych z życia i tekstów kultury.

Zadanie odwołuje się również do zapisu z podstawy programowej do szkoły podstawowej - II.1.2 - uczeń konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami.

Słowa kluczowe